چه ادعیه و زیاراتی پیرامون امام مهدی می‌باشد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| تعداد پاسخ = ۵

'''چه ادعیه و زیاراتی پیرامون [[امام مهدی]] {{ع}} می‌باشد؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.

=== [[ادعیه]] پیرامون [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[امامان معصوم]] {{ع}} ===

* [[ادعیه]] و زیاراتی که از [[معصومان]] {{ع}} و دربارۀ [[امام مهدی]] {{ع}} [[نقل]] شده است<ref>ر.ک: [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>:

=== [[زیارات]] پیرامون [[حضرت مهدی]] {{ع}} از [[امامان معصوم]] {{ع}} ===

# [[زیارت صاحب الامر]] {{ع}} در [[سرداب]]<ref>این سرداب در منزل امام عسکری {{ع}} در سامرا قرار دشته که محل عبادت آن حضرت نیز بوده است.</ref> [[مقدس]] سامراء<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۵۱، ۳۵۲؛ [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>.

# دعای سمات‌: این [[دعا]] از عَمری [[نقل]] شده است؛ اما به [[دلیل]] [[جایگاه]] او که [[نایب خاص]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است می‌توان نسبت این [[دعا]] به آن [[حضرت]] را [[قوی]] دانست<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۱۰۰- ۱۰۳.</ref>.

# [[ادعیه]] آن [[حضرت]] در [[زیارات]] اجداد طاهرینش مانند [[زیارت]] [[حضرت علی]] {{ع}} در روز یکشنبه و [[زیارت]] [[امام حسین]] {{ع}} در [[روز عاشورا]] و [[زیارت ناحیه مقدسه]]<ref>ر.ک: [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب، سید جعفر]]، [[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۵۱، ۳۵۲.</ref>.

## [[ادعیه]] و [[زیارات]] کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص، مانند: دعای جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]]<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلی‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِی طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِکْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‏۲، ص۵۸۳، ح۱۸. </ref>؛ دعای بعد از [[نماز امام زمان]] {{ع}}<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِینَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ}}؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج‏۸، ص۱۸۴-۱۸۵، بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّطَوُّعِ بِصَلَوَاتِ الْأَئِمَّة، ح۱۰۳۷۴؛ ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الأسبوع، ص۲۸۰-۲۸۱. </ref>؛ دعای مخزون؛ دعای کنزالعرش و...<ref>ر.ک: [[سید ابوالفضل موسوی آقداش|موسوی آقداش، سید ابوالفضل]]، [[صلوات و دعا برای فرج (مقاله)|صلوات و دعا برای فرج]]، ص ۸۹ ـ ۹۵.</ref>.

# [[زیارت امام زمان]] {{ع}} در [[روز جمعه]]<ref>ر.ک: [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>.

# [[استغاثه]] به [[امام زمان]] {{ع}} {{متن حدیث|"سلام الله الکامل التّام"}}<ref>ر.ک: [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>.

# دعای [[سلامتی]] [[امام زمان]] {{ع}} {{متن حدیث|"اللَّهُمَ‏ کُنْ‏ لِوَلِیِّک‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}<ref>ر.ک: [[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>.

# در ابتدا اشاره‌ای داریم به [[ادعیه]] و زیاراتی که از جانب خود [[حضرت]] به ما رسیده است که به چند بخش تقسیم می‌گردد.

## دعای [[علوی]] [[مصری]] که [[حضرت]] به او [[تعلیم]] فرمودند.

## دعاهای ایام هفته؛

## دعاهای هر ماه؛

## دعای عظیم الشأن؛

## دعای [[معرفت]] در زمان [[غیبت]]»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۳۵۱، ۳۵۲.</ref>.

* '''دعای افتتاح‌''': یکی از دعاهایی که از [[محمد بن عثمان بن سعید عمری]] برای هر شب [[ماه رمضان]] [[نقل]] شده، [[دعای افتتاح]] است. در آغاز این [[دعا]]، این‌گونه می‌خوانیم: {{عربی|اَللّهُمَّ اِنّى اَفْتَتِحُ الثَّنآءَ بِحَمْدِکَ...}}<ref>سید بن طاوس، الاقبال، ص ۵۸.</ref>.

* '''دعای سمات‌''': این [[دعا]] از عمری [[نقل]] شده است؛ اما به [[دلیل]] [[جایگاه]] او که [[نایب خاص]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است می‌توان نسبت این [[دعا]] به آن [[حضرت]] را قوی دانست. [[شیخ طوسی]] در مصباح المتهجد با عنوان "دعاء السمات مروی عن العمری یستحب الدعاء به آخر [[ساعة]] من [[نهار]] یوم الجمعة" آورده است. در آغاز این [[دعا]] چنین می‌خوانیم: "{{عربی|اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاِسْمِکَ الْعَظیمِ الْأَعْظَمِ...}}".

* '''دعای "{{عربی|اللهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ...}}"''': کفعمی در مصباح با عنوان "مروی عن المهدی {{ع}}" این [[دعا]] را به آن [[حضرت]] منسوب دانسته است<ref>عاملی کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص ۲۸۰.</ref>. این [[دعا]]، از دعاهای بسیار ارزشمندی است که مداومت بر خواندن و عمل به مضامین آن، اهمیت والایی دارد.

* '''[[دعای فرج]] "{{عربی|اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ}}"''': [[سید بن طاووس]] در [[جمال]] الاسبوع این [[دعا]] را در پی [[نماز امام زمان]] {{ع}} ذکر کرده است؛ اما آن‌جا اشاره‌ای به صدور این [[دعا]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} نشده است<ref>سید بن طاوس، جمال الاسبوع، ص ۲۸۰؛ نیز ر.ک: المصباح، ص ۱۷۶.</ref>.،

* '''دعای روزهای ماه رجب‌''':  

# دعای دیگری نیز در روزهای [[ماه رجب]] از آن [[حضرت]] [[نقل]] شده که آغاز آن این‌گونه است: "{{عربی|اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِالْمَوْلُودَيْنِ فِي رَجَبٍ...}}".

* '''دعای "{{عربی|اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِيمِ وَ رَبَّ الْكُرْسِيِّ الرَّفِيعِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ...}}"''': کفعمی در البلد الامین این [[دعا]] را در شمار دعاهای صادر شده از [[حضرت مهدی]] {{ع}} شمرده است.

