[[File:11235.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[آقای
سید ابوالفضل موسوی آقداش در مقاله
«صلوات و دعا برای فرج» در این‌باره گفته‌است:
«میتوان دعاهایی را که برای فرج حضرت مهدی (ع) ذکر شده است در دو بخش کلی ذکر کرد:
۱. دعاها و زیارات مربوط به فرج آل محمد (ص) و تعجیل در ظهور حضرت حجت (ع) در توقیع شریفی از حضرت مهدی (ع) وارد شده است: "برای تعجیل در فرج من بسیار دعا کنید؛ زیرا گشایش کارهای شما در آن است"[۷۱]؛
در دعای عهد -که از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است- عاشقان مهدی (ع) با سوز و گداز زمزمه می‌کنند: "بارخدایا، آن چهره ارجمند را به من بنمایان.... در فرج او تعجیل کن و ظهورش را آسان نما"[۷۲]؛
امام صادق (ع) در دعایی برای تعجیل در نصرت و یاری آل محمد و ولیّ آنان دعا می‌کند و از خداوند خواری و زبونی سریع دشمنانشان را طلب می‌نماید: «عَجِّلْ نَصْرَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ وَلِيِّهِمْ وَ اخْزَ عَدُوَّهُمْ عَاجِلًا»[۷۳].
۲. ادعیه یا زیاراتی برای فرج اهل بیت (ع) و حضرت مهدی (ع) پس از ذکر صلوات این قسم از دعاها را نیز میتوان به دو صورت زیر معرفی کرد:
یکم. ادعیه و زیاراتی برای زمان یا مکانی خاص دعا برای تعجیلِ فرج در عید قربان و روز جمعه: امام سجاد (ع) در دعای چهل و هشتم صحیفه برای عید قربان و روز جمعه، پس از اشاره به غصب حق وصایت و امامت اهل بیت (ع) ابتدا بر دشمنان آنان لعن و نفرین خدا را طلب می‌کند و سپس با ذکر صلوات بر محمد و آل محمد (ع) خواستار تعجیل در فرج و نصرت اهل بیت (ع) می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ عَجِّلِ الْفَرَجَ وَ الرَّوْحَ وَ النُّصْرَةَ وَ التَّمْكِينَ وَ التَّأْيِيدَ لَهُمْ»[۷۴].
در اعمال روز جمعه، صلوات و دعا برای فرج صد مرتبه ذکر شده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»[۷۷].
اعمال ماه مبارک رمضان: در باب دعا بین رکعات نماز - که در دهه آخر شب‌های ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود - آمده است: «يَا كَرِيمُ يَا كَرِيمُ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ اغْفِرْ لِي ذَنْبِي»[۷۸]؛
در تسبیح ده جزئی که برای روزهای مبارک رمضان آمده است، می‌خوانیم: «سُبْحَانَ اللَّهِ بَارِئِ النَّسَمِ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كُلَّمَا طَلَعَتْ شَمْسٌ...».
سپس صلوات بر هر یک از ائمه (ع) جداگانه ذکر شده و پس از صلوات بر همه امامان آمده است:«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى الْخَلَفِ مِنْ بَعْدِهِ إِمامِ الْمُسْلِمِينَ، وَ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ»[۷۹]. در این دعا افزون بر صوات بر ائمه (ع)، برای دوستدارانشان نیز دعا می‌کند و به صورت خاص، فرج آخرین ذخیره الهی را مسئلت می‌نماید.
- ادعیه سحرگاهان: کفعمی برای سحرها دعایی به نام "حریق" ذکر کرده است که بعد از جملات نخستین آن، پس از هر چند جمله، ذکر صلوات تکرار شده است. در جملات آخر دعا صلوات و دعای برای فرج اهل بیت (ع) و همه مؤمنان یک‌جا نقل می‌شود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ وَ فَرَجِي وَ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَهْمُومٍ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ»[۸۰].
- دعاهای روز عاشورا: عبدالله بن سنان می‌گوید: روز عاشورا به خدمت امام صادق (ع) رسیدم. حضرت بسیار محزون بود و پس از اشاره به مصائب حضرت سیدالشهدا (ع) زیارتنامهای یادم داد که در جملاتی از آن آمده است: «اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ عَلَيْهِمْ وَ اسْتَنْقِذْهُمْ مِنْ أَيْدِي الْمُنَافِقِينَ».
