عصمت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
←پرسش مستقیم
(←منابع) |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱۹۸: | خط ۱۹۸: | ||
# در [[زیارت]] [[امام صادق]] {{ع}} از [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} چنین آمده است: {{متن حدیث|إِمَامِ الْمُخْلِصِينَ وَ الْمَعْصُومِ مِنَ الْخَلَلِ الْمُهَذَّبِ مِنَ الزَّلَلِ الْمُطَهَّرِ مِنَ الْعَيْبِ الْمُنَزَّهِ مِنَ الرَّيْبِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۹۷، ص۳۰۷.</ref>. در توصیف [[حضرت علی]] {{ع}}، [[عصمت]] از وهن، [[اشتباه]]، [[لغزش]] و [[پاکی]] از هر [[عیب]] و [[نقص]] و [[شک]] و [[شبهه]] [[اعتقادی]] را به ایشان نسبت می‌دهد. | # در [[زیارت]] [[امام صادق]] {{ع}} از [[حضرت امیرالمؤمنین]] {{ع}} چنین آمده است: {{متن حدیث|إِمَامِ الْمُخْلِصِينَ وَ الْمَعْصُومِ مِنَ الْخَلَلِ الْمُهَذَّبِ مِنَ الزَّلَلِ الْمُطَهَّرِ مِنَ الْعَيْبِ الْمُنَزَّهِ مِنَ الرَّيْبِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۹۷، ص۳۰۷.</ref>. در توصیف [[حضرت علی]] {{ع}}، [[عصمت]] از وهن، [[اشتباه]]، [[لغزش]] و [[پاکی]] از هر [[عیب]] و [[نقص]] و [[شک]] و [[شبهه]] [[اعتقادی]] را به ایشان نسبت می‌دهد. | ||
# در زیارت [[امام عسکری]] {{ع}} درباره [[حضرت]] [[امام هادی]] {{ع}} نیز چنین تعبیری وجود دارد: {{عربی|وَ الشَّهِيدِ عَلَى الْأُمَّةِ الْمَعْصُومِ الْمُهَذَّبِ وَ الْفَاضِلِ الْمُقَرَّبِ وَ الْمُطَهَّرِ مِنَ الرِّجْسِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۹۹، ص۶۷.</ref>.<ref>[[بهروز مینایی|مینایی، بهروز]]، [[اندیشه کلامی عصمت (کتاب)|اندیشه کلامی عصمت]]، ص ۶۴-۷۰.</ref> | # در زیارت [[امام عسکری]] {{ع}} درباره [[حضرت]] [[امام هادی]] {{ع}} نیز چنین تعبیری وجود دارد: {{عربی|وَ الشَّهِيدِ عَلَى الْأُمَّةِ الْمَعْصُومِ الْمُهَذَّبِ وَ الْفَاضِلِ الْمُقَرَّبِ وَ الْمُطَهَّرِ مِنَ الرِّجْسِ}}<ref>محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۹۹، ص۶۷.</ref>.<ref>[[بهروز مینایی|مینایی، بهروز]]، [[اندیشه کلامی عصمت (کتاب)|اندیشه کلامی عصمت]]، ص ۶۴-۷۰.</ref> | ||
==[[دلایل روایی]] [[عصمت ائمه]]{{عم}}== | |||
افزون بر [[دلایل قرآنی]]، دلایل روایی نیز در [[منابع اسلامی]] [[شیعه]] و [[اهل سنت]] وجود دارد که [[عصمت]] [[ائمه اهل بیت]]{{عم}} از آنها استفاده می‌شود که یکی از آنها [[حدیث ثقلین]] است. | |||
حدیث ثقلین، که از [[احادیث متواتر]] است و در سند آن تردیدی وجود ندارد، بر عصمت [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} دلالت می‌کند؛ زیرا در این [[حدیث]]، [[اهل بیت]]{{عم}} به عنوان «[[ثقل اصغر]]» در کنار [[قرآن]]، که «[[ثقل اکبر]]» است، قرار گرفته و دو [[میراث]] گرانبهای [[پیامبر]]{{صل}} به شمار آمده که از یکدیگر جدا نخواهند شد و اگر [[مسلمانان]] به آن دو [[تمسک]] جویند، [[گمراه]] نخواهند شد. | |||
برخی از [[محققان]] اهل سنت نیز دلالت حدیث ثقلین بر [[طهارت]] و [[پیراستگی]] اهل بیت{{عم}} از [[آلودگی]] و [[خطا]] را پذیرفته‌اند. عبدالرئوف [[مناوی]] گفته است: | |||
