اسلام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

بنابراین، اسلام، مجموعه‌ای [[وحیانی]] شامل [[معارف]]، [[احکام]] و [[اخلاق]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۱۸/۱/۱۳۸۶.</ref> که لازمه [[زیست انسانی]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۱۱/۴/۱۳۶۸ و ۱۹/۱۰/۱۳۶۸.</ref>. اگر [[بشر]] زیست انسانی نداشت و فقط محدود به [[حیات]] [[حیوانی]] بود، نیازی به دین ندشت<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۲۹/۱/۱۳۷۰.</ref>. از سوی دیگر دین لازمه زیست فردی و [[اجتماعی]] اوست و تنها امری فردی نیست، بلکه جنبه دیگر آن بنای [[زندگی اجتماعی]] و عمومی [[انسان]] است که پایه‌های [[سعادت دنیا]] و [[آخرت]] بشریت را تأمین می‌کند و همه [[شئون زندگی اجتماعی]] بشر را که برایش در [[اجتماع]] لازم و ضروری است، همانند [[عدالت]]، [[علم]]، [[پیشرفت]]، [[صنعت]]، [[ثروت]]، [[رفاه]]، [[عزت]] و جز آنها را فراهم می‌کند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۲۳/۲/۱۳۷۹.</ref>. این [[دین]] تا «[[قیامت]]» پابرجاست. همیشگی بودن [[شریعت اسلامی]] یکی از تفاوت‌های کلیدی آن با [[شرایع]] دیگر است. [[شریعت]] [[پیامبران پیشین]] تا مقطع زمانی خاص ادامه داشت و با آمدن شریعت دیگر [[نسخ]] می‌شد، تنها [[شریعت اسلام]] است که به [[کمال نهایی]] رسیده و نسخ پذیر نیست و تا قیامت پابرجاست<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۲/۲/۱۳۸۰.</ref>.

نکته کلیدی در دین و [[اسلام]] آنکه مبنا و رکن اساسی اسلام و محور [[تعالیم اسلامی]]، [[خدا]] و [[تسلیم شدن]] در برابر او و [[فرمانبرداری]] از [[خدای یگانه]] است. بنابراین اسلام و [[توحید]] [[اسلامی]] فقط امر [[ذهنی]] نیستند؛ بلکه امری [[واقعی]] و مبنای [[نظام اسلامی]] و دستورالعمل [[زندگی]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات، ۲۱/۴/۱۳۷۷.</ref>.<ref>[[سید سعید لواسانی|لواسانی، سید سعید]]، [[منطق فهم اسلام - لواسانی (مقاله)|مقاله «منطق فهم اسلام»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|'''منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص ۸۴.</ref>

اسلام، تنها دغدغه امام بوده است از این‌رو، [[شناخت]] او از اسلام نقش اساسی در منظومه [[فکری]] و [[اجتماعی]] ایشان دارد. [[اسلام‌شناسی]] امام، یکی از برجستگی‌های ایشان نسبت به سایر [[علما]] و فقهاست. ایشان، اسلام را دارای ابعاد مادی، [[معنوی]]، [[عبادی]] و [[سیاسی]] می‌داند و این گستره وسیع را به [[زمان]] [[حضور امام معصوم]] {{ع}} محدود و محصور نمی‌کند. از سوی دیگر، ایشان علی‌رغم اینکه خود [[فیلسوف]] و [[فلاسفه]] و [[عارف]] است، اما اسلام را در حصار نحله‌های فکری گوناگون نظیر فلاسفه و [[عارفان]]، محصور نمی‌کند و [[اسلامی]] جامع برای همه سطوح مختلف بیان می‌کند.<ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۰.</ref>

===تقابل دو اسلام===

====[[اسلام ناب]]====

====[[اسلام آمریکایی]]====

«اسلام آمریکایی» در نقطه مقابل اسلام ناب قرار دارد. از نظر امام، این نوع نگاه پدیداری تازه نبوده بلکه از همان دوران [[بنی‌امیه]] و [[بنی‌عباس]] طراحی و شکل گرفته است. در سده‌های اخیر با بیشتر شدن [[ارتباط]] [[شرق]] و [[غرب]] با [[کشورهای اسلامی]]، این [[تفکر]] در اوج خود قرار گرفته است. شاه [[بیت]] اسلام آمریکایی در آثار امام خمینی، شخصی‌سازی [[دین]] و جدانگاری آن از [[سیاست]] است<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۲۳۲.</ref>. این نوع اسلام با انواعِ [[حکومت‌ها]] همچون [[رژیم]] شاهنشاهی منافاتی پیدا نمی‌کند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۸، ص۳۶.</ref>. امام، بنی‌امیه را نکته آغازینِ این نوع نگاه می‌داند و با [[تأسف]]، باورِ بعضی از متدینین و [[روحانیون]] را گوشزد می‌کند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۶، ص۲۴۸.</ref>. ایشان ضمن اینکه [[نیت]] خیر این افراد را یادآور می‌شود، [[تبلیغات]] فراگیرِ [[دشمن]] را علتِ اشتباهِ آنان می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۵، ص۲.</ref>. [[سازش]] یا [[سکوت]] در برابر دشمنانِ [[اسلام]]، و [[راحت‌طلبی]] از دیگر [[ویژگی‌های اسلام]] آمریکایی است<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۵، ص۴۵ - ۴۷.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۰.</ref>

در برداشت اول ممکن است این‌گونه به [[ذهن]] مبتادر شود که اسلام آمریکایی گونه خاصی از [[فهم]] ناصواب [[آموزه‌های اسلام]]، هم‌نوا با اندیشه‌های [[سرمایه‌داری]] است. اما هرگونه [[انحراف]] از فهم [[اسلام ناب محمدی]]، گونه‌ای از اسلام آمریکایی محسوب می‌شود. بر این اساس، اسلام تحجر، [[اسلام سلطنتی]]، اسلام [[سوسیالیستی]] و اسلام سرمایه‌داری گونه‌های مختلف اسلام آمریکایی‌اند که در مقابل [[نظام اسلامی]] [[صف‌آرایی]] می‌کنند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۲/۷/۱۳۸۸.</ref>.<ref>[[سید فرید حاج سید جوادی|حاج سید جوادی، سید فرید]]، [[اسلام‌شناسی - حاج سید جوادی (مقاله)|مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۱]] ص ۲۱۲.</ref>

امام خمینی، [[انجمن حجتیه]] و ولایتی‌ها را از جمله جریان‌هایی معرفی می‌کند که در تعارض کامل با [[اسلام ناب محمدی]] {{صل}} است. از جمله ویژگی‌های این گروه در [[کلام]] حضرت امام، [[تغییر]] موضعِ آنان در قبل و بعد از [[انقلاب]] است. اینان، قبل از انقلاب [[دین]] را از [[سیاست]] جدا می‌دانستند و رواجِ [[فساد]] و [[فحشا]] را برای [[ظهور امام زمان]] {{ع}} راهگشا قلمداد می‌کردند؛ اما بعد از انقلاب [[خلاف شرع]] در گوشه‌ای از [[کشور]] را بر نمی‌تابند و فریاد وا اسلاما می‌دهند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۹۹.</ref>. ولایتی‌های دیروز که عنوان [[ولایت]] بر ایشان جز [[تکسب]] و [[تعیش]] نبوده است، امروز خود را [[بانی]] و [[وارث ولایت]] معرفی می‌کنند<ref>ر. ک: امام خمینی، صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۹۹.</ref>.

گروه دیگر از [[جریان‌های انحرافی]] که به نام [[اسلام]]، فعالیت می‌کنند؛ برخی از [[عالمان]] دیگر [[کشورهای اسلامی]] هستند که با [[تفسیر]] ناروا از اسلام و [[قرآن]] به [[تکفیر]] [[شیعیان]] و عالمانِ آنها و به [[تحریف]] حقایقِ [[حج]] پرداخته و در برابر [[استکبار]] و [[اسرائیل]] [[سکوت]] می‌کنند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۲، ص۲۸۶؛ ج۱۵، ص۱۰۷ و ۱۰۸؛ ج۲۰، ص۲۲۸ و ۲۲۹؛ ج۱۹، ص۴۴.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۴.</ref>

