جنگ جمل در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←مقدمه
(←مقدمه) |
(←مقدمه) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
اجرای سیاست‌های [[الهی]] امیرمؤمنان{{ع}} برای شماری از اصحابی که در این سال‌ها با برخورداری از امتیازات ویژه به [[زیاده‌خواهی]] [[عادت]] نموده بودند، سخت و سنگین آمد؛ به ویژه [[طلحة بن عبیدالله تیمی]] و [[زبیر بن عوام اسدی]] که از [[اصحاب]] با سابقه [[پیامبر]]{{صل}} به شمار می‌آمدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به رغم بهره‌مند شدن از کمک‌های [[مالی]] فراوان [[عثمان بن عفان]] از [[بیت المال]]، با وقوع [[انقلاب]] بر [[ضد]] وی، به [[طمع]] رسیدن به خلافت پس از او، به صفوف [[انقلابیون]] پیوسته و بر آن موج سواری کردند. این دو با [[مشاهده]] اقبال سرشناسان اصحاب رسول خدا{{صل}} و [[عامه]] [[مردم]] به خلافت امیرمؤمنان{{ع}}، به [[امید]] تداوم یافتن ویژه‌خواری‌ها از بیت المال و گرفتن [[مناصب]] مهم، نخستین کسانی بودند که با آن حضرت به خلافت [[بیعت]] کردند. اما پس از تعیین [[والیان]] مناطق مهم عالم [[اسلام]] و نیز قطع امتیازات ویژه آنان و امثال ایشان از بیت المال، و حتی اعلام امیرمؤمنان{{ع}} مبنی بر بازپس‌گیری [[اموال]] به [[غارت]] برده از بیت المال در زمان خلفای پیشین، این دو که [[آمال]] و آرزوهای خویش را بر باد رفته می‌دیدند، بیعت خود با آن حضرت را شکستند. طلحه و زبیر با پیوستن به [[عایشه]] از [[همسران پیامبر]]{{صل}} که نسبت به امیرمؤمنان{{ع}} سابقه [[کینه‌توزی]] و [[عناد]] داشت و اینک [[عَلَم]] [[دروغین]] [[خون‌خواهی عثمان]] و [[براندازی]] [[حکومت]] آن وجود مقدس را بر دوش گرفته بود، [[فتنه]] [[جمل]] را به پا کردند. [[فتنه‌گران]] [[پیمان‌شکن]] خروج بر ضد [[پیشوای عادل]] را از [[مکه]] آغاز کردند و با [[فریب‌کاری]]، بیست هزار تن را زیر [[پرچم]] خویش گرد آورده و با [[راهنمایی]] [[عبدالله بن عامر بن کریز]] پسر دایی و [[والی]] [[عثمان]] در [[بصره]] که [[امیرمؤمنان]]{{ع}} وی را [[عزل]] نموده بود، به قصد اشغال بصره روی به [[عراق]] نهادند<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص۱۸۶.</ref>. | اجرای سیاست‌های [[الهی]] امیرمؤمنان{{ع}} برای شماری از اصحابی که در این سال‌ها با برخورداری از امتیازات ویژه به [[زیاده‌خواهی]] [[عادت]] نموده بودند، سخت و سنگین آمد؛ به ویژه [[طلحة بن عبیدالله تیمی]] و [[زبیر بن عوام اسدی]] که از [[اصحاب]] با سابقه [[پیامبر]]{{صل}} به شمار می‌آمدند. [[طلحه]] و [[زبیر]] به رغم بهره‌مند شدن از کمک‌های [[مالی]] فراوان [[عثمان بن عفان]] از [[بیت المال]]، با وقوع [[انقلاب]] بر [[ضد]] وی، به [[طمع]] رسیدن به خلافت پس از او، به صفوف [[انقلابیون]] پیوسته و بر آن موج سواری کردند. این دو با [[مشاهده]] اقبال سرشناسان اصحاب رسول خدا{{صل}} و [[عامه]] [[مردم]] به