پرش به محتوا

اطاعت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:
==== [[اطاعت از خداوند]] ====
==== [[اطاعت از خداوند]] ====
بر اساس نگرش [[توحیدی]] در ربوبیت تشریعی، [[حق اطاعت]] بالاصاله، ویژه ذات ربوبی است و [[اطاعت]] از [[حکم]] و [[فرمان]] غیر [[خداوند]] اگر به [[فرمان]] و [[اذن الهی]] نباشد، به [[شرک]] در [[اطاعت]] منتهی می‌شود. شماری از [[آیات قرآن]] به [[اطاعت از خدا]] اشاره کرده و آن را لازم شمرده است: {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُواْ اللَّهَ}}<ref> بگو از خداوند فرمان برید؛ سوره آل عمران، آیه۳۲.</ref>امر به [[اطاعت از خداوند]]، در [[آیات]] یاد شده ارشادی است؛ نه مولوی و گرنه موجب [[تسلسل]] می‌شود، چون این [[عقل انسان]] است که او را به [[اطاعت]] از پروردگار وا می‌دارد و [[آیات]] {{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ }} وی را به آن حکم عقلی [[ارشاد]] می‌کند<ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۱، ص‌۶۴.</ref> یا می‌تواند تأکید [[حکم]] عقل‌ باشد<ref>التبیان، ج‌۲، ص‌۵۸۹.</ref>.
بر اساس نگرش [[توحیدی]] در ربوبیت تشریعی، [[حق اطاعت]] بالاصاله، ویژه ذات ربوبی است و [[اطاعت]] از [[حکم]] و [[فرمان]] غیر [[خداوند]] اگر به [[فرمان]] و [[اذن الهی]] نباشد، به [[شرک]] در [[اطاعت]] منتهی می‌شود. شماری از [[آیات قرآن]] به [[اطاعت از خدا]] اشاره کرده و آن را لازم شمرده است: {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُواْ اللَّهَ}}<ref> بگو از خداوند فرمان برید؛ سوره آل عمران، آیه۳۲.</ref>امر به [[اطاعت از خداوند]]، در [[آیات]] یاد شده ارشادی است؛ نه مولوی و گرنه موجب [[تسلسل]] می‌شود، چون این [[عقل انسان]] است که او را به [[اطاعت]] از پروردگار وا می‌دارد و [[آیات]] {{متن قرآن|أَطِيعُواْ اللَّهَ }} وی را به آن حکم عقلی [[ارشاد]] می‌کند<ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۱، ص‌۶۴.</ref> یا می‌تواند تأکید [[حکم]] عقل‌ باشد<ref>التبیان، ج‌۲، ص‌۵۸۹.</ref>.
# '''[[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}}:''' در [[آیات]] فراوانی، [[اطاعت]] از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} در ردیف [[اطاعت از خدا]]، مطرح شده است؛ مانند: {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُواْ اللَّهَ }}<ref> بگو از خداوند فرمان برید؛ سوره آل عمران، آیه۳۲.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید؛ سوره نساء، آیه۵۹.</ref> با توجه به اینکه [[اطاعت]] از [[پیامبر]] {{صل}} به [[دستور خدا]] لازم شده است، [[اطاعت]] از وی [[اطاعت از خدا]] محسوب می‌شود<ref>جامع‌البیان، مج، ۴، ج‌۵، ص‌۲۴۲.</ref>: {{متن قرآن|مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ }}<ref> هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است؛ سوره نساء، آیه۸۰.</ref> نه تنها در [[زمین]] که در [[آسمان‌ها]] نیز [[پیامبر]] [[واجب الاطاعه]] است و فرمانش را [[فرشتگان]] [[اطاعت]] می‌کنند، ازاین‌رو در [[شب معراج]]، [[فرشتگان]] به [[فرمان]] [[پیامبر]] درهای [[بهشت]] را گشودند<ref>کشف الاسرار، ج‌۱۰، ص‌۳۹۸.</ref>: {{متن قرآن|مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ }}<ref> آنجا فرمانگزاری امین است؛ سوره تکویر، آیه۲۱.</ref> و چون [[شریعت محمدی]] {{صل}} تا [[قیامت]] پابرجاست، [[اطاعت]] از فرمانهای آن حضرت پس از [[وفات]] ایشان نیز [[واجب]] است<ref>مجمع البیان، ج‌۳، ص‌۱۰۰.</ref>.
 
==== [[اطاعت از پیامبر اسلام]] {{صل}} ====
در [[آیات]] فراوانی، [[اطاعت]] از [[پیامبر اسلام]] {{صل}} در ردیف [[اطاعت از خدا]]، مطرح شده است؛ مانند: {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُواْ اللَّهَ }}<ref> بگو از خداوند فرمان برید؛ سوره آل عمران، آیه۳۲.</ref>، {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید؛ سوره نساء، آیه۵۹.</ref> با توجه به اینکه [[اطاعت]] از [[پیامبر]] {{صل}} به [[دستور خدا]] لازم شده است، [[اطاعت]] از وی [[اطاعت از خدا]] محسوب می‌شود<ref>جامع‌البیان، مج، ۴، ج‌۵، ص‌۲۴۲.</ref>: {{متن قرآن|مَّنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ }}<ref> هر که از پیامبر فرمانبرداری کند بی‌گمان از خداوند فرمان برده است؛ سوره نساء، آیه۸۰.</ref> نه تنها در [[زمین]] که در [[آسمان‌ها]] نیز [[پیامبر]] [[واجب الاطاعه]] است و فرمانش را [[فرشتگان]] [[اطاعت]] می‌کنند، ازاین‌رو در [[شب معراج]]، [[فرشتگان]] به [[فرمان]] [[پیامبر]] درهای [[بهشت]] را گشودند<ref>کشف الاسرار، ج‌۱۰، ص‌۳۹۸.</ref>: {{متن قرآن|مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ }}<ref> آنجا فرمانگزاری امین است؛ سوره تکویر، آیه۲۱.</ref> و چون [[شریعت محمدی]] {{صل}} تا [[قیامت]] پابرجاست، [[اطاعت]] از فرمانهای آن حضرت پس از [[وفات]] ایشان نیز [[واجب]] است<ref>مجمع البیان، ج‌۳، ص‌۱۰۰.</ref>.


[[آیات]] مربوط به [[اطاعت]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} دو دسته است: در برخی از آنها کلمه {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} تکرار نشده {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref> خداوند، آدم، نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برتری داد؛ سوره آل عمران، آیه۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَؤُلاء دِينُهُمْ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ }}<ref> و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> و در برخی دیگر تکرار شده است؛ مانند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید؛ سوره نساء، آیه۵۹.</ref>؛ {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ }}<ref> بگو: از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید؛ سوره نور، آیه۵۴.</ref>؛ {{متن قرآن|وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ }}<ref> و از خداوند فرمان برید و از پیامبر فرمانبرداری کنید؛ سوره تغابن، آیه۱۲.</ref> در دسته نخست که {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} تکرار نشده، می‌توان گفت معنای [[اطاعت]] از [[رسول]]، همان [[اطاعت]] از خداست؛ ولی در دسته دوم در باره وجه تکرار {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} با آنکه به [[نصّ]] [[سوره]] [[نساء]] [[آیه]] ۸ [[اطاعت]] از [[رسول]]، همان [[اطاعت]] از خداست، مفسّران نظراتی متفاوت ارائه داده‌اند:
[[آیات]] مربوط به [[اطاعت]] از [[رسول اکرم]] {{صل}} دو دسته است: در برخی از آنها کلمه {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} تکرار نشده {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref> خداوند، آدم، نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برتری داد؛ سوره آل عمران، آیه۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ غَرَّ هَؤُلاء دِينُهُمْ وَمَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ }}<ref> و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است؛ سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> و در برخی دیگر تکرار شده است؛ مانند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ}}<ref> ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید؛ سوره نساء، آیه۵۹.</ref>؛ {{متن قرآن|قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ }}<ref> بگو: از خداوند فرمانبرداری کنید و از پیامبر فرمان برید؛ سوره نور، آیه۵۴.</ref>؛ {{متن قرآن|وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ }}<ref> و از خداوند فرمان برید و از پیامبر فرمانبرداری کنید؛ سوره تغابن، آیه۱۲.</ref> در دسته نخست که {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} تکرار نشده، می‌توان گفت معنای [[اطاعت]] از [[رسول]]، همان [[اطاعت]] از خداست؛ ولی در دسته دوم در باره وجه تکرار {{متن قرآن|أَطِيعُواْ}} با آنکه به [[نصّ]] [[سوره]] [[نساء]] [[آیه]] ۸ [[اطاعت]] از [[رسول]]، همان [[اطاعت]] از خداست، مفسّران نظراتی متفاوت ارائه داده‌اند:
۱۱۸٬۳۵۶

ویرایش