ایشان در مورد تحریف لفظی [[قرآن]] بر این [[باور]] است که از [[صدر اسلام]] تا به امروز، قرآن یک کلمه و حتی یک حرف، کم یا زیاد نشده است<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۸، ص۲۷۵.</ref>. اما در مورد [[تحریف معنوی]]، [[امام]] بر آن است که در طول [[تاریخ]]، بسیاری از [[آموزه‌های اسلام]] به [[فراموشی]] سپرده شده، یا کم رنگ شده، و یا به گونه‌ای دیگر معنا و [[تفسیر]] شده است.<ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۶.</ref>

منطق فهم اسلام از دیدگاه امام به تفصیل بحث شد؛ لکن برای یادآوری لازم است اشاره کنیم که [[حضرت]] امام در کنار دیگر حکیمان [[الهی]]، [[معرفت]] را امری دست یافتنی می‌داند. ایشان به عنوان [[فیلسوف]] تلاش دارد تا از نظریات به بدیهیات برسد و با رسیدن به بدیهیات، خود را در ساحلِ أمنِ [[یقین]] بیابد. ایشان از یک سو [[علم]] را درجه‌بندی کرده و [[علم به خدا]] را با فضیلت‌تر دانسته است و از سوی دیگر، همین علم به خدا را از دو طریقِ برهانی و [[عرفانی]] ممکن می‌داند<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۶۱.</ref>. [[انسان]] از نگاه امام، همچون عالَمِ هستی دارای سه مرتبه وجودی است، [[جسم]] و ماده، مثال و [[برزخ]]، و [[عقل]] و تجرد. انسان توسطِ هر کدام از این سه لایه وجودی می‌تواند با سه مرتبه مناسبِ آن در عالمِ هستی مرتبط شده و به شناختِ آن مرتبه نائل شود<ref>ر. ک: امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۱، ص۶۸؛ ج۲، ص۲۶۶؛ ج۳، ص۳۲۰ - ۳۱۷ و ۴۰۳.</ref>.

عقل، قرآن، [[احادیث]] و [[سنت معصومین]] {{عم}}، گاه به عنوانِ منبع و گاه به عنوان ابزاری برای فهم [[دین]] مورد استفاده قرار می‌گیرند، عقل ضمن اینکه خود احکامی مستقل صادر می‌کند<ref>به عنوان مثال امام در اثبات اصل برائت به قاعده عقلی قبح عقاب بلا بیان تمسک می‌کند. ر. ک به: تهذیب الاصول، تقریرات علم اصولِ امام خمینی به قلم آیت‌الله سبحانی، ج۳، ص۸۶.</ref>، در فهم و [[درک]] قرآن و [[حدیث]] نیز نقش اساسی دارد. [[فطرت]] در نگاه [[امام]] نقش مهم در [[فهم دین]] دارد. از نظر ایشان همه [[فطریات]] به دو [[فطرت]] اصلی و تبعی برمی‌گردد، [[فطرت عشق به کمال]] و فطرتِ [[نفرت]] از [[عیب]] و [[نقص]]. از اینرو باورهایی مانند اصل وجود [[خداوند]]، [[یگانگی]] و [[صفات خداوند]] و [[معاد]]، از فطریات [[انسان]] شمرده می‌شود<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۸۲ - ۱۸۷.</ref>.

همچنین آیاتِ [[قرآن]] و [[احادیث]] ضمن اینکه خود منبعی برای فهمِ معرفتِ [[دینی]] هستند، گاه در فهم دیگر احادیث و [[آیات]] به عنوان ابزار استفاده می‌شوند و به اصطلاح عام‌ها با خاص‌ها و مطلق‌ها با مقیدها و متشابه‌ها با [[محکمات]]، معنا و [[تفسیر]] می‌شوند. در نگاه [[حضرت]] امام، [[اسلام]] نباید در بُعد و جهتِ خاصی خلاصه شود ایشان، ضمن اینکه [[ارزش]] بالایی برای علومی نظیرِ [[فقه]]، [[فلسفه]] و [[عرفان]] قایل است؛ در عین حال [[معتقد]] است که متخصصین این رشته‌ها، نباید خود را اسلام‌شناسِ کامل بدانند. ایشان، [[غربت اسلام]] را در گذشته و حال ناشی از آن می‌داند که اسلام آن‌طور که باید، شناخته نشده است<ref>مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، ابواب معرفت، ص۱۱۷.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۷.</ref>