* '''دعای [[ابو الحسن]] ضراب‌''': [[شیخ طوسی]] در مصباح المتهجد دعایی را به آن [[حضرت]] منسوب کرده که برای [[ابو الحسن]] ضراب اصفهانی صادر شده است. در آغاز این [[دعا]]، این‌گونه می‌خوانیم: {{عربی|بِسْمِ اللَّهِ‏الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ سَيِّدِ الْمُرْسَلينَ وَ خاتَمِ النَّبِيّينَ و حُجَّةِ رَبِّ الْعالَمينَ، الْمُنْتَجَبِ فِي الْميثاقِ، الْمُصْطَفي فِي‏الظِّلالِ، الْمُطَهَّرِ مِنْ کُلِّ آفَةٍ، الْبَريءِ مِنْ کُلِّ عَيْبٍ، الْمُؤَمَّلِ لِلنَّجاةِ، الْمُرْتَجي لِلشَّفاعَةِ، الْمُفَوَّضِ اِلَيْهِ دينُ اللَّهِ...}}<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۴۰۶.</ref>. افزون بر دعاهای پیشین، برخی نیایش‌های آن حضرت- به ویژه قنوت- و نیز برخی دعاهای [[پیشوایان]] قبل توسط آن [[حضرت]]، در کتاب‌های [[ادعیه]] مفصل آمده است.

* '''[[زیارت]] آل یس‌''': [[زیارت]] "آل [[یس]]"، یکی از زیارت‌های مشهور [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} است. [[راوی]] و ناقل این [[زیارت]]، [[ابو جعفر]] [[محمد]] بن [[عبد الله]] بن [[جعفر]] [[حمیری]] است که همه [[عالمان]] [[رجال]] و [[حدیث]]، از او به بزرگی و [[قداست]] یاد کرده‌اند<ref>طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۹۲.</ref>.

* '''[[زیارت ناحیه]] مقدسه‌''': زیارت‌نامه‌ای است که به [[امام زمان]] {{ع}} نسبت داده شده است. مضامین بلند و نیز تأیید برخی از [[عالمان شیعه]]، این نسبت را تقویت می‌کند<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۳۲۸.</ref>، اگرچه برخی نیز به انتساب آن به [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} [[تردید]] کرده، آن را از تألیفات [[سید مرتضی]] دانسته‌اند<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱، ح ۳۸«در صدر روایت نوشته است: و الظاهر انه من تألیف السید المرتضی...».</ref>. ممکن است گفته شود اصل [[زیارت]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[نقل]] شده؛ اما [[سید مرتضی]] بخش‌هایی را به تناسب به آن افزوده است<ref>ر.ک: علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۹۸، ص ۲۳۱.</ref>.

* '''[[زیارت]] رجبیه‌''': این [[زیارت]]، توسط [[ابو القاسم حسین بن روح]] از آن [[حضرت]] [[نقل]] شده است<ref>شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۸۲۱.</ref>.

*«"[[زیارت آل یاسین]]"، یکی از [[زیارت‏‌های حضرت امام مهدی|زیارت‏‌های مشهور امام مهدی]] {{ع}} است. [[راوی]] و ناقل این [[زیارت]]، [[ابو جعفر محمد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری]] است که همه [[عالمان]] [[رجال]] و [[حدیث]]، از او به بزرگی یاد کرده‏‌اند<ref>احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص ۳۵۴ ر ق ۹۴۹؛ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۴۴۸، رقم ۶۳۷۴</ref>. از آنجا که این [[زیارت]] با [[سلام بر آل یاسین]] آغاز می‏‌شود، امروزه به این نام معروف است.

این [[زیارت]]، با بیست و سه [[سلام]] آغاز شده است: [[سلام]] اوّل به آل یس "[[عترت]] [[پاک]] [[پیامبر]] {{صل}} و سلام‌‏های بعد، هر یک خطاب به [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}‏ با [[القاب]] و عناوین خاص آن حضرت می‏‌باشد. سپس با اظهار و اقرار به [[اصول اعتقادی]] صحیح و گواه گرفتن [[امام]] بر آن‏ها و تجدید [[عهد]] [[وفاداری]] برای اولیای [[دین]]، [[زیارت]] به پایان می‌‏رسد.

«می‌توان دعاهایی را که برای [[فرج حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده است در دو بخش کلی ذکر کرد:

۱. [[دعاها]] و [[زیارات]] مربوط به [[فرج]] [[آل محمد]] {{صل}} و تعجیل در [[ظهور حضرت حجت]] {{ع}} در [[توقیع]] شریفی از [[حضرت مهدی]] {{ع}} وارد شده است: "برای [[تعجیل در فرج]] من بسیار [[دعا]] کنید؛ زیرا [[گشایش]] کارهای شما در آن است"<ref>{{متن حدیث|وَ أَكْثِرُوا الدُّعَاءَ بِتَعْجِيلِ الْفَرَجِ فَإِنَّ ذَلِكَ فَرَجُكُمْ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ج‏۲، ص۴۸۵؛ طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج، ج‏۲، ص۴۷۱.</ref>؛

در [[دعای عهد]] -که از [[حضرت]] [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است- [[عاشقان]] [[مهدی]] {{ع}} با سوز و گداز زمزمه می‌کنند: "بارخدایا، آن چهره ارجمند را به من بنمایان.... در [[فرج]] او تعجیل کن و ظهورش را آسان نما"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ أَرِنِي الطَّلْعَةَ الرَّشِيدَةَ... وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ، وَ سَهِّلْ مَخْرَجَهُ...}}؛ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، دعای عهد.</ref>؛

[[امام صادق]] {{ع}} در دعایی برای تعجیل در [[نصرت]] و [[یاری]] [[آل محمد]] و [[ولیّ]] آنان [[دعا]] می‌کند و از [[خداوند]] [[خواری]] و زبونی سریع دشمنانشان را طلب می‌نماید: {{متن حدیث|عَجِّلْ‏ نَصْرَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ وَ وَلِيِّهِمْ‏ وَ اخْزَ عَدُوَّهُمْ‏ عَاجِلًا}}<ref>برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۲، ص۳۵۵.</ref>.

۲. [[ادعیه]] یا زیاراتی برای [[فرج]] [[اهل بیت]] {{عم}} و [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از ذکر [[صلوات]] این قسم از [[دعاها]] را نیز می‌توان به دو صورت زیر معرفی کرد:

یکم. [[ادعیه]] و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص [[دعا]] برای تعجیلِ [[فرج]] در عید قربان و [[روز جمعه]]: [[امام سجاد]] {{ع}} در دعای [[چهل]] و هشتم [[صحیفه]] برای عید قربان و [[روز جمعه]]، پس از اشاره به [[غصب]] [[حق]] [[وصایت]] و [[امامت]] [[اهل بیت]] {{عم}} ابتدا بر [[دشمنان]] آنان [[لعن]] و نفرین [[خدا]] را طلب می‌کند و سپس با ذکر [[صلوات بر محمد]] و [[آل محمد]] {{ع}} خواستار [[تعجیل در فرج]] و [[نصرت]] [[اهل بیت]] {{عم}} می‌شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ وَ النُّصْرَةَ وَ التَّمْكِينَ وَ التَّأْيِيدَ لَهُمْ}}<ref>صحیفه سجادیه، دعای ۴۸؛ حر عاملی، محمد بن حسن، الإیقاظ من الهجعة، ص۳۵۰.</ref>.

