بحث:عصمت در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' هـ ' به 'ه '
جز (جایگزینی متن - 'حدیث بضعة منی' به 'حدیث فاطمة بضعة منی') |
جز (جایگزینی متن - ' هـ ' به 'ه ') |
||
| خط ۲۴۱: | خط ۲۴۱: | ||
=== [[ ضرورت]] [[عصمت پیامبران]] === | === [[ ضرورت]] [[عصمت پیامبران]] === | ||
[[هدف]] از [[بعثت پیامبران]] [[هدایت]] نوع [[بشر]] در سایه [[دستورات الهی]] است و مقتضای این هدف آن است که پیام‌های [[خداوند]] از مرحله صدور تا مرحله وصول به [[مردم]]، از هرگونه [[تحریف]] و دستبرد عمدی و [[سهوی]] مصون باشد و سالم و دست نخورده به دست مردم برسد تا هیچ گونه [[شک]] و تردیدی برای مردم نسبت به سخنان و تعلیمات [[پیامبران]] نباشد، به گونه ای که سخن آنها را سخن [[خدا]]، و تعلیمات آنها را [[تعلیمات الهی]] بدانند، تا از [[جان]] و [[دل]] آنها را بپذیرند، و صد درصد در برابر آن [[تسلیم]] باشند، و به آن [[اعتماد]] کنند. | [[هدف]] از [[بعثت پیامبران]] [[هدایت]] نوع [[بشر]] در سایه [[دستورات الهی]] است و مقتضای این هدف آن است که پیام‌های [[خداوند]] از مرحله صدور تا مرحله وصول به [[مردم]]، از هرگونه [[تحریف]] و دستبرد عمدی و [[سهوی]] مصون باشد و سالم و دست نخورده به دست مردم برسد تا هیچ گونه [[شک]] و تردیدی برای مردم نسبت به سخنان و تعلیمات [[پیامبران]] نباشد، به گونه ای که سخن آنها را سخن [[خدا]]، و تعلیمات آنها را [[تعلیمات الهی]] بدانند، تا از [[جان]] و [[دل]] آنها را بپذیرند، و صد درصد در برابر آن [[تسلیم]] باشند، و به آن [[اعتماد]] کنند. | ||
به همین دلیل است که [[مفسران]] بزرگ هنگامی که به آیه ۵۹ [[سوره نساء]]؛ «أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ»؛ ([[اطاعت]] کنید خدا و اطاعت کنید [[پیامبر]] را) میرسند می گویند دستور اطاعت مطلق دلیل بر این است که پیامبران باید [[معصوم]] باشند وگرنه خداوند هرگز دستور اطاعت بیقید و شرط از آنها را نمیداد<ref> ر.ک: پنجاه درس اصول عقاید برای جوانان، مکارم شیرازی، ناصر، نسل جوان، قم، | به همین دلیل است که [[مفسران]] بزرگ هنگامی که به آیه ۵۹ [[سوره نساء]]؛ «أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ»؛ ([[اطاعت]] کنید خدا و اطاعت کنید [[پیامبر]] را) میرسند می گویند دستور اطاعت مطلق دلیل بر این است که پیامبران باید [[معصوم]] باشند وگرنه خداوند هرگز دستور اطاعت بیقید و شرط از آنها را نمیداد<ref> ر.ک: پنجاه درس اصول عقاید برای جوانان، مکارم شیرازی، ناصر، نسل جوان، قم، ۱۳۸۶ه ش، چاپ هجدهم، ص۱۷۰</ref>. | ||
اگر پیامبران از [[گناه]] و [[خطا]] معصوم نباشند احتمال [[دروغ]] و تحریف [[حقایق]] و خطا و [[اشتباه]]، در کلمات آنها راه پیدا می‌‌کند و سخنان آنها قابل اعتماد نخواهد بود؛ حتّی اگر آنها آدم‌های خوبی باشند؛ زیرا منهای [[مقام عصمت]]، باز این احتمال وجود دارد که روزی پای آنها در برابر مظاهر [[فریبنده]] [[مادّی]] بلغزد، و یا بدون قصد و غرضی گرفتار خطا و اشتباه شوند<ref>ر.ک: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الاسلامیه، تهران، | اگر پیامبران از [[گناه]] و [[خطا]] معصوم نباشند احتمال [[دروغ]] و تحریف [[حقایق]] و خطا و [[اشتباه]]، در کلمات آنها راه پیدا می‌‌کند و سخنان آنها قابل اعتماد نخواهد بود؛ حتّی اگر آنها آدم‌های خوبی باشند؛ زیرا منهای [[مقام عصمت]]، باز این احتمال وجود دارد که روزی پای آنها در برابر مظاهر [[فریبنده]] [[مادّی]] بلغزد، و یا بدون قصد و غرضی گرفتار خطا و اشتباه شوند<ref>ر.ک: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۶ه ش، ج ۷، ص۱۸۵</ref>. | ||
به علاوه در صورت معصوم نبودن پیامبران مسأله [[اتمام حجّت]] نیز حاصل نمی‌شود؛ زیرا همیشه بهانه ای در دست [[مخالفان]] خواهد بود که عدم [[پیروی]] از [[تعلیمات پیامبر]] به خاطر احتمال دروغ و [[کذب]] و یا خطا و اشتباه بوده است؛ لذا در [[حدیثی]] از [[امام علی بن موسی الرضا]]{{ع}} می‌‌خوانیم: «او [[معصوم]] است و مویّد و موفّق و مستقیم و [[آگاه]] از [[حق]]، و ایمن از خطاها و [[لغزش‌ها]] و [[انحراف]] ها؛ [[خداوند]] او را به این صفت مخصوص کرده تا حجّتش بر [[بندگان]] و شاهدش بر [[خلق]] باشد». <ref>{{متن حدیث|هُوَ مَعْصُومٌ مُویَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ اَمِنَ مِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ یَخُصُّصهُ اللهُ بِذلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتُهُ عَلی عِبَادِهِ وَ شَاهِدُهُ عَلی خَلْقِهِ}}، عیون أخبار الرضا{{ع}}، شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی ابن بابویه، نشر جهان، تهران، | به علاوه در صورت معصوم نبودن پیامبران مسأله [[اتمام حجّت]] نیز حاصل نمی‌شود؛ زیرا همیشه بهانه ای در دست [[مخالفان]] خواهد بود که عدم [[پیروی]] از [[تعلیمات پیامبر]] به خاطر احتمال دروغ و [[کذب]] و یا خطا و اشتباه بوده است؛ لذا در [[حدیثی]] از [[امام علی بن موسی الرضا]]{{ع}} می‌‌خوانیم: «او [[معصوم]] است و مویّد و موفّق و مستقیم و [[آگاه]] از [[حق]]، و ایمن از خطاها و [[لغزش‌ها]] و [[انحراف]] ها؛ [[خداوند]] او را به این صفت مخصوص کرده تا حجّتش بر [[بندگان]] و شاهدش بر [[خلق]] باشد». <ref>{{متن حدیث|هُوَ مَعْصُومٌ مُویَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ اَمِنَ مِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ یَخُصُّصهُ اللهُ بِذلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتُهُ عَلی عِبَادِهِ وَ شَاهِدُهُ عَلی خَلْقِهِ}}، عیون أخبار الرضا{{ع}}، شیخ صدوق، ابوجعفر محمد بن علی ابن بابویه، نشر جهان، تهران، ۱۳۷۸ه ق، چاپ اول، ج ۱، ص۲۲۲</ref>. | ||