حضرت امام، دو فطرت را برای انسان ترسیم می‌کند؛ فطرت عشق به کمال و فطرت [[تنفر]] از نقص<ref>ر. ک: امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۷۹.</ref>. ایشان در عین حال [[اشتباه]] کردن فطرت را امری ممکن می‌داند به این معنا که ممکن است [[فطرت انسان]] در تعیین مصداقِ کمال و مصداق نقص اشتباه بکند؛ از این‌رو، یکی از [[اهداف]] [[ادیان الهی]] جلوگیری از [[منحرف]] شدن فطرت انسان است<ref>امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۳۳۹.</ref>.

[[اصلاح]] بیماری‌های نفس از اهداف [[شریعت]] است که در نگاه امام جز از [[طریق وحی]] امکان‌پذیر نیست،؛ چراکه رابطه عالمِ [[ملک]] با [[ملکوت]] و نیز تأثیرگذاری صورت‌های مُلکی در [[باطن]] نفسِ انسان، خارج از توانِ [[درک]] انسان‌هاست و دین در این مورد نقش منحصر به فرد دارد<ref>ر. ک: امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۲۰۰.</ref>. توضیح اینکه از نگاه امام، [[نفس انسان]] در عینِ وحدتش دارای مراتب سه‌گانه است، مرتبه [[مُلک]] و [[دنیا]]، مرتبه [[خیال]] و مثال، و مرتبه [[عقل]] و تجرد. این سه مرتبه همچون ظاهر و [[باطن]] هستند و آثار، [[خواص]] و فعل و انفعالات، یکی در دیگری تأثیر می‌گذارد. مثلاً اگر چشمِ مُلکی منظره‌ای را ببیند، [[چشم]] برزخی نیز از آن متأثر خواهد شد<ref>امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۳۰۱؛ و نیز آداب الصلاة، ص۸۵-۸۶.</ref>. نتیجه اینکه [[دین]] از طریق تبیین رابطه تأثیر و تأثر در مراتب [[انسان]]، به [[اصلاح]] نفس انسان می‌پردازد. گرچه انسان به واسطه عقل از توان ادراکی بالایی برخوردار است، اما از نگاه [[امام]]، [[قوه ادراکی]] عقل با میل هرچه بیشتر به [[طبیعت]]، [[ضعیف]] می‌شود و یکی از اهدافِ دین، جلوگیری از میلِ بیشترِ عقل به طبیعت است<ref>امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۳۱.</ref>.

برخی دیگر از عبارت‌های حضرت امام نیز تصریح دارد که دنیا، منظور و مقصود پیامبران نیز بوده است. وی با این نگرش، اسلام را به عنوان مکتبی که در تمام [[شئون]] فردی و [[اجتماعی]]، مادی و [[معنوی]]، [[فرهنگی]]، [[سیاسی]]، نظامی و [[اقتصادی]] دخالت و [[نظارت]] دارد، معرفی می‌کند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۴۰۲.</ref>. وی، محدود کردن [[اسلام]] به اداره [[دنیا]] و نیز محدود کردن آن به [[آخرت]] را نادرست می‌خواند و با [[استشهاد]] به محتوای [[قرآن]] همه چیز اعم از [[عالم طبیعت]]، [[غیب]] و عالم تجرد را در محدوده [[دین]] می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۲، ص۴۲۲.</ref>. شاید وجه جمع این دو تعبیر این باشد که باید بین بحث [[قلمرو دین]] و [[هدف]] دین تفکیک کرد. [[امام]]، [[امور دنیوی]] همچون [[حکومت]]، [[سیاست]]، [[اقتصاد]] و... را داخل قلمرو دین می‌داند<ref>به عنوان نمونه یک عبارت را از ایشان نقل می‌کنیم: «همه جهات در اسلام هست، یعنی آن چیزی که مربوط به رشد فرد است، آنکه مربوط به رشد جامعه است، آنکه مربوط به سیاستی است که بین آن و سایر ملل هست، آنکه مربوط به اقتصاد است، آنکه مربوط به فرهنگ است، تمام اینها در اسلام هست». (امام خمینی، صحیفه امام، ج۵، ص۲۱۸).</ref>. و البته هدف اصلی [[دین اسلام]] را [[سعادت]] آخرت معرفی می‌کند. پس می‌توان رسیدگی به امور دنیوی را از اهداف متوسط دین برشمرد. [[امام خمینی]]، [[نفس انسان]] را دارای سه مرتبه طبیعت، مثال و تجرد می‌داند و نیز برای [[جهان هستی]] همین سه مرتبه را قائل است<ref>امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۳۰۵؛ و نیز آداب الصلاة، ص۸۵.</ref> و رابطه بین آن مراتب را رابطه ظاهریت و باطنیت، و جلوه و متجلی می‌داند به نحوی که آثار و فعل و انفعالات یک مرتبه به دیگری منتقل می‌شود<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۸۵.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۸۸.</ref>