* '''[[سجده]] شکرِ تعقیبات [[نماز ظهر]]:''' در باب کیفیت [[خواندن]] ۵۱ رکعت در یک شبانه روز آمده است:[[نمازگزار]] بعد از [[نماز ظهر]] پس از [[صلوات]]، حوایج خود را بخواهد و دو [[سجده]] [[شکر]] به‌جا آورد و در [[سجده]] [[شکر]] بگوید: "خدایا، به تو رو کرده‌ام و به دامن [[رحمت]] تو چنگ می‌زنم... خدایا، بر [[محمد]] و [[آل محمد]] [[درود]] فرست و در [[فرج]] آنها تعجیل فرما!"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِلَيْكَ تَوَجَّهْتُ وَ بِكَ اعْتَصَمْتُ... لَا إِلَهَ غَيْرُكَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَرِّبْ فَرَجَهُمْ}}؛ مفید، محمد بن محمد، المقنعه، ص۱۰۸.</ref>؛

* '''[[اعمال]] [[پنج‌شنبه]] و [[جمعه]]:''' در معوذات روز [[پنج‌شنبه]] آمده است: [[مستحب]] است در این روز به‌جز معوذات وارد شده، [[سوره قدر]] و این [[صلوات]] را صد مرتبه بخواند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ أَهْلِكْ عَدُوَّهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۱۴۱-۱۴۲؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج‏۸۷، ص۲۱۵-۲۱۶، ح۴۳.</ref>.

سپس [[صلوات]] بر هر یک از [[ائمه]] {{عم}} جداگانه ذکر شده و پس از [[صلوات]] بر همه [[امامان]] آمده است:{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ}}‏<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۲۲۷-۲۳۱.</ref>. در این [[دعا]] افزون بر صوات بر [[ائمه]] {{عم}}، برای دوستدارانشان نیز [[دعا]] می‌کند و به صورت خاص، [[فرج]] آخرین [[ذخیره الهی]] را مسئلت می‌نماید.

* '''[[ادعیه]] سحرگاهان:''' [[کفعمی]] برای سحرها دعایی به نام "حریق" ذکر کرده است که بعد از جملات نخستین آن، پس از هر چند جمله، ذکر [[صلوات]] تکرار شده است. در جملات آخر [[دعا]] [[صلوات]] و دعای برای [[فرج]] [[اهل بیت]] {{عم}} و همه [[مؤمنان]] یک‌جا [[نقل]] می‌شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجِي وَ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَهْمُومٍ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۵۵-۵۹؛ کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص۷۲-۷۸؛ حر عاملی، محمد بن حسن، الإیقاظ من الهجعة، ص۳۱۳.</ref>.

* '''دعاهای [[روز عاشورا]]:''' [[عبدالله بن سنان]] می‌گوید: [[روز عاشورا]] به [[خدمت]] [[امام صادق]] {{ع}} رسیدم. [[حضرت]] بسیار محزون بود و پس از اشاره به [[مصائب]] [[حضرت]] [[سیدالشهدا]] {{ع}} زیارتنامه‌ای یادم داد که در جملاتی از آن آمده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَيْهِمْ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَيْدِي الْمُنَافِقِينَ}}.

* '''[[ادعیه]] روز [[عرفه]]:''' [[امام صادق]] {{ع}} در فرازهای پایانی دعایی که پس از [[نماز ظهر]] و عصر در روز [[عرفه]] از ایشان [[نقل]] شده، بعد از [[درود]] بر [[محمد]] و آل‌اش، [[فرج]] آنان را مسئلت می‌نماید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ}}<ref>ابن‌طاووس، علی بن موسی، الإقبال، ج‏۱، ص۳۶۹-۳۷۵؛ مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص۱۸۲-۱۸۹.</ref>.

'''زیارتنامه‌های [[ائمه اطهار]] {{عم}}:''' در [[زیارت]] [[امام جواد]] {{ع}} آمده است که بعد از [[نماز]] [[زیارت]]، [[تسبیح حضرت]] زهرا {{ع}} را به جا آور و سپس این [[دعا]] را بخوان: {{متن حدیث| اللَّهُمَّ إِلَيْكَ نَصَبْتُ يَدِي... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ، وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً}}.

همچنین در [[زیارتنامه]] [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]] {{عم}} در [[سامرا]] آمده است: [[خداوند]] بهره [[زیارت]] مرا [[صلوات بر محمد]] و آلش قرار دهد... خدایا، [[فرج]] [[امام عصر]] {{ع}} را برسان و [[فرج]] و [[گشایش]] ما را همراه با [[فرج]] او قرار ده!<ref>{{متن حدیث|أَنْ يَجْعَلَ حَظِّي مِنْ زِيَارَتِي إِيَّاكُمَا الصَّلَاةَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ وَ اجْعَلْ فَرَجَنَا مَعَ فَرَجِهِ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}؛ ابن بابویه، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص۶۰۷، باب زیارت عسکریین؛ ابن‌قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>؛

* '''دعای جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]]:''' [[عمرو بن أبی المِقدام]] می‌گوید: [[امام صادق]] {{ع}} دعایی که جامع خیر [[دنیا]] و [[آخرت]] است را به من [[تعلیم]] فرمود. [[حضرت]] در این [[دعا]] با ذکر صفات [[حضرت حق]]، پس از بیان چند [[دعا]] -همچون طلب [[آمرزش]]- بعد از ذکر [[صلوات]]، [[فرج]] و [[آسایش]] و [[سرور]] [[اهل بیت]] {{عم}} را از درگاه [[الهی]] مسئلت می‌نماید و سپس [[دعا]] می‌کند که [[خداوند متعال]] طعم و حلاوت این [[فرج]] را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج‏۲، ص۵۸۳، ح۱۸.</ref>.