- ادعیه روز عرفه: امام صادق (ع) در فرازهای پایانی دعایی که پس از نماز ظهر و عصر در روز عرفه از ایشان نقل شده، بعد از درود بر محمد و آل‌اش، فرج آنان را مسئلت می‌نماید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ»[۸۱].
زیارتنامههای ائمه اطهار (ع): در زیارت امام جواد (ع) آمده است که بعد از نماز زیارت، تسبیح حضرت زهرا (ع) را به جا آور و سپس این دعا را بخوان: « اللَّهُمَّ إِلَيْكَ نَصَبْتُ يَدِي... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ وَلِيِّكَ وَ ابْنِ وَلِيِّكَ، وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحاً يَسِيراً».
همچنین در زیارتنامه امام هادی و امام حسن عسکری (ع) در سامرا آمده است: خداوند بهره زیارت مرا صلوات بر محمد و آلش قرار دهد... خدایا، فرج امام عصر (ع) را برسان و فرج و گشایش ما را همراه با فرج او قرار ده![۸۲]؛
دوم: ادعیه و زیارات کلی، بدون اختصاص به زمان یا مکانی خاص با نگاهی گذرا به کتب روایی، میتوان احادیثی را دید که در آنها دعا برای فرج، همراه با ذکر شریف صلوات آمده است و به مکان یا زمان خاصی محدود نمی‌شوند. در اینجا به مواردی از این دست ادعیه اشاره می‌شود.
- دعای جامع خیر دنیا و آخرت: عمرو بن أبی المِقدام می‌گوید: امام صادق (ع) دعایی که جامع خیر دنیا و آخرت است را به من تعلیم فرمود. حضرت در این دعا با ذکر صفات حضرت حق، پس از بیان چند دعا -همچون طلب آمرزش- بعد از ذکر صلوات، فرج و آسایش و سرور اهل بیت (ع) را از درگاه الهی مسئلت می‌نماید و سپس دعا می‌کند که خداوند متعال طعم و حلاوت این فرج را بر ایشان نیز بچشاند و دشمنانشان را نابود گرداند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ رَوْحَهُمْ وَ رَاحَتَهُمْ وَ سُرُورَهُمْ، وَ أَذِقْنِي طَعْمَ فَرَجِهِمْ، وَ أَهْلِكْ أَعْدَاءَهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ»[۸۳].
- دعای توسل به ائمه (ع): در دعایی که دربر دارنده توسل به فرد فرد ائمه (ع) است، می‌خوانیم: "خدایا، تو می‌دانی که من به توانایی تو برای برآورده کردن خواسته‌هایم آگاهم؛ پس بر محمد و آلش درود فرست و در فرج ولیّ خود و فرزند دختر پیامبرت تعجیل فرما!"[۸۴]؛
- تعقیبات نمازهای یومیه و مستحبی: حضرت علی (ع) در دعایی که به صورت مطلق برای تعقیباتِ پس از هر نماز واجب از ایشان نقل شده است، عرضه می‌دارد: «إِلَهِي هَذِهِ صَلَاتِي صَلَّيْتُهَا لَا لِحَاجَةٍ مِنْكَ إِلَيْهَا وَ لَا رَغْبَةٍ مِنْكَ فِيهَا... يَا رَبَّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ وَ الْعَافِيَةَ وَ النَّصْرَ»[۸۵].امیرمؤمنان (ع) در این دعا دوبار فرج آل محمد (ع) را مسئلت می‌نماید و برای آخرین ذخیره الهی از خداوند متعال عافیت و نصرت طلب می‌کند.
- دعای بعد از نماز امام زمان (ع): در بابی از وسائل الشیعه -که نماز مخصوصِ هر امام را جداگانه آورده- بعد از نماز امام زمان (ع) این دعا را ذکر کرده است: «اللَّهُمَّ عَظُمَ الْبَلَاءُ وَ بَرِحَ الْخَفَاءُ... اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الَّذِينَ أَمَرْتَنَا بِطَاعَتِهِمْ وَ عَجِّلِ اللَّهُمَّ فَرَجَهُمْ بِقَائِمِهِمْ وَ أَظْهِرْ إِعْزَازَهُ»[۸۶]. در این دعا پس از صلوات، به صراحت فرج آل محمد، ظهور حضرت قائم (ع) بیان شده و پس از آن نیز آشکار شدن عزت و سربلندی دولت مهدوی مسئلت شده است.
- دعای امام رضا (ع) بعد از نماز جعفر طیار: حسن بن قاسم می‌گوید: دیدم امام رضا (ع) در غروب روز جمعه نماز جعفر طیار خواند و سپس دعایی قرائت فرمود که در اواخر آن پس از صلوات، فرمود: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَ قَائِمِهِمْ بِأَمْرِكَ وَ انْصُرْهُ»[۸۷].
امام رضا (ع) به صراحت فرج قائم آل محمد را می‌خواهد و می‌فرماید: خدایا، به وسیله او دینت را که بعد از پیامبر (ص) دچار تغییر و تبدیل شده بود، تجدید و احیا نما!
- حرز امام سجاد (ع): در آخرین جملاتِ حرز امام سجاد (ع) پس از درود و سلام به تک‌تک ائمه (ع) آمده است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى عَلِيٍّ الْمُرْتَضَى وَ فَاطِمَةَ الزَّهْرَاءِ... عَجِّلْ فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ انْصُرْ شِيعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ... وَ ارْزُقْنِي رُؤْيَةَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ»[۸۸]. در این حرز، علاوه بر دعا برای فرج و لعن بر دشمنان اهل بیت (ع) توفیق زیارت و دیدار حضرت مهدی (ع) نیز خواسته شده است.
- دعای مخزون: در فقراتی از این دعا، پس از ذکر صلوات، فرج آل محمد مسئلت شده است: « اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ... اللَّهُمَّ صَلِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ... اللَّهُمَّ عَجِّلِ الرَّوْحَ وَ الْفَرَجَ لِآلِ مُحَمَّدٍ»[۸۹].
دعای فرج: کفعمی دعایی به نام "دعاء الفرج" ذکر می‌کند که بنابر نقل، پس از نمازِ حاجتی که امام رضا (ع) تعلیم داده است، خوانده می‌شود. در اوایل دعا، لفظ "فرج" با عبارات گوناگونی آمده است: «يَا مُفَرِّجَ الْفَرَجِ يَا كَرِيمَ الْفَرَجِ يَا عَزِيزَ الْفَرَجِ يَا جَبَّارَ الْفَرَجِ يَا رَحْمَانَ الْفَرَجِ». در ادامه با ذکر دعایی شبیه به دعای توسل، اسامی ائمه (ع) را ذکر می‌کند و پس از آن خداوند را به حق خود و معصومین و انبیا و مقرّبان درگاه الهی قسم می‌دهد که بر محمد و خاندانش درود فرستد و فرج آل محمد را برساند: «اللَّهُمَّ بِحَقِّكَ الْعَظِيمِ وَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بِحَقِّ أَنْبِيَائِكَ... وَ بِحَقِّ مَنْ نَادَاكَ وَ نَاجَاكَ وَ دَعَاكَ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»[۹۰].
- دعای کنز العرش: در دعای "کنز العرش" که از حضرت رسول (ص) نقل شده است، پس از اینکه خداوند را به چهارده معصوم و انبیای الهی و مقرّبانِ درگاهش قسم می‌دهد، بعد از صلوات در جملاتی -که شبیه به دعای مشهور سلامتی حضرت حجت (ع) است- عرضه می‌دارد: «يَا رَبِّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَاةً كَثِيرَةً دَائِمَةً... اللَّهُمَّ وَ كُنْ لِوَلِيِّكَ فِي أَرْضِكَ وَ حُجَّتِكَ عَلَى عِبَادِكَ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلًا وَ عَجِّلْ فَرَجَهُ وَ اجْعَلْنَا مِنْ شِيعَتِهِ وَ أَوْلِيَائِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ وَ مُحِبِّيهِ وَ أَتْبَاعِهِ»[۹۱]. در این دعا نه‌تنها برای فرج دعا می‌کند، بلکه از خداوند می‌خواهد که ما را از شیعیان و یاوران قائم آل محمد قرار ده» [۹۲].]]]]