برخی [[دانشمندان]] [[علوم انسانی]]، کارکردهای گوناگونی را برای [[دین]] بیان کرده‌اند<ref>خسروپناه، عبدالحسین، انتظارات بشر از دین، ص۱۶.</ref>. [[اسلام]] نزد [[امام خمینی]]، دغدغه هر دو بُعدِ [[زندگی]] [[بشر]] را دارد. [[تقوا]] و [[باور]] به [[توحید]] منجر به [[تکامل]] [[روح انسان]] می‌شود و نتیجه آن کمال و عظمتِ [[زندگی اجتماعی]] و [[سیاسی]] [[جامعه]] خواهد بود. از سوی دیگر [[قوانین]] [[مالی]] طوری تنظیم شده است که در [[زندگی معنوی]] انسان نیز [[کارایی]] داشته باشد. این دو وجهی بودن کم و بیش در [[ادیان آسمانی]] پیشین بوده است اما اسلام به‌واسطه کامل بودنش، [[کامل‌ترین]] ویژگی را در این زمینه دارد<ref>امام خمینی، کشف الأسرار، ص۳۱۰ به بعد.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۹۲.</ref>

یکی از رموز [[جاودانگی]] قوانین اسلام، تنظیم قانون‌هایی است که ناظر بر دیگر قانون‌ها هستند. مانند قانونِ حرج، ضرر، [[اضطرار]]، [[اکراه]] و امثال آن. به وسیله این [[قوانین]] می‌توان با اقتضائات زمانی، مکانی و اشخاص، تغییراتی در قوانین اولیه داد<ref>رک به: امام خمینی، کشف الأسرار، ص۳۱۰ - ۳۱۵.</ref>. حضرت امام در [[نزاع]] بین دو رویکردِ پویا و سنتی به [[فقه]]، ضمن تأکید بر [[فقه سنتی]]، [[زمان]] و مکان را به عنوان دو عامل تأثیرگذار در فقع بیان کردند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۹۸.</ref>.

امام در پاسخ به این [[پرسش]] که چگونه می‌توان ارزش‌های به وجود آمده در [[صدر اسلام]] را با [[جوامع]] مدرن امروز منطبق کرد، [[ارزش‌ها]] را در دو قسم [[معنوی]] و مادی ترسیم می‌کند و آنگاه بیان می‌کند که ارزش‌های معنوی همچون [[توحید]]، [[جهاد]]، [[عدالت]]، ارزش‌هایی معنوی و غیر قابل تغییرند به گونه‌ای که با گذر [[زمان]] عوض نمی‌شوند، اما قسم دوم که [[امور مادی]] است عوض می‌شود و [[هدف]] [[حکومت اسلامی]] ارزش‌های معنوی است<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۰، ص۱۶۸.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۹۴.</ref>

وقتی [[اندیشه]] [[ختم نبوت]]، با استناد به [[آیه]] {{متن قرآن|ما کان محمد أبا احد من رجالکم و لکن رسول الله و خاتم النبیین و کان الله بکل شیء علیما}} ([[احزاب]] / ۱۴) به عنوان [[اصل مسلم]] پذیرفته شود؛ [[جاودانگی]] و فراگیر بودن [[اسلام]] نیز نتیجه گرفته می‌شود<ref>امام خمینی، کشف الأسرار، بی‌جا، ص۳۰۷.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۹۵.</ref>