* '''دعای [[توسل]] به [[ائمه]] {{عم}}:''' در دعایی که دربر دارنده [[توسل]] به فرد فرد [[ائمه]] {{عم}} است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به [[توانایی]] تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر [[محمد]] و آلش [[درود]] فرست و در [[فرج]] [[ولیّ]] خود و [[فرزند]] دختر پیامبرت تعجیل فرما!"<ref>{{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ أَسْأَلُكَ اللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ ابْنَتِهِ وَ ابْنَيْهَا الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ... اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنِّي أَعْلَمُ أَنَّكَ قَادِرٌ عَلَى قَضَاءِ حَوَائِجِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ عَجِّلْ يَا رَبِّ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ بِنْتِ نَبِيِّكَ}}؛ محمد باقر، بحارالأنوار، ج‏۹۹، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref>؛

* '''تعقیبات نمازهای یومیه و مستحبی:''' [[حضرت علی]] {{ع}} در دعایی که به صورت مطلق برای تعقیباتِ پس از هر [[نماز واجب]] از ایشان [[نقل]] شده است، عرضه می‌دارد: {{متن حدیث|إِلَهِي هَذِهِ صَلَاتِي صَلَّيْتُهَا لَا لِحَاجَةٍ مِنْكَ إِلَيْهَا وَ لَا رَغْبَةٍ مِنْكَ فِيهَا... يَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِيَةَ وَ النَّصْرَ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح، ص۲۰-۲۴.</ref>.[[امیرمؤمنان]] {{ع}} در این [[دعا]] دوبار [[فرج]] [[آل محمد]] {{ع}} را مسئلت می‌نماید و برای آخرین [[ذخیره الهی]] از [[خداوند متعال]] عافیت و [[نصرت]] طلب می‌کند.

* '''دعای بعد از [[نماز امام زمان]] {{ع}}:''' در بابی از وسائل الشیعه -که [[نماز]] مخصوصِ هر [[امام]] را جداگانه آورده- بعد از [[نماز امام زمان]] {{ع}} این [[دعا]] را ذکر کرده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ}}<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج‏۸، ص۱۸۴-۱۸۵، بَابُ اسْتِحْبَابِ التَّطَوُّعِ بِصَلَوَاتِ الْأَئِمَّة، ح۱۰۳۷۴؛ ابن طاووس، علی بن موسی، جمال الأسبوع، ص۲۸۰-۲۸۱.</ref>. در این [[دعا]] پس از [[صلوات]]، به صراحت [[فرج]] [[آل محمد]]، [[ظهور]] [[حضرت قائم]] {{ع}} بیان شده و پس از آن نیز آشکار شدن [[عزت]] و [[سربلندی]] [[دولت مهدوی]] مسئلت شده است.

* '''[[دعای امام]] [[رضا]] {{ع}} بعد از [[نماز]] [[جعفر طیار]]:''' [[حسن بن قاسم]] می‌گوید: دیدم [[امام رضا]] {{ع}} در غروب [[روز جمعه]] [[نماز]] [[جعفر طیار]] خواند و سپس دعایی قرائت فرمود که در اواخر آن پس از [[صلوات]]، فرمود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ قَائِمِهِمْ بِأَمْرِكَ وَ انْصُرْهُ}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج‏۸۸، ص۱۹۵- ۱۹۸، ح۳.</ref>.

[[امام رضا]] {{ع}} به صراحت [[فرج]] [[قائم آل محمد]] را می‌خواهد و می‌فرماید: خدایا، به وسیله او دینت را که بعد از [[پیامبر]] {{صل}} دچار تغییر و تبدیل شده بود، تجدید و [[احیا]] نما!

* '''حرز [[امام سجاد]] {{ع}}:''' در آخرین جملاتِ حرز [[امام سجاد]] {{ع}} پس از [[درود]] و [[سلام]] به تک‌تک [[ائمه]] {{عم}} آمده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى عَلِيٍّ الْمُرْتَضَى وَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ... عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْصُرْ شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ...  وَ ارْزُقْنِي رُؤْيَةَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ}}<ref>ابن‌طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات، ص۲۳۲-۲۳۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج‏۹۱، ص۲۶۵- ۲۶۶، باب ۴۲، ح۱.</ref>. در این حرز، علاوه بر [[دعا برای فرج]] و [[لعن]] بر [[دشمنان اهل بیت]] {{عم}} [[توفیق]] [[زیارت]] و [[دیدار حضرت مهدی]] {{ع}} نیز خواسته شده است.

* '''دعای مخزون:''' در فقراتی از این [[دعا]]، پس از ذکر [[صلوات]]، [[فرج]] [[آل محمد]] مسئلت شده است: {{متن حدیث| اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ... اللَّهُمَّ صَلِ‏ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ‏ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ‏ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ‏ لِآلِ مُحَمَّدٍ}}<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج‏۹۵، ص۲۴۳-۲۴۵.</ref>.

[[دعای فرج]]: [[کفعمی]] دعایی به نام "دعاء الفرج" ذکر می‌کند که بنابر [[نقل]]، پس از نمازِ حاجتی که [[امام رضا]] {{ع}} [[تعلیم]] داده است، خوانده می‌شود. در اوایل [[دعا]]، لفظ "[[فرج]]" با عبارات گوناگونی آمده است: {{متن حدیث|يَا مُفَرِّجَ الْفَرَجِ يَا كَرِيمَ الْفَرَجِ يَا عَزِيزَ الْفَرَجِ يَا جَبَّارَ الْفَرَجِ يَا رَحْمَانَ الْفَرَجِ}}. در ادامه با ذکر دعایی شبیه به دعای [[توسل]]، [[اسامی]] [[ائمه]] {{عم}} را ذکر می‌کند و پس از آن [[خداوند]] را به [[حق]] خود و [[معصومین]] و [[انبیا]] و مقرّبان درگاه [[الهی]] قسم می‌دهد که بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرستد و [[فرج]] [[آل محمد]] را برساند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ بِحَقِّكَ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِحَقِّ أَنْبِيَائِكَ... وَ بِحَقِّ مَنْ نَادَاكَ وَ نَاجَاكَ وَ دَعَاكَ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۳۲۳-۳۲۶.</ref>.

* '''دعای کنز العرش:''' در دعای "کنز العرش‏" که از [[حضرت رسول]] {{صل}} [[نقل]] شده است، پس از اینکه [[خداوند]] را به [[چهارده معصوم]] و [[انبیای الهی]] و مقرّبانِ درگاهش قسم می‌دهد، بعد از [[صلوات]] در جملاتی -که شبیه به دعای مشهور [[سلامتی]] [[حضرت حجت]] {{ع}} است- عرضه می‌دارد: {{متن حدیث|يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَاةً كَثِيرَةً دَائِمَةً... اللَّهُمَّ وَ كُنْ لِوَلِيِّكَ فِي أَرْضِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى عِبَادِكَ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلًا وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ وَ مُحِبِّيهِ وَ أَتْبَاعِهِ}}<ref>کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الأمین، ص۳۵۶-۳۶۱.</ref>. در این [[دعا]] نه‌تنها برای [[فرج]] [[دعا]] می‌کند، بلکه از [[خداوند]] می‌خواهد که ما را از [[شیعیان]] و [[یاوران]] [[قائم آل محمد]] قرار ده» <ref>[[سید ابوالفضل موسوی آقداش|موسوی آقداش، سید ابوالفضل]]، [[صلوات و دعا برای فرج (مقاله)|صلوات و دعا برای فرج]]، ص۸۹-۹۵</ref>.