خلافت امیرمؤمنان{{ع}}، به [[امید]] تداوم یافتن ویژه‌خواری‌ها از بیت المال و گرفتن [[مناصب]] مهم، نخستین کسانی بودند که با آن حضرت به خلافت [[بیعت]] کردند. اما پس از تعیین [[والیان]] مناطق مهم عالم [[اسلام]] و نیز قطع امتیازات ویژه آنان و امثال ایشان از بیت المال، و حتی اعلام امیرمؤمنان{{ع}} مبنی بر بازپس‌گیری [[اموال]] به [[غارت]] برده از بیت المال در زمان خلفای پیشین، این دو که [[آمال]] و آرزوهای خویش را بر باد رفته می‌دیدند، بیعت خود با آن حضرت را شکستند. طلحه و زبیر با پیوستن به [[عایشه]] از [[همسران پیامبر]]{{صل}} که نسبت به امیرمؤمنان{{ع}} سابقه [[کینه‌توزی]] و [[عناد]] داشت و اینک [[عَلَم]] [[دروغین]] [[خون‌خواهی عثمان]] و [[براندازی]] [[حکومت]] آن وجود مقدس را بر دوش گرفته بود، [[فتنه]] [[جمل]] را به پا کردند. [[فتنه‌گران]] [[پیمان‌شکن]] خروج بر ضد [[پیشوای عادل]] را از [[مکه]] آغاز کردند و با [[فریب‌کاری]]، بیست هزار تن را زیر [[پرچم]] خویش گرد آورده و با [[راهنمایی]] [[عبدالله بن عامر بن کریز]] پسر دایی و [[والی]] [[عثمان]] در [[بصره]] که [[امیرمؤمنان]]{{ع}} وی را [[عزل]] نموده بود، به قصد اشغال بصره روی به [[عراق]] نهادند<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص۱۸۶.</ref>. | ||
[[پیمان‌شکنان]]، با همۀ تفاوت‌هایی که در [[فکر]] و [[انگیزه]] و سوابق و موقعیّت داشتند، در ضدّیت با [[امام علی|علی]] {{ع}} و [[توطئه]] بر ضدّ [[حکومت]] [[مشروع]] او ائتلاف کردند و همراه شدند و [[عایشه]] را همراه خود ساختند، تا از وجهۀ [[اجتماعی]] او به عنوان [[همسر]] [[پیامبر]] و [[دختر خلیفۀ اول]] استفاده کنند<ref>جمل به معنای شتر است. چون عایشه در این فتنه بر شتر سوار بود، این جنگ به جنگ جمل شهرت یافت. امام علی هم در نهج البلاغه از مردم بصره و از آن پیمان‌شکنان به عنوان سپاه زن و پیروان حیوان (جند المرئه و اتباع البهیمه) یاد کرده است. نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۳.</ref>. آنان به [[بصره]] رفتند و آنجا را پایگاه فعالیت خویش ساختند | [[پیمان‌شکنان]]، با همۀ تفاوت‌هایی که در [[فکر]] و [[انگیزه]] و سوابق و موقعیّت داشتند، در ضدّیت با [[امام علی|علی]] {{ع}} و [[توطئه]] بر ضدّ [[حکومت]] [[مشروع]] او ائتلاف کردند و همراه شدند و [[عایشه]] را همراه خود ساختند، تا از وجهۀ [[اجتماعی]] او به عنوان [[همسر]] [[پیامبر]] و [[دختر خلیفۀ اول]] استفاده کنند<ref>جمل به معنای شتر است. چون عایشه در این فتنه بر شتر سوار بود، این جنگ به جنگ جمل شهرت یافت. امام علی هم در نهج البلاغه از مردم بصره و از آن پیمان‌شکنان به عنوان سپاه زن و پیروان حیوان (جند المرئه و اتباع البهیمه) یاد کرده است. نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه ۱۳.</ref>. آنان به [[بصره]] رفتند و آنجا را پایگاه فعالیت خویش ساختند. [[سپاه]] [[عایشه]] در مسیر رفتن به [[بصره]] به منطقۀ حوأب رسید که سگان آنجا پارس می‌کردند. به یاد [[حدیثی]] از [[پیامبر]] افتاد که او را هشدار داده بود. خواست برگردد، ولی [[شهادت]] [[دروغ]] کسانی که گفتند از حوأب گذشته‌ایم، سبب شد راه را ادامه دهد. [[پیمان]] شکنان در نواحی [[بصره]] مستقر شدند<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۸۳.</ref>. | ||