مسلح شدن به [[سلاح علم]]، از نیازهای اساسیِ [[جامعه اسلامی]] است،؛ چراکه خالی شدن [[کشور]] از [[علم]] راه را برای ورود [[دشمنان]] و [[تسلط]] آنان باز می‌کند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۳۲۶ و ۳۲۷.</ref>. ایشان، مخالفت اسلام با علم را به شدت [[نفی]] می‌کند و یادآور می‌شود که [[حکومت اسلامی]] صرفاً با [[تعلیم]] و تربیت‌هایی که [[جوانان]] را به [[فساد]] بکشد، مخالف است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۵، ص۲۶۴.</ref>. از نگاه ایشان، [[اسلام]]، [[علم‌آموزی]] را به [[زمان]] و مکان خاصی محدود نکرده است و [[یادگیری]] را حتی از [[کافران]] توصیه کرده است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۱۷۲؛ ج۱۴، ص۳۶۰.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۹۶.</ref>

امامانِ [[معصوم]] {{عم}} در [[کلام]] امام خمینی، بالاترین [[مقام]] را دارا هستند. ایشان با نگاهی [[عرفانی]] اهل بیت {{عم}} را با عناوینی چون [[خلیفه خداوند]]، [[انسان کامل]]، [[کامل‌ترین]] [[مظهر خداوند]]، ظل [[الله]] معرفی می‌کند. آنان بر همه مراتب هستی احاطه دارند و شروع و ختم عالمِ هستی هستند<ref>امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی (تبیان، دفتر چهل و دو).</ref>. اما مراد در این نوشتار تبیین [[جایگاه اهل بیت]] {{عم}} در اسلام است. در نگاه امام خمینی، صاحب [[دین]] قطعاً استمرار دین را خواهان است و تداوم و استمرار دین بعد از [[رسول الله]] {{صل}}، نیازمند کسانی است که بی‌کم و کاست اسلام را بشناسد و از [[سهو]]، [[خطا]]، [[دروغ]]، [[ستم]]، [[طمع]] و انواع [[رذائل]] به دور باشد. به همین دلیل، [[امامت]] برای تداوم دین امری ضروری است<ref>امام خمینی، کشف الأسرار، ۱۳۴ - ۱۳۶.</ref> و در همه مواردی که [[پیامبر]] {{صل}} [[مرجعیت]] داشت، [[ائمه]] {{ع}} نیز [[مرجعیت]] دارند. و [[اطاعت از ائمه]] همان [[اطاعت از رسول]] [[الله]] {{صل}} است<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ص۷۶.</ref>. [[امام]] [[معصوم]]، [[حافظ]] [[نظم جامعه]] و [[عامل وحدت]] در میان [[مسلمین]] است همان‌طور که جامعه‌ای بدون ناظم، [[قانون]] و [[رهبر]] نمی‌تواند به [[حیات]] خود ادامه بدهد، همچنین [[مسلمانان]] نیز بدون امام با شرایط خاص [[امامت]]، متشتت و از هم پاشیده خواهد شد<ref>ر. ک: امام خمینی، ولایت فقیه، ص۲۷ - ۳۱.</ref>. به همین دلیل همان‌طور که [[خلافت رسول خدا]] با [[ابلاغ]] [[حکم]] از ناحیه [[خدا]] بود؛ [[خلافت علی]] {{ع}} نیز با ابلاغ حکم از ناحیه [[خداوند]] صورت گرفت<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ص۳۴ - ۳۵.</ref>. [[امام خمینی]]، سر حلقه [[پاکان]] را همان کسانی می‌داند که [[آیه تطهیر]] درباره آنان نازل شده است، آنان دسترسی به [[قرآن]] دارند<ref>امام خمینی، ره عشق، ح۲۸.</ref>. [[تأویل]] [[آموزه‌های دین]] به شکلِ کاملِ آن در [[اختیار]] [[انبیاء]] {{صل}} و اولیای معصوم {{ع}} است<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۶۱.</ref>. ایشان در [[مقام]] تبیین علتِ [[اختلاف]] [[اهل سنت]] با [[شیعیان]] در [[احکام]] تأکید می‌کند که [[اهل بیت]] {{ع}} اهتمام خاصی به ضبط احکام و آموزه‌های دین داشتند و به خاطر امتیاز ذاتی که داشته‌اند از هر بابی که [[پیامبر]] {{صل}} برای [[امّت]] می‌گشود، [[هزار باب]] بر ایشان گشوده می‌شد<ref>اشاره به حدیثی که در این مورد وارد شده است. ر. ک: مجلسی، بحار الأنوار، ج۲، ص۲۷۲.</ref> به همین دلیل [[حقیقت]] [[کتاب خدا]] و [[سنت رسول الله]] {{صل}} در نزد آنان است. به عبارتی دیگر، منبع أخذ [[احکام الهی]] در پیامبر و امام یکی است؛ لکن پیامبر [[بالاصاله]]، و امام با وساطت پیامبر از منبع دریافت می‌کنند<ref>امام خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص۱۷۹.</ref>. ایشان با استناد به [[آیات]] و [[روایات]] به ویژه روایاتی که از طریق اهل سنت وارد شده است هر کدام از [[نبوت]] و امامت را جزء [[دین]] می‌شمارد و [[اشتباه]] برخی از اهل سنت را در این‌باره گوشزد می‌کند<ref>کشف الأسرار، ص۱۷۴ - ۱۷۹.</ref>. ایشان، [[ادله]] بسیاری را به ویژه در کتاب‌های کشف‌الأسرار و [[ولایت فقیه]] درباره [[امامت]] [[ائمه معصومین]] {{ع}} بیان داشته‌اند. [[شخصیت]] والای [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[حضرت زهرا]] {{س}}، [[حماسه کربلا]] و [[تحریف]] در بحث [[انتظار فرج]]، از جمله موارد مهمی بوده که [[امام خمینی]] بدان پرداخته است<ref>جهت تفصیل مطلب مزبور ر. ک: امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی (تبیان چهل و دوم).</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۱۹۷.</ref>