# '''[[تعجیل فرج]] و [[ظهور]] [[حضرت]]''': این مضمون بیش از مضامین دیگر در [[ادعیه]] و [[زیارات]] آمده است. در [[دعاها]] و زیارت‌های مربوط‍‌ به [[امام زمان]] {{ع}}، آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد [[دعا برای تعجیل فرج]] و مقرر گشتن امر [[ظهور]] [[حضرت]] از جانب [[خداوند]] به عبارت‌های مختلف است. [[دعا برای تعجیل فرج]] گاهی به صورت تصریح و گاهی به صورت کنایه است مانند: عزّت [[مؤمنان]] و [[ذلت]] [[جباران]]، [[منافقان]]، [[کفار]]، [[معاندان]]، [[دشمنان]]، [[سلاطین]]، رقیبان [[حضرت]] و آنان که سعی در خاموش نمودن [[نور]] [[حضرت]] و از یاد بردن ذکر او دارند.  

# '''[[دعا برای سلامتی حضرت]]''': در [[دعا برای سلامتی]] [[امام زمان]] {{ع}} نیز گاهی تصریح به [[سلامتی]] و حفظ‍‌ [[حضرت]] شده و گاهی به صورت‌های دیگر آمده است. از نمونه این [[دعاها]] دفع [[حسد]] و شر حیله‌گران و [[ظالمان]] و [[جباران]] از [[حضرت]] است. سلام‌هایی که به [[حضرت]] داده شده بسیار زیاد است و همه حاوی مضامین بالا از [[عقاید]] [[شیعه]]، در مورد آن [[حضرت]] و صفات و خصائص و دیگر جوانب او است. این [[سلام‌ها]] همه به منزله [[دعا برای سلامتی حضرت]] بوده و نیز ادای [[احترام]] و عرض [[ادب]] خدمت اوست. در این [[سلام‌ها]] اشاره شده که تحیتی از جانب خود [[انسان]] و نیز درخواست از [[خداوند]] است که [[سلام]] جمیع [[مؤمنین]] و مؤمنات از شرق و غرب عالم را به او برساند. صلوات‌هایی که در [[ادعیه]] و [[زیارات]] نسبت به [[حضرت]] آمده به عبارات مختلف است و اکثرا همواره با [[صلوات]] بر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و دیگر [[معصومین]] {{عم}} آمده است.

# '''[[دعا]] برای [[دوستان]] و [[یاوران]] و خدام آن [[حضرت]]''': [[دعا]] برای [[دوستان]] و [[یاوران]] و زائرین [[حضرت]] نیز در [[ادعیه]] و [[زیارات]] به چشم می‌خورد. مضامینی از قبیل کمک خواستن از [[خداوند]] و [[یاری]] [[حق تعالی]] برای آن‌ها و [[دعا]] برای این‌که [[خداوند]] آن‌ها را [[دوست]] بدارد.  

# '''دعاهای شخصی که در رابطه با [[حضرت]] برای خود [[دعا]] می‌نماییم''': در [[ادعیه]] و [[زیارات]] مضامینی آمده که [[دعا]] برای خود [[انسان]] در رابطه با [[امام زمان]] {{ع}} است. از نمونه‌های آن موارد زیر است: از اعوان و [[انصار]] و [[یاران]] و ملازمان و محافظان و [[تابعین]] و [[دوستان]] و خونخواهان و [[خالصان]] و پیشروان در ادای [[اوامر]] [[حضرت]] و [[راضی]] و [[تسلیم]] بودن نسبت به آن [[حضرت]]، از [[منتظران]] [[ظهور]] و [[فرج]] [[حضرت]] بودن، محشور گشتن در زمره آن [[حضرت]] و زیر [[پرچم]] [[حضرت]]، در [[قیامت]] از [[یاران]] [[حضرت]] بودن، [[توفیق]] ادای [[حقوق]] آن [[حضرت]]، [[درک]] [[ظهور]] و زمان [[پس از ظهور]] [[حضرت]] و بازگشت و زنده شدن در صورت [[مرگ]] [[قبل از ظهور]].  

# '''[[دعا]] علیه [[دشمنان]] [[حضرت]]''': در [[ادعیه]] و [[زیارات]] [[دعا]] علیه [[دشمنان]] و خوارکنندگان [[حضرت]] نیز آمده است. مضامینی از قبیل خوار شدن خوارکنندگان (خاذلین) [[حضرت]]، [[دعا]] علیه انواع [[دشمنان]] [[حضرت]]، [[دعا]] برای این‌که [[خداوند]] دشمنانش را [[دشمن]] بدارد.

# '''[[دعای ندبه]]''': [[دعای ندبه]] از اعمال [[سرداب مقدس]] [[امام زمان]] {{ع}} و نیز از اعمال [[عید فطر]] و روز [[جمعه]] است، و خواندن آن در همه اوقات مناسب است. این [[دعا]] اگرچه مربوط‍‌ به [[امام زمان]] {{ع}} است، ولی می‌توان گفت یک دور [[عقاید]] [[تشیع]] در آن آمده است. در این [[دعا]] ابتدا [[توحید]] و سپس [[نبوت]] [[انبیا]]ء {{عم}} و [[پیامبر خاتم|پیامبر]] و بعد مسأله [[وصایت]] [[امام علی|امیرالمؤمنین]] {{ع}} و فتنه‌های پس از [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} آمده و پس از اشاره‌ای به [[ائمه]] {{عم}} موضوع [[امام زمان]] {{ع}} آورده شده و درباره [[غیبت]] و دیگر جوانب مربوط‍‌ به آن [[حضرت]] در قالب شکوای [[دل]] خطاب به [[حضرت]] آمده است و در آخر هم دعاهایی بسیار مختصر و جامع آمده است<ref>بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱. </ref>.  

# '''[[دعای عهد]]''': [[دعای عهد]] ابتدا [[خداوند]] را به اسامی و صفات می‌خواند و بعد [[صلوات]] بر [[امام زمان]] {{ع}} است. سپس دعاهایی در مورد آن [[حضرت]] و [[فرج]] او و نیز حضور ما در زمان [[حضرت]] و [[دیدار]] روی [[حضرت]] دارد<ref>همان، ج ۵۳، ص ۹۵. </ref>.  

# '''[[زیارت آل یاسین]]''': این [[زیارت]] توقیعی است که از [[ناحیه]] [[مقدس]] [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} صادر گشته و [[حضرت]] می‌فرمایند: هرگاه خواستید به ما توجه پیدا کنید همان‌گونه که [[خداوند]] فرمود بگویید: {{عربی|"سَلَامٌ عَلَى آلِ يَاسِين‏..."}}. این [[زیارت]] بسیار معتبر و پرمحتوی است و می‌توان گفت: خلاصه‌ای از [[عقیده]] هر [[شیعه]] در [[زمان غیبت]] است و آن‌چه یک [[شیعه]] باید در [[زمان غیبت]] بداند در آن آمده است. در این [[زیارت]] ابتدا سلام‌های متعددی با مضامین بالا، خطاب به [[امام زمان]] {{ع}} آمده و سپس [[حضرت]] را برای [[عقاید]] قلبی خود از اقرار به [[ائمه]] {{عم}} و دیگر [[عقاید]] [[شیعه]] [[شاهد]] می‌گیرد. در دعای بعد از [[زیارت آل یاسین]] هم پس از [[صلوات]] بر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} دعاهایی در مورد دعاکننده دارد و بعد [[صلوات]] بر [[امام مهدی|حضرت حجت]] {{ع}} با [[القاب]] مخصوص است و بعد دعاهایی در مورد حفظ‍‌ و [[فرج]] و تأیید و [[ظهور]] [[حضرت]] و درباره [[شیعیان]] آمده است<ref>احتجاج، طبرسى، ج ۲، ص ۳۱۶. </ref>.  

# '''[[زیارت]] [[حضرت]] در [[حرم]] [[سامرا]]''': زیارتی است که [[شهید]] در مزار خود و نیز ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند: هنگامی که از [[زیارت]] دو [[امام]] در [[سامرا]] فارغ شدی بر در [[حرم]] [[امام زمان]] {{ع}} بایست و بگو: {{عربی|"السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا خَلِيفَةَ الله و..."}}. این [[زیارت]] ابتدا سلام‌های متعددی با مضامینی بسیار سنگین دارد که حاوی [[فضائل]] و خصایص [[حضرت]] و پاره‌ای از [[اعتقادات]] [[شیعه]] است و بعد [[شهادت]] به جوانب مختلف [[حضرت]] و مطالبی در مورد [[ظهور]] و [[بعد از ظهور]] خطاب به آن [[حضرت]] است و در آخر [[صلوات]] بر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و آل آن [[حضرت]] و [[دعا برای تعجیل فرج]] به چند شکل و برای [[یاری]] [[خداوند]] به وسیله [[حضرت]] و احیای [[دین]] توسط‍‌ [[حضرت]] و ایجاد [[امنیت]] توسط‍‌ [[حضرت]] و [[برپایی عدل]] و برطرف شدن [[ظلم]] توسط‍‌ [[حضرت]] است و به [[صلوات]] ختم می‌شود<ref>بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۶-۱۱۸. </ref>.  

# '''[[زیارت]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[سرداب مقدس]]''': زیارتی است که [[شهید]] در مزار و ابن مشهدی در المزار الکبیر آورده‌اند که هنگام داخل شدن در [[سرداب]] خوانده می‌شود و بعد از [[زیارت]] [[دوازده]] رکعت [[نماز]] دارد و بعد دعای {{عربی|"الهي عظم البلاء. . . "}} خوانده می‌شود. این [[زیارت]] هم سلام‌هایی بسیار جامع و کامل دارد که غیر از [[معصوم]] {{ع}} دیگری نمی‌تواند آن کلمات را بیان فرماید و در آخر [[حضرت]] را بر [[عقاید]] قلبی خود [[شاهد]] می‌گیرد و دعایی کوتاه در آخر دارد، و پس از آن [[نماز]] و صلواتی با عباراتی سنگین برای [[حضرت]] آمده است<ref>همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۱-۱۰۹. </ref>.  

# '''[[صلوات]] بر [[امام زمان]]''': صلواتی است شامل [[درود]] بر آن [[حضرت]] و [[دعا برای ظهور]] او به عبارت‌های مختلف و همچنین [[دعا]] برای [[بعد از ظهور]] [[حضرت]] است که همان کارها و برنامه‌های [[حضرت]] است<ref>همان، ج ۱۰۲، ص ۱۰۲. </ref>.  

# '''[[زیارت]] [[حضرت]] پس از [[نماز صبح]]''': زیارتی است که هرروز پس از [[نماز صبح]] خوانده می‌شود. در این [[زیارت]] از [[خدا]] طلب [[صلوات]] بر [[حضرت]] از سوی جمیع [[مؤمنین]] می‌نماید و همچنین تجدید [[بیعت]] با [[حضرت]] و [[دعا]] برای خود که از [[یاران]] [[حضرت]] و اطرافیان و نگهبانان و [[شهیدان]] در رکاب [[حضرت]] باشیم<ref>همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۰. </ref>.  

# '''[[دعا]] در زمان [[غیبت]]''': دعایی است که در [[زمان غیبت]] خوانده می‌شود و به گفته [[شهید]] و ابن مشهدی از [[ناحیه]] خود [[حضرت]] وارد شده و این [[دعا]] بعد از اعمال [[سرداب]] نیز خوانده می‌شود. در این [[دعا]] ابتدا شکایت به [[خداوند]] از [[زمان غیبت]] آمده و پس از [[صلوات]]، [[دعا برای فرج]] و استغاثه به [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و [[امام علی|امیرالمؤمنین]] {{ع}} و بعد استغاثه به [[امام زمان]] {{ع}} است<ref>همان، ج ۱۰۲، ص ۱۱۹. </ref>.  

# '''[[زیارت]] [[امام زمان]] {{ع}} در روز [[جمعه]]''': زیارتی است که در [[روز جمعه]] (که روز [[ظهور امام زمان]] {{ع}} خواهد بود) وارد شده است. در این [[زیارت]] ابتدا سلام‌هایی است متعدد که همه حاوی صفات و خصایص و [[فضایل]] [[حضرت]] و گاهی حاوی [[دعا برای فرج]] و دیگر جوانب [[حضرت]] است و سپس ذکر [[صلوات]] آمده و [[دعا]] برای خود که از [[منتظران]] و [[یاران]] و [[شهیدان]] و [[دوستان]] [[حضرت]] باشیم. بعد از آن خطاب به [[حضرت]] درددل و شکوایی دارد<ref>همان، ج ۱۰۲، ص ۲۱۵</ref>.  