[[ | == امیرالمؤمنین {{ع}} و تعقیب ناکثین == | ||
چون امیرالمؤمنین علی{{ع}} از حرکت [[عایشه]] و [[طلحه]] و [[زبیر]] به سوی عراق [[آگاه]] شد با [[شتاب]] حرکت کرد و [[امید]] داشت به آنها برسد و آنان را به [[مدینه]] بازگرداند. هنگامی که آن حضرت به [[ربذه]] رسید، خبر یافت که آنها دور شده‌اند و چون اطلاع یافت که به سوی بصره می‌روند، آسوده خاطر شد و فرمود: [[مردم کوفه]] را بیشتر دوست دارم؛ زیرا سران [[عرب]] در میان آنها هستند<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۴۹۳.</ref>. | |||
به روایتی امیرمؤمنان{{ع}} در تعقیب [[ناکثین]] ([[پیمان شکنان]]) با چهارصد نفر از [[اصحاب پیغمبر]]{{صل}} از مدینه خارج شد و [[ابوحسن بن عمرو]] از [[قبیله]] [[بنی نجار]] را [[جانشین]] خود کرد. هنگامی که به [[سرزمین]] [[بنی اسد]] و [[طیّ]] رسید، ششصد نفر از [[مردم]] آن دو قبیله نیز به آن حضرت پیوستند، تا اینکه به [[ذی قار]] رسید<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۸۲.</ref>. | |||
[[روایت]] دیگری حاکی از آن است که [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} با هفتصد سوار که چهارصد نفرشان از [[مهاجران]] و [[انصار]] (هفتاد نفر از [[اصحاب بدر]]) بودند از مدینه حرکت کرد و [[سهل بن حنیف انصاری]] را به جای خویش گماشت و چون به ربذه رسیدند، طلحه و یارانش از آنجا گذشته بودند. در آن هنگام عده‌ای از [[اهل]] مدینه که [[خزیمة بن ثابت]]<ref>خزیمة بن ثابت انصاری: از قبیله اوس و تیره بنی خطمه بود. او مشهور به ذوالشهادتین است؛ زیرا پیغمبر{{صل}} شهادت او را شهادت دو مرد حساب کرد. خزیمه و عمیربن عدی بت‌های قبیله خود را شکستند. وی در جنگ بدر و تمام جنگ‌های پس از آن حضور داشت. در جریان فتح مکه پرچم بنی خطمه را در دست داشت. خزیمه در جنگ‌های جمل و صفین در رکاب علی{{ع}} بود، ولی در آن صحنه‌ها نجنگید. در گیر و دار جنگ صفین پس از اینکه عمار بن یاسر به شهادت رسید، خزیمه گفت: از پیغمبر خدا{{صل}} شنیدم که فرمود عمار را گروه سرکش و طغیان‌گر می‌کشند. سپس شمشیرش را کشید و جنگید تا کشته شد (اسدالغابه، ج۲، ص۱۱۴).</ref> ([[ذوالشهادتین]]) از آن جمله بود به حضرت ملحق شدند و از [[طایفه طی]] نیز سیصد سوار به آنان پیوست<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۳۶۷.</ref>.<ref>[[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص۱۸۶.</ref> | |||
== زمان [[نبرد]] == | == زمان [[نبرد]] == | ||