جزیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[جزیه در لغت]] - [[جزیه در قرآن | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[جزیه در لغت]] - [[جزیه در قرآن]] - [[جزیه در فقه سیاسی]] - [[جزیه در معارف مهدوی]] - [[جزیه در معارف و سیره علوی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | |||
[[مالیات]] مأخوذ از [[اهل ذمّه]] در قبال [[حفظ]] [[امنیت]] جانی آنها<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۹۳.</ref>. | |||
برخی جزیه را لغتی آرامی و برخی دیگر آن را معرّب گزیت (سرگزیت) [[فارسی]] می‌دانند. اصل آن "جزاء" به معنای کفایت کردن. {{متن قرآن|حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ}}<ref>«تا به دست خود با خواری جزیه بپردازند» سوره توبه، آیه ۲۹.</ref>. | |||
[[اهل ذمّه]] افرادی از [[اهل کتاب]] هستند که نه با [[مسلمانان]] می‌جنگند و نه [[اسلام]] می‌آورند و با محترم شمردن [[اسلام]] و [[آزار نرساندن]] به [[مسلمانان]]، در برابر [[حمایت]] [[دولت اسلامی]] از آنان و [[حقوق]] اجتماعی‌شان، مالیاتی از آنها دریافت می‌شود. جزیه سالی یک بار و فقط از مردان سالم و متمکن دریافت می‌شده و [[زنان]] و [[کودکان]] و [[بیماران]] و [[فقیران]] و [[پیران]] از کار افتاده از آن معاف بوده‌اند. [[میزان]] آن را یک [[دینار]] یا بسته به تمکن شخص ۱۲ تا ۴۸ [[درهم]] گفته‌اند. | |||
در [[فقه]] [[شیعه]] [[میزان]] آن بسته به نظر [[امام]] یا [[نایب]] اوست<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۱۹۱. همو، "جزیه"، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۸۴۰.</ref>.<ref>[[عبدالله نظرزاده|نظرزاده، عبدالله]]، [[فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم]]، ص:۲۱۰.</ref>. | |||
== جزیه در فرهنگ مطهر == | == جزیه در فرهنگ مطهر == | ||
راجع به لغت [[جزیه]] صحبت‌ها است. بعضی‌ها گفته‌اند این لغت معرب است نه [[عربی]]. یعنی ریشه عربی ندارد ریشه [[فارسی]] دارد که اصلش | راجع به لغت [[جزیه]] صحبت‌ها است. بعضی‌ها گفته‌اند این لغت معرب است نه [[عربی]]. یعنی ریشه عربی ندارد ریشه [[فارسی]] دارد که اصلش «گزیت» است که در [[ایران]] در [[زمان]] ساسانی و در زمان انوشیروان جزیه را وضع کردند. ولی بر خود [[مردم ایران]] نه بر [[مردم]] [[بیگانه]] و آن هم یک [[مالیات]] سرانه‌ای بوده که برای [[جنگ]] جمع می‌کردند، و بعد این کلمه از ایران رفته است به «حیره» که شهری بوده است تقریباً در محل [[نجف]] فعلی و بعد از [[حیره]] به سایر جزیرة‌العرب رفته و استعمال شده است. بعضی دیگر می‌گویند نه، درست است که کلمه جزیه با «گزیت = گزیه» خیلی نزدیک است ولی این لغتی است عربی از ماده [[جزا]]. اغلب لغوین چنین [[عقیده]] دارند به لغتش فعلاً ما کار نداریم اصلاً ماهیت جزیه چیست؟ آیا جزیه یعنی باج دادن؟! آیا [[اسلام]] گفته است با اینها بجنگید تا وقتی که حاضر بشوند به شما [[مسلمانان]] باج بدهند، وقتی که باج دادند، دیگر نجنگید. | ||
به هر حال آیا مقصود از جزیه باج است؟ آن وقت این سؤال پیش می‌آید که یعنی چه؟ این چه [[دستوری]] است؟ آیا این یک [[حکم]] زوری نیست و این چه مبنای [[حقوقی]] و چه مبنای عادلانه‌ای می‌تواند داشته باشد که اسلام به [[مسلمین]] اجازه بدهد یا [[واجب]] کند که با [[اهل ادیان]] دیگر بجنگید تا آنها [[مسلمان]] بشوند یا باج بدهند؟!<ref>جهاد، ص۱۰.</ref>. | به هر حال آیا مقصود از جزیه باج است؟ آن وقت این سؤال پیش می‌آید که یعنی چه؟ این چه [[دستوری]] است؟ آیا این یک [[حکم]] زوری نیست و این چه مبنای [[حقوقی]] و چه مبنای عادلانه‌ای می‌تواند داشته باشد که اسلام به [[مسلمین]] اجازه بدهد یا [[واجب]] کند که با [[اهل ادیان]] دیگر بجنگید تا آنها [[مسلمان]] بشوند یا باج بدهند؟!<ref>جهاد، ص۱۰.</ref>. | ||
یک وقت | بعضی‌ها ادعا کرده‌اند که اساساً جزیه لغت معرب است نه عربی و فارسی هم هست، معرب کلمه «گزیه» است. و گزیه لغتی فارسی است و این همان مالیات سرانه‌ای بوده است که برای اولین بار انوشیروان در ایران وضع کرد، وقتی که این لغت آمد در میان [[اعراب]] طبق قاعده معمول گاف تبدیل به جیم شد و [[عرب‌ها]] به جای گزیه گفتند جزیه. پس جزیه مفهومش مالیات است و [[بدیهی]] است که مالیات دادن غیر از باج گرفتن است<ref>جهاد، ص۶۶.</ref>. یک وقت فردی می‌گوید تعهدی در مقابل شما می‌کنم و در مقابل این [[تعهد]] [[جزیه]] می‌گیرم، مفهوم جزیه در این صورت [[پاداش]] است<ref>جهاد، ص۶۷.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۳۱۲.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۴: | ||
* [[مجهول المالک]] | * [[مجهول المالک]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||