امام به برجسته بودن نقش [[روحانیون]] در [[پیروزی انقلاب اسلامی]] تصریح می‌کند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۴۰.</ref> و [[حفظ اسلام]] را موقوف به این طبقه می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۶، ص۳۲۳.</ref>. ایشان از روحانیون و [[عالمان دین]] با عناوینی همچون پشتوانه [[ملت]]<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۱۷.</ref> و [[پدر]] ملت<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۲۰.</ref> یاد کرده و [[حفظ]] [[مردم]] در مقابل [[تفرقه‌افکنان]] را از مسئولیت‌های روحانیون می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۷، ص۵۳۹.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۰۱.</ref>

[[امام خمینی]] با استناد به [[حکم]] [[لزوم]] [[برادری]] بین [[مؤمنین]]<ref>{{عربی|إنما المؤمنون إخوة}}.</ref>، [[گرفتاری]] [[مسلمین]] را ناشی از بی‌توجهی آنان به این [[دستور خداوند]] می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۱، ص۱۴۸؛ ج۱۴، ص۱۴۲.</ref>. ایشان، مرکز این [[وحدت]] را [[مراسم]] سالانه [[حج]] می‌داند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۸، ص۹۰.</ref>. با توجه به اینکه [[امام]] موضوع وحدت را بر پایه [[آموزه‌های دینی]] و یک [[تکلیف الهی]] می‌داند؛ از این رو، وحدت حاصل از آن، وحدتی [[واقعی]] و دارای تعهدی درونی خواهد بود.<ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۰۲.</ref>