# '''[[دعا]] برای [[حضرت]] در [[شب نیمه شعبان]]''': دعایی است که در [[شب نیمه شعبان]] خوانده می‌شود. در این [[دعا]] [[خداوند]] را به [[حق]] مولود [[نیمه شعبان]] قسم می‌دهد و [[القاب]] و [[فضایل]] [[حضرت]] و بعد [[صلوات]] بر [[حضرت]] آمده و [[دعا]] برای حضور در [[ظهور]] [[حضرت]] و از [[یاران]] آن [[حضرت]] بودن و در آخر [[صلوات]] بر ایشان و [[لعن]] بر [[دشمنان]] ایشان ذکر شده است<ref>اقبال سید بن طاووس، صص ۷۰۵-۷۰۶؛ مفاتیح الجنان، صص ۵۹-۶۰. </ref>.  

# '''[[دعا]] برای [[امام زمان]] {{ع}} در [[روز جمعه]]''': این [[دعا]] در اصل صلواتی است که در اعمال [[روز جمعه]] وارد شده است. ابتدا صلوات‌هایی بر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و [[امام علی|امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[ائمه]] {{عم}} و بعد صلواتی بر همه [[معصومین]] {{عم}} است. سپس [[صلوات]] بر [[امام زمان]] {{ع}} است و بعد [[دعا]] برای [[طول عمر حضرت]] و حفظ‍‌ [[حضرت]] از انواع [[شرور]] و [[دعا]] برای رعیت و [[شیعیان]] [[حضرت]] به انواع مختلف و در آخر صلواتی بر [[پنج تن]] {{عم}} و [[امام زمان]] {{ع}} آمده است<ref>غیبة طوسى، ص ۱۷۷. </ref>.  

# '''[[دعا]] برای [[امام زمان]] {{ع}} در [[سرداب مقدس]]''': این [[دعا]] از [[امام رضا]] {{ع}} [[نقل]] شده و در اعمال [[سرداب مقدس]] آمده است. ابتدا [[دعا برای سلامتی حضرت]] با [[القاب]] خاص آمده و حفظ‍‌ از [[شرور]] و تأیید آن [[حضرت]] از جانب [[خداوند]] و [[دعا برای فرج]] و [[ظهور]] [[حضرت]] و انواع [[دعا]] علیه [[دشمنان]] [[امام زمان]] {{ع}} و اقرار به صفات [[حضرت]] و [[دعا]] برای خود نسبت به [[حضرت]] و نیز دعاهایی کلی برای خود [[انسان]] و در آخر [[صلوات]] بر [[ائمه]] {{عم}} و اقرار به [[فضایل]] و خصایص [[اهل بیت]] {{عم}} آمده است<ref>بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۰. </ref>.  

# '''[[دعا]] برای [[امام زمان]] {{ع}} در زمان [[غیبت]]''': دعایی که ابو عمرو، [[عثمان بن سعید عمری]]، اولین [[نایب]] از نوّاب اربعه در[[غیبت صغری]] خوانده و "[[ابو علی محمد بن همام]]" شنیده و او را امر نموده که این [[دعا]] را بخواند، و [[سید بن طاووس]] نیز فرموده که ما این [[دعا]] را از [[فضل]] [[خدا]] می‌دانیم. در ابتدای این [[دعا]] جمله {{عربی|"اللهم عرّفني نفسك... "}} آمده و سپس به [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و [[ائمه]] {{عم}} [[شهادت]] داده و بعد [[دعا برای سلامتی]] [[امام زمان]] {{ع}} و [[دعا]] برای [[طول عمر حضرت]] است و در همه این‌ها [[معارف]] بالایی درباره آن [[حضرت]] آورده است. سپس [[دعا]] برای خودمان از قبیل [[یقین]] و حالت [[انتظار]] و [[تسلیم]] در مقابل [[حضرت]] و از [[یاران]] [[حضرت]] بودن آمده است. بعد از آن [[دعا برای فرج]] و [[لعن]] بر [[دشمنان]] [[حضرت]] و [[دعا]] برای [[بعد از ظهور]] [[حضرت]] و [[صلوات]] بر [[ائمه]] {{عم}} و سپس شکایت از زمان، و [[دعا]] علیه [[دشمنان]] [[حضرت]] و نیز تحقق یافتن تمام خوبی‌ها توسط‍‌ [[حضرت]] آمده است<ref>کمال الدین، ج ۲، ص ۱۹۰. </ref>.

«دوره [[غیبت]] نیز دوره فتنه‌ها و خطرها و انحراف‌هاست. پیروانِ [[امام غایب]] باید در تمام فراز و نشیب عصر [[غیبت]]، هم نگهبان [[عقاید]] خود باشند و هم مراقب رفتارهای خود که مبادا از چارچوب [[پیروی]] از [[امام]]، بیرون روند و گرفتار دام‌های شیاطین شوند. یکی از مهم‌ترین وسائل و دستاویزها، دُعا و ارتباط با [[خدا]] و نیز ارتباط با [[امام]] است تا اینکه او را از یاد نبردند و در قالب ذکر و [[دعا]] و [[زیارت]] با او پیوند داشته باشند. البتّه از زاویه دیگر، [[دعا کردن]] برای [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} یک [[وظیفه]] مهم برای [[منتظران]] آن [[حضرت]] است که مورد [[عنایت]] ویژه‌ [[امامان]] {{ع}} بوده است. در [[روایات]] آمده است که [[حضرت]] [[امام رضا]] {{ع}} به [[دعا کردن]] برای [[امام مهدی|صاحب الامر]] {{ع}} امر می‌کرد و می‌فرمود: این‌گونه برای او [[دعا]] کنید: "خدایا! هر بلایی را دور کن از ولیّت و خلیفه‌ات و [[حجت]] خود بر بندگانت... و او را از پیشِ‌رو و از پشت‌سر و از راست و چپ و از بالا و پایین، حفظ فرما... و او را به نصرتِ غالت خود، [[یاری]] کن و به [[لشکر]] پیروز خود تأیید فرما... و دوست‌دار هر کس را که دوستش دارد و دشمن‌دار هر که با او [[دشمنی]] ورزد"<ref>{{عربی|" اللَّهُمَ‏ ادْفَعْ‏ عَنْ‏ وَلِيِّكَ‏ وَ خَلِيفَتِكَ‏ وَ حُجَّتِكَ‏ عَلَى‏ خَلْقِكَ‏ ... وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ ... َ أَيِّدْهُ‏ بِنَصْرِكَ‏ الْعَزِيزِ وَ أَيِّدْهُ‏ بِجُنْدِكَ‏ الْغَالِبِ‏ ... وَ وَالِ‏ مَنْ‏ وَالاهُ‏ وَ عَادِ مَنْ‏ عَادَاهُ‏  ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} بحار الانوار، ج ۹۲، ص ۳۳۰.</ref>

# [[ادعیه]] و زیاراتی که از [[امام مهدی]] {{ع}} [[نقل]] شده است و در عصر [[غیبت صغرا]] به وسیله نائبان خاصِ به دست [[شیعه]] رسیده است؛ مانند [[زیارات آل یاسین]] و [[دعای فرج]].