اضافه بر این، برنامه‌های عملی [[انبیاء]] نقش اصلی در [[تربیت]] [[مردم]] دارد؛ زیرا همیشه طرز عمل و [[رفتار]] [[مربیان]] و حالات و صفات آنها است که برای کسانی که تحت تربیت آنها قرار دارند معیار و [[الگو]] محسوب میشود. بر حسب این بیان، [[نبی]] نه تنها با راه آشنا و راهنماست، بلکه به [[انسان]] کمک می‌‌کند و او را به مقصد می‌‌رساند. [[پیامبران]] آمده‌اند تا [[انسان‌ها]] را پرورش دهند و روشن است که در بعد [[تربیتی]]، بیش از هر چیز، عملکرد و [[منش]] مربی مورد توجه است. پس نبی باید معصوم باشد تا [[هدف]] تربیت،[[ تزکیه]] و [[انسان‌سازی]] محقق شود؛ لذا هرگونه خطایی از او می‌‌تواند به همان اندازه در این هدف، خلل ایجاد کند و اگر تضادّی در میان سخن و عمل، گفتار و رفتار آنها ظاهر گردد به کلّی اعتبار خود را از دست می‌‌دهند و [[هدف بعثت]] آنان عقیم خواهد ماند. <ref>ر.ک: پیام قرآن، همان، ج ۷، ص۱۸۷</ref>. | اضافه بر این، برنامه‌های عملی [[انبیاء]] نقش اصلی در [[تربیت]] [[مردم]] دارد؛ زیرا همیشه طرز عمل و [[رفتار]] [[مربیان]] و حالات و صفات آنها است که برای کسانی که تحت تربیت آنها قرار دارند معیار و [[الگو]] محسوب میشود. بر حسب این بیان، [[نبی]] نه تنها با راه آشنا و راهنماست، بلکه به [[انسان]] کمک می‌‌کند و او را به مقصد می‌‌رساند. [[پیامبران]] آمده‌اند تا [[انسان‌ها]] را پرورش دهند و روشن است که در بعد [[تربیتی]]، بیش از هر چیز، عملکرد و [[منش]] مربی مورد توجه است. پس نبی باید معصوم باشد تا [[هدف]] تربیت،[[ تزکیه]] و [[انسان‌سازی]] محقق شود؛ لذا هرگونه خطایی از او می‌‌تواند به همان اندازه در این هدف، خلل ایجاد کند و اگر تضادّی در میان سخن و عمل، گفتار و رفتار آنها ظاهر گردد به کلّی اعتبار خود را از دست می‌‌دهند و [[هدف بعثت]] آنان عقیم خواهد ماند. <ref>ر.ک: پیام قرآن، همان، ج ۷، ص۱۸۷</ref>. | ||
| خط ۳۱۹: | خط ۳۱۹: | ||
با توجه به مباحثی که در معنا، گستره، [[ضرورت]] و امکان [[عصمت]] بیان شد، روشن میشود که عالی‌ترین و [[کامل‌ترین]] [[درجات عصمت]] که هم مشتمل بر مصونیت از انواع [[گناهان کبیره]] و [[صغیره]] بوده و هم [[مصونیت از خطا]]، [[نسیان]] و [[اشتباه]] را شامل شود، [[لطف]] و موهبتی از جانب [[خدای تعالی]] است که تنها به [[برگزیدگان]] خویش به جهت [[هدایت]] و راهبری [[بشر]]، عطا نموده است. بر این اساس، [[پیامبران]]{{ع}}، [[پیامبرخاتم]]{{صل}}، [[امامان]] [[اثنی عشر]]{{ع}}، [[اهل بیت]] پیامبرخاتم{{صل}}، [[قرآن کریم]]، [[وحی]]، [[فرشتگان]] و برخی دیگر از [[برگزیدگان الهی]] همچون [[حضرت مریم]]{{س}} از جمله مصادیق [[معصومان]] هستند که هر یک به تناسب شأن و جایگاهشان، در بهره‌مندی از درجات عصمت با یکدیگر متفاوتند. | با توجه به مباحثی که در معنا، گستره، [[ضرورت]] و امکان [[عصمت]] بیان شد، روشن میشود که عالی‌ترین و [[کامل‌ترین]] [[درجات عصمت]] که هم مشتمل بر مصونیت از انواع [[گناهان کبیره]] و [[صغیره]] بوده و هم [[مصونیت از خطا]]، [[نسیان]] و [[اشتباه]] را شامل شود، [[لطف]] و موهبتی از جانب [[خدای تعالی]] است که تنها به [[برگزیدگان]] خویش به جهت [[هدایت]] و راهبری [[بشر]]، عطا نموده است. بر این اساس، [[پیامبران]]{{ع}}، [[پیامبرخاتم]]{{صل}}، [[امامان]] [[اثنی عشر]]{{ع}}، [[اهل بیت]] پیامبرخاتم{{صل}}، [[قرآن کریم]]، [[وحی]]، [[فرشتگان]] و برخی دیگر از [[برگزیدگان الهی]] همچون [[حضرت مریم]]{{س}} از جمله مصادیق [[معصومان]] هستند که هر یک به تناسب شأن و جایگاهشان، در بهره‌مندی از درجات عصمت با یکدیگر متفاوتند. | ||