در این حدیث، پیامبر{{صل}} [[امت]] را توجیه کرده است که در زمینه [[دین]] به کتاب و [[عترت]] تمسک جویند، با آن دو به نیکویی عمل کنند و [[حق]] آنها را بر خود مقدم دارند. این دستور درباره قرآن به این جهت است که [[معدن]] [[علوم دینی]] و [[اسرار]] و حکمت‌های [[شرعی]] است و درباره عترت به این جهت است که هر گاه عنصر [[پاک]] شد، بر [[فهم دین]] کمک می‌کند و از طرفی، [[پاکی]] عنصر به نیکویی [[اخلاق]] می‌انجامد و نیکویی اخلاق به [[صفای قلب]] و پیراستگی و طهارت آن منتهی می‌گردد<ref>مناوی، فیض القدیر، ج۳، ص۱۸ و ۱۹.</ref>.<ref>[[عصمت ائمه و استغفار از گناه (مقاله)|مقاله «عصمت ائمه و استغفار از گناه»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۷ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۷]] ص ۱۲۹.</ref> | |||
==عصمت ائمه اهل بیت{{عم}} در [[روایات شیعه]]== | |||
در [[منابع روایی شیعه]] احادیثی وجود دارد که منطوق آنها به عصمت ائمه{{عم}} اشاره دارد؛ یعنی به صورت مستقیم به بحث عصمت ائمه اهل بیت{{عم}} پرداخته (دلالت مطابقی) و بهترین [[دلایل]] آموزه عصمت ائمه{{عم}} از زبان خود ائمه{{عم}} است که با مطالعه آنان هیچ شکی و شبهه‌ای در مسئله عصمت ائمه{{عم}} باقی نمی‌ماند. | |||
لازم به یادآوری است که این‌گونه [[روایات]] در معتبر‌ترین و مهم‌ترین [[منابع حدیثی شیعه]]، مانند [[الکافی]] نوشته [[محمد بن یعقوب کلینی]]، [[معانی الأخبار]] و [[الخصال محمد بن بابویه]] ([[شیخ صدوق]]) و کفایة الأثر ابوالقاسم [[علی محمد بن خزاز رازی]] با [[اسناد]] معتبر آورده شده است. در این بخش از مقاله به برخی از آنها اشاره می‌شود: | |||
١. در روایتی که خزاز رازی در کتاب [[کفایة الاثر]] آورده است، [[پیامبر]]{{صل}} خطاب به [[امام علی]]{{ع}} فرمودند: | |||
{{متن حدیث|يَا عَلِيُّ أَنْتَ وَصِيِّي وَ وَارِثِي قَدْ أَعْطَاكَ اللَّهُ عِلْمِي وَ فَهْمِي... وَ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ يُخْرِجُ اللَّهُ الْأَئِمَّةَ التِّسْعَةَ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ}}<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر، ص۱۲۴.</ref>. | |||
ای علی! تو [[وصی]] و [[وارث]] [[منی]]. [[خداوند]] [[علم]] و [[فهم]] مرا به تو [[عنایت]] فرموده است و [[خداوند تعالی]] از صلب حسین، [[امامان]] نه گانه [[پاکیزه]] و [[معصوم]] را بیرون می‌آورد و [[مهدی این امت]] از ماست. | |||
[[رسول الله]]{{صل}} در این [[روایت از امام علی]]{{ع}} به عنوان وصی و وارث نام برده و از همه [[ائمه]] شیعه{{عم}} با وصف [[عصمت]] نام برده است. | |||
۲. [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} در [[حدیث]] دیگری در موضوع [[امامت]] [[ائمه اهل بیت]]{{عم}} فرمودند: | |||
{{متن حدیث|أَهْلُ بَيْتِي أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ كَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَالْأَئِمَّةُ بَعْدَكَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ قَالَ نَعَمْ الْأَئِمَّةُ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ وَ مِنَّا مَهْدِيُّ هَذِهِ الْأُمَّةِ}}<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر، ص۲۹.</ref>. | |||
[[اهل بیت]] من امانند برای [[اهل]] [[زمین]]؛ چنان که [[ستارگان]] امانند برای [[اهل آسمان]]. به آن حضرت عرض شد: ای [[رسول خدا]]! امامان بعد از تو از اهل بیت شما می‌باشند؟ فرمود: «بلی، امامان بعد از من [[دوازده]] نفرند؛ نه نفر از صلب حسین{{ع}} هستند که [[امین]] و معصوم‌اند و مهدی این امت از ماست». | |||
٣. مرحوم [[کلینی]] درباره امامت [[حدیثی]] را از [[امام رضا]]{{ع}} نقل کرده است که در آن [[امام]]{{ع}} به [[عبدالعزیز بن مسلم]] فرمودند: | |||
{{متن حدیث|یَا عَبْدَ الْعَزِيزِ... أَنْزَلَ فِي حَجَّةِ الْوَدَاعِ وَ هِيَ آخِرُ عُمُرِهِ{{صل}} {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> وَ أَمْرُ الْإِمَامَةِ مِنْ تَمَامِ الدِّينِ... وَ أَقَامَ لَهُمْ عَلِيّاً{{ع}} عَلَماً وَ إِمَاماً... الْإِمَامُ أَمِينُ اللَّهِ فِي خَلْقِهِ وَ حُجَّتُهُ عَلَى عِبَادِهِ وَ خَلِيفَتُهُ فِي بِلَادِهِ... الْمُطَهَّرُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الْمُبَرَّأُ عَنِ الْعُيُوبِ... عَالِمٌ لَا يَجْهَلُ وَ رَاعٍ لَا يَنْكُلُ مَعْدِنُ الْقُدْسِ وَ الطَّهَارَةِ وَ النُّسُكِ وَ الزَّهَادَةِ وَ الْعِلْمِ وَ الْعِبَادَةِ... فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَيَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَايَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ...}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۹.</ref>. | |||
ای [[عبدالعزیز]]!... در آخر [[عمر پیامبر]]{{صل}} در [[حجة الوداع]] [[آیه]] {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}} بر [[پیامبر]]{{صل}} نازل شد و همانا [[امامت]] از شرایط کمال و [[اتمام دین]] است... و پیامبر{{صل}}، علی{{ع}} را به عنوان [[امام]] مشخص کردند... همانا امام [[امین خدا]] در میان [[خلق]] اوست و [[حجت]] او بر بندگانش و [[خلیفه]] او در بلادش است... از [[گناهان]] [[پاک]] و از [[عیب‌ها]] بر کنار است... عالمی است که [[نادانی]] ندارد، [[سرپرستی]] است که [[عقب‌نشینی]] ندارد؛ کانون [[قدس]]، [[پاکی]]، [[طاعت]]، [[زهد]]، [[علم]] و [[عبادت]] است... پس او [[معصوم]] است و تقویت شده و با [[توفیق]] و [[استوار]] گشته؛ از هر گونه [[خطا]]، [[لغزش]] و افتادنی در [[امان]] است.... | |||
[[امام رضا]]{{ع}} در این [[حدیث]] [[نورانی]]، ابتدا دلیل [[امامت امام علی]]{{ع}} را با استناد به [[آیه اکمال]]، و سپس [[جایگاه امامت]] را بیان کرده است و در پایان [[اوصاف امام]] را بر می‌شمارد؛ از [[عصمت]] به طور مشخص و بدون ابهام یاد می‌کند و امام را از هر گونه خطا و لغزش مصون می‌داند. [[ابن بابویه]] نیز این حدیث را با سند کامل نقل نموده است<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُحَمَّدٍ الْقَاسِمُ بْنُ الْعَلَاءِ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ مُسْلِمٍ}}؛ (شیخ صدوق، معانی الأخبار، ج۲، ص۶۷۵).</ref>. | |||
۴. از [[امام صادق]]{{ع}} [[حدیث صحیح]] السندی<ref>مجلسی، مرآة العقول، ج۲، ص۴۰۰.</ref> نقل شده است که در آن [[ائمه اهل بیت]]{{عم}} از آفت‌ها پنهان و از [[لغزش‌ها]] و تمام [[زشتی‌ها]] [[معصوم]] دانسته شده است: | |||
{{متن حدیث|فَالْإِمَامُ هُوَ الْمُنْتَجَبُ الْمُرْتَضَى وَ الْهَادِي الْمُنْتَجَى وَ الْقَائِمُ الْمُرْتَجَى... وَ مُصْطَفًى مِنْ آلِ إِبْرَاهِيمَ وَ سُلَالَةً مِنْ إِسْمَاعِيلَ وَ صَفْوَةً مِنْ عِتْرَةِ مُحَمَّدٍ{{صل}}... مُبْرَأً مِنَ الْعَاهَاتِ مَحْجُوباً عَنِ الْآفَاتِ مَعْصُوماً مِنَ الزَّلَّاتِ مَصُوناً عَنِ الْفَوَاحِشِ كُلِّهَا...}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۰۳.</ref>. | |||
... پس [[امام]] همان برگزیده [[پسندیده]] و [[رهبر]] [[محرم اسرار]] و امیدبخش است... برگزیده [[خاندان ابراهیم]] و اسماعیل و [[انتخاب]] شده از [[عترت]] محمد{{صل}}... از آفت‌ها پنهان و از لغزش‌ها نگهداری شده و از تمام زشتی‌ها معصوم است.... | |||
۵. [[امام صادق]]{{ع}} در روایتی در رابطه با [[وظیفه امام]] به [[سدیر]] فرمودند: | |||
{{متن حدیث|نَحْنُ خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ نَحْنُ تَرَاجِمَةُ أَمْرِ اللَّهِ نَحْنُ قَوْمٌ مَعْصُومُونَ أَمَرَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بِطَاعَتِنَا وَ نَهَى عَنْ مَعْصِيَتِنَا نَحْنُ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ عَلَى مَنْ دُونَ السَّمَاءِ وَ فَوْقَ الْأَرْضِ}}<ref>کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۶۹.</ref>. | |||
ما ([[اهل بیت]]) خزانه‌دار [[علم]] خداییم. ما مترجم امر خداییم. ما مردمی معصوم هستیم که خدای تبارک و بلندمرتبه [[مردم]] را به [[فرمان]] بردن از ما امر فرموده است و از [[نافرمانی]] ما [[نهی]] کرده است. ما [[حجت کامل]] هستیم بر هر که زیر [[آسمان]] و روی [[زمین]] است. | |||
[[علامه مجلسی]] این [[حدیث]] را «حسن» دانسته است<ref>مجلسی، مرآة العقول، ج۳، ص۱۶۰.</ref>. | |||
۶. [[امام سجاد]]{{ع}} در [[حدیثی]] فرمودند: | |||
{{متن حدیث|الْإِمَامُ مِنَّا لَا يَكُونُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَتِ الْعِصْمَةُ فِي ظَاهِرِ الْخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِهَا وَ لِذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا مَنْصُوصاً فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا مَعْنَى الْمَعْصُومِ فَقَالَ هُوَ الْمُعْتَصِمُ بِحَبْلِ اللَّهِ وَ حَبْلُ اللَّهِ هُوَ الْقُرْآنُ لَا يَفْتَرِقَانِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْإِمَامُ يَهْدِي إِلَى الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ يَهْدِي إِلَى الْإِمَامِ وَ ذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ}}<ref>«بی‌گمان این قرآن به آیین اس[[تورات]]ر رهنمون می‌گردد» سوره اسراء، آیه ۹.</ref>}}<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۱۳۲.</ref>. | |||