یکی دیگر از راهبردهای تحقق [[اسلام]]، مسأله پیشرفت است، پیشرفت و توسعه یافتگی، [[رسیدن به وضعیت مطلوب]] است. اما اینکه [[وضعیت مطلوب]] چیست و راه رسیدن به آن چگونه است، پرسشی است که نحله‌های گوناگون [[فکری]] پاسخ‌های گوناگون به آن داده‌اند. [[ثروت]] بیشتر، [[رفاه]] بیشتر، [[قدرت]] بیشتر و... ، هرکدام مدّ نظرِ گروهی برای رسیدن به پیشرفت و توسعه بوده است. امام خمینی به وسیله [[انقلاب اسلامی]] و با طرحِ [[اسلام ناب]]، اسلامی جامع را می‌شناساند. در این نگاه از یک سو همه ابعاد [[انسان]] اعم از [[دنیوی]] و [[اخروی]]، مادی و [[معنوی]]، [[شناسایی]] می‌شوند و از سوی دیگر [[سیاست]] و [[امور اجتماعی]] بخشِ لاینفک [[دین]] محسوب می‌شود. در نتیجه پیشرفت انسان به معنای پرداختن به همه ابعاد انسان و [[راهنمایی]] او از این طریق برای رسیدن به بُعدِ متعالی است<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۴، ص۱۵.</ref>. در مجموع مؤلفه‌های پیشرفت در نگاه امام را می‌توان در چند مورد خلاصه کرد: [[رهایی]] از [[سلطه بیگانگان]] و [[حاکمیت اسلام]]، [[برابری]] همه در برابر [[قانون]]، [[رفع ظلم]] و [[نابرابری]]<ref>وصینامه امام خمینی، بند ب.</ref>، [[رشد]] [[علمی]] [[فرهنگی]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۴، ص۱۸۸.</ref>، [[تقوی]] و [[جهاد]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۲۰، ص۱۲۳.</ref>، [[رفع فقر]] و [[توزیع عادلانه ثروت]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۸ ص۳۷.</ref> و [[رشد اقتصادی]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱۹، ص۲۰۴.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۰۲.</ref>

با ترسیم [[پیشرفت]] از نگاه [[اسلام ناب]]، تمدنِ مورد نظر [[اسلام]] نیز روشن می‌شود. در این نوع [[تمدن]]، علاوه بر [[عظمت]] و [[شکوه]] [[دنیوی]] یک [[امت]]، ارزش‌های [[معنوی]] و [[انسانی]] آن، بخش اساسی تمدن را تشکیل خواهد داد. [[امام]]، پیشرفت‌های صنعتی و [[اقتصادی]] در قالب [[آبادانی]] و تأسیس نهادها و ساخت ابزارهای جدید را از مصادیق تمدن به شمار می‌آورد<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۳، ص۳۶۸.</ref>. با مروری اجمالی به بیانات آن [[حضرت]] شاخص‌هایی چند برای تمدنِ مطلوب می‌توان یافت: [[مذهب]]، [[قانون]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۱، ص۱۱۰.</ref>، [[استقلال]]، [[آزادی]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۵، ص۳۲.</ref>، آزادی مطبوعات و آزادی اظهار [[عقیده]]<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۵، ص۳۳.</ref>، و آزادی [[احزاب]] و گروه‌ها<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۵، ص۱۸۱.</ref>، از جمله شاخص‌های تمدن به حساب می‌آیند. در یک کلمه تفاوت تمدن اسلامی با غیرِ آن این است که تمدن اسلامی در کنار پرداختن به [[امور دنیوی]] می‌خواهد [[انسان]] را به طرف [[توحید]] بکشاند<ref>امام خمینی، صحیفه نور، ج۸، ص۳ و ۴.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۰۲.</ref>

بیداری اسلامی یکی دیگر از [[راهبردهای کلان]] [[اسلامی]] است. نهضت‌های اخیر در [[کشورهای اسلامی]]، نشان از یک [[آگاهی]] و [[بیداری]] فراگیر در میان ملت‌های اسلامی است. [[امام خمینی]] در این موج [[عظیم]] بیداری، نقش آغازگر را داشته است. سخنان ایشان در مقاطع مختلف [[تاریخی]] نشان از آن دارد که بیداری اسلامی جزءِ آرزوهای ایشان بوده است<ref>از جمله ر. ک به: امام خمینی، صحیفه نور، ج۷، ص۳۹۲ و ۳۹۳.</ref><ref>[[محمد تقی سهرابی‌فر|سهرابی‌فر، محمد تقی]]، [[اسلام‌شناسی (مقاله)| مقاله «اسلام‌شناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۲۰۳.</ref>