=== [[عصمت پیامبران]] === | === [[عصمت پیامبران]] === | ||
با توجه به آنکه [[هدف]] از [[بعثت پیامبران]] [[هدایت]] نوع [[بشر]] در [[سایه]] [[دستورات الهی]] است به مقتضای این هدف لازم است پیام‌های [[خداوند]] از مرحله صدور تا مرحله وصول به [[مردم]]، از هرگونه [[تحریف]] و دستبرد عمدی و [[سهوی]] مصون بوده و دست نخورده به مردم برسند تا هیچ گونه [[شک]] و تردیدی برای مردم نسبت به سخنان و تعلیمات [[پیامبران]] ایجاد نشده و اظمینان کامل به سخنان آنها حاصل شود. روشن است که اگر پیامبران از [[گناه]] و [[خطا]] [[معصوم]] نباشند احتمال [[دروغ]] و تحریف [[حقایق]] و خطا و [[اشتباه]]، در کلمات آنها راه پیدا می‌‌کند و سخنان آنها قابل [[اعتماد]] نخواهد بود؛ <ref>ر.ک: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الاسلامیه، تهران، | با توجه به آنکه [[هدف]] از [[بعثت پیامبران]] [[هدایت]] نوع [[بشر]] در [[سایه]] [[دستورات الهی]] است به مقتضای این هدف لازم است پیام‌های [[خداوند]] از مرحله صدور تا مرحله وصول به [[مردم]]، از هرگونه [[تحریف]] و دستبرد عمدی و [[سهوی]] مصون بوده و دست نخورده به مردم برسند تا هیچ گونه [[شک]] و تردیدی برای مردم نسبت به سخنان و تعلیمات [[پیامبران]] ایجاد نشده و اظمینان کامل به سخنان آنها حاصل شود. روشن است که اگر پیامبران از [[گناه]] و [[خطا]] [[معصوم]] نباشند احتمال [[دروغ]] و تحریف [[حقایق]] و خطا و [[اشتباه]]، در کلمات آنها راه پیدا می‌‌کند و سخنان آنها قابل [[اعتماد]] نخواهد بود؛ <ref>ر.ک: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1386ه ش، ج 7، ص185</ref>. | ||
گذشته از این مسلماً [[خداوند]] در [[مقام هدایت]] [[بندگان]] خود هرگز کوچکترین کاری که سبب تشویق آنها به خطا یا [[دعوت]] آنها به [[انحراف]] باشد نخواهد کرد،؛ چراکه صدور چنین عملی از هر کس خصوصا ذات [[پاک]] [[خداوند بزرگ]] [[قبیح]] و [[زشت]] است. اگر خداوند [[ادله]] [[نبوت]]، اعم از [[معجزات]] و دلائل [[علمی]]، را در [[اختیار]] غیر معصوم (یعنی کسی که ممکن است [[دروغ]] گفته، خطا کرده یا مرتکب گناهی شود، بگذارد، بندگان خود را به گمراهی افکنده است و این نسبت به [[خداوند حکیم]] محال است. <ref>مصباح یزدی، محمدتقی، راهنماشناسی، ص673</ref>. | گذشته از این مسلماً [[خداوند]] در [[مقام هدایت]] [[بندگان]] خود هرگز کوچکترین کاری که سبب تشویق آنها به خطا یا [[دعوت]] آنها به [[انحراف]] باشد نخواهد کرد،؛ چراکه صدور چنین عملی از هر کس خصوصا ذات [[پاک]] [[خداوند بزرگ]] [[قبیح]] و [[زشت]] است. اگر خداوند [[ادله]] [[نبوت]]، اعم از [[معجزات]] و دلائل [[علمی]]، را در [[اختیار]] غیر معصوم (یعنی کسی که ممکن است [[دروغ]] گفته، خطا کرده یا مرتکب گناهی شود، بگذارد، بندگان خود را به گمراهی افکنده است و این نسبت به [[خداوند حکیم]] محال است. <ref>مصباح یزدی، محمدتقی، راهنماشناسی، ص673</ref>. | ||