از ما [[خاندان]] جز معصوم شخص دیگری نمی‌تواند امام باشد و [[عصمت]] صفتی نیست که در ظاهر [[بدن]] باشد، تا به چشم دیده شده و شناخته گردد و به همین دلیل، امکان ندارد [[معصوم]] بودن کسی را به دست آورد؛ مگر [[خدا]] به وسیله پیغمبرش آن را صریحاً فرموده باشد. شخصی عرض کرد: ای فرزند [[رسول خدا]] [[معنای معصوم]] چیست؟ فرمود: معصوم کسی است که به [[ریسمان الهی]] چنگ زند و رشته محکم [[خداوند]] [[قرآن]] است که آن دو (قرآن و [[امام]] معصوم) تا [[روز قیامت]] از یکدیگر جدا نگردند و تا [[رستاخیز]] امام به قرآن [[هدایت]] می‌کند و قرآن به امام [[راهنمایی]] می‌نماید و این است فرموده خدا {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ}}}}. | |||
۷. از [[امام صادق]]{{ع}} درباره [[آیه ۱۲۴ سوره بقره]] که می‌فرماید: {{متن قرآن|لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}}<ref>«پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.</ref> سؤال شد. امام{{ع}} در پاسخ فرمودند: | |||
{{متن حدیث|أَنَّ الْإِمَامَةَ لَا تَصْلُحُ لِمَنْ قَدْ عَبَدَ صَنَماً أَوْ وَثَناً أَوْ أَشْرَكَ بِاللَّهِ طَرْفَةَ عَيْنٍ وَ إِنْ أَسْلَمَ بَعْدَ ذَلِكَ... وَ كَذَلِكَ لَا تَصْلُحُ الْإِمَامَةُ لِمَنْ قَدِ ارْتَكَبَ مِنَ الْمَحَارِمِ شَيْئاً صَغِيراً كَانَ أَوْ كَبِيراً وَ إِنْ تَابَ مِنْهُ بَعْدَ ذَلِكَ... فَإِذَا لَا يَكُونُ الْإِمَامُ إِلَّا مَعْصُوماً وَ لَا تُعْلَمُ عِصْمَتُهُ إِلَّا بِنَصِّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّهِ{{صل}}}}<ref>صدوق، الخصال، ج۱، ص۳۱۰.</ref>. | |||
هر کسی که بتی و معبودی را پرستد، یا یک چشم به هم زدن [[مشرک]] به خدا بوده، [[شایسته]] [[امامت]] نیست؛ اگر چه بعد از آن هم [[مسلمان]] شود... و نیز کسی که مرتکب حرامی شود، چه کوچک باشد، چه بزرگ، [[شایستگی]] و [[لیاقت]] امامت را ندارد و اگرچه بعد از آن هم [[توبه]] کند... بنابراین، امام جز معصوم نیست و [[عصمت]] او جز به [[نص خدا]] از زبان پیغمبرش معلوم نمی‌شود. | |||
۸. در [[حدیث]] دیگری رسول خدا{{صل}} به علی{{ع}} فرمودند: | |||
{{متن حدیث|أَنْتَ الْوَصِيُّ عَلَى الْأَمْوَاتِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي وَ الْخَلِيفَةُ عَلَى الْأَحْيَاءِ مِنْ أُمَّتِي حَرْبُكَ حَرْبِي وَ سِلْمُكَ سِلْمِي أَنْتَ الْإِمَامُ أَبُو الْأَئِمَّةِ الْإِحْدَى عَشْرَةَ مِنْ صُلْبِكَ أَئِمَّةٌ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ وَ مِنْهُمُ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَمْلَأُ الدُّنْيَا قِسْطاً وَ عَدْلًا فَالْوَيْلُ لِمُبْغِضِكُمْ يَا عَلِيُّ... وَ أَنْتَ قَسِيمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ}}<ref>خزاز رازی، کفایة الاثر، ص۱۵۱.</ref>. | |||
تو [[وصی]] بر [[مردگان]] از [[اهل بیت]] [[منی]] و [[جانشین]] بر زندگان از [[امت]] من هستی؛ [[جنگ]] با تو، جنگ با من و [[تسلیم]] بودن برای تو، [[تسلیم شدن]] برای من است؛ تو [[امام]] و پدر [[امامان]] هستی که یازده تن از صلب تو پیشوایانی هستند [[پاکیزه]] و [[معصوم]] و از ایشان است [[مهدی]]؛ آن کس که [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] کند. پس وای به حال کسی که شما را [[دشمن]] دارد... و تو [[تقسیم کننده بهشت و جهنم]] هستی.<ref>[[عصمت ائمه و استغفار از گناه (مقاله)|مقاله «عصمت ائمه و استغفار از گناه»]]، [[موسوعه رد شبهات ج۱۷ (کتاب)|موسوعه رد شبهات ج۱۷]] ص ۱۳۰.</ref> | |||
== پرسش مستقیم == | == پرسش مستقیم == | ||