# [[ادعیه]] و زیاراتی که از [[معصومان]] {{عم}} و دربارۀ [[امام مهدی]] {{ع}} [[نقل]] شده است؛ مثل [[دعای عهد]] و [[زیارت]] [[امام مهدی|صاحب الامر]] {{ع}} در [[سرداب مقدس]] سامراء<ref> این سرداب در منزل [[امام عسکری]] {{ع}} در [[سامرا]] قرار دشته که محل عبادت آن حضرت نیز بوده است.</ref>

* [[دعا کردن]] برای [[امام مهدی]] {{ع}} و [[توسّل]] به آن [[حضرت]] و زیارتِ آن بزرگوار، زمان و مکان خاصی ندارد. [[شیعیان]] و [[منتظران]] آن عزیز، در هر زمان و مکانی می‌توانند با او نجوایی داشته و [[درود]] و [[سلام]] خود را به محضرش تقدیم کنند و [[عهد]] و [[پیمان]] خود را با او تجدید نمایند؛ گرچه از روزهای هفته، [[روز جمعه]] مطابق [[روایات]] به [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} اختصاص یافته است.<ref> بحار الانوار، ج ۷، ص ۵۹، ح ۳.</ref> بنابراین برای این روز، زیارتی خاص [[نقل]] شده است که با عنوان [[زیارت]] [[امام مهدی|امام زمان]] در [[روز جمعه]] خوانده می‌شود.<ref> این زیارت با این فرازها شروع می‌شود: {{عربی|" السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا حُجَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا عَيْنَ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا نُورَ اللَّهِ الَّذِي يَهْتَدِي‏ بِهِ‏ الْمُهْتَدُونَ‏ وَ يُفَرَّجُ‏ بِهِ‏ عَنِ‏ الْمُؤْمِنِين‏  ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} (مفاتیح الجنان، فصل پنجم، زیارات ائمه {{عم}} در ایام هفته).</ref> از میان دُعاها، "[[دعای ندیه]]" نیز برای [[روز جمعه]] وارد شده است و نیز در اوقات شبانه‌روز، زیارتی برای آن [[حضرت]] پس از [[نماز صبح]] ذکر شده است.<ref> این زیارت در مفاتیح الجنان پس از دعای ندبه، نقل شده است.</ref> در میان مکان‌ها نیز باید گفت: [[زیارت]] [[امام مهدی]] {{ع}} در هر مکانی به ویژه‌ مکان‌های مقدّس –مانند مساجد و مشاهد مشرّفه [[معصومان]] {{عم}}- مناسب است؛ ولی در [[سرداب مقدس]] سامراء به ویژه زیارتی خاص [[روایت]] شده است. گفتنی است که در برخی از [[روایات]]، [[توسّل]] به ساحت قدسی [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} در قالب [[نماز]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} با [[آداب]] خاصی وارد شده است که در [[مسجد سهله]]<ref> مسجد سهله از مساجد بسیار مهم و مقدس است که مطابق روایات، منزل [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} در دوره ظهور خواهد بود و از دیر زمان مورد توجه [[امامان]] {{عم}} و نیز علمای [[شیعه]] بوده است و برای عبادت و نماز و دعا ویژگی و آداب خاصی دارد.</ref> و [[مسجد جمکران]]<ref> [[مسجد جمکران]] در نزدیکی شهر قم است که طبق نقل [[شیخ صدوق]] در کتاب تاریخ قم به دستور [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} بنا شده است و در طول سالیان متمادی مورد توجه علما و صالحان بوده است.</ref> ویا مکان‌های دیگر انجام می‌شود.

* در کتاب‌های [[ادعیه]] و [[زیارات]] که علمای [[شیعه]] مانند [[سید ابن طاووس]] و [[علامه مجلسی]] و [[شیخ]] [[عباس قمی]] تألیف کرده‌اند،<ref> کتاب سید بن طاووس اقبال و کتاب مرحوم مجلسی زاد المعاد نام دارد و مفاتیح الجنان نیز تألیف شیخ عباس قمی است که معروف‌ترین کتاب ادعیه و زیارات و اعمال است.</ref> [[دعاها]] و [[زیارات]] بسیاری برای [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} [[نقل]] شده است<ref> بعضی از معاصران، مجموعه ادعیه و زیارات مهدوی را در صحیفه‌ای با عنوان صحیفه مهدیّه گردآوری کرده‌اند.</ref> که مواردی از آن‌ها مورد توجّه و توصیه خاص آن [[عالمان]] بوده و در میان [[شیعیان]] شهرت بیشتری یافته است.

* مناسب است در اینجا فهرست کوتاهی از [[ادعیه]] و [[زیارات مهدوی]] را که در کتاب [[مفاتیح الجنان]] آمده است بیان کنیم تا موجب آشنایی و انس بیشتر علاقه‌مندان، با این مجموعه باشد:

# [[زیارت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در [[روز جمعه]] (باب اول، فصل پنجم)؛

# استغاثه به [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} ([[سلام الله الکامل]] التّام) (باب اول، فصل هفتم)؛

# دعای فرجِ [[حضرت]] [[حجّت]] {{ع}} (الهی عظم البلاء)، (باب اول، فصل هفتم)؛

# دعای {{عربی|" اللَّهُمَ‏ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ‏ الطَّاعَةِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} (باب اول، فصل هفتم)؛

# دعای [[سلامتی]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} {{عربی|" اللَّهُمَ‏ كُنْ‏ لِوَلِيِّك‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}} (باب دوم، فصل سوم، بخش اعمال [[ماه رمضان]]، در اعمال شب بیست و سوّم)؛

# [[زیارت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در [[سرداب مقدس]] سامراء (باب سوم، فصل دهم)؛

# دعای [[امام رضا]] {{ع}} برای [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} (باب سوم، فصل دهم)؛

# دعای [[غیبت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} (ملحقات [[مفاتیح الجنان]])»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۲ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۲، ص ۱۷ - ۲۰.</ref>.