حضرت آدم در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

حضرت آدم {{ع}} نخستین انسانی است که پا به [[جهان آفرینش]] گذاشت. او نیای همه [[انسان‌ها]] و [[نخستین پیامبر الهی]] است. نام [[آدم در قرآن کریم]] ۲۵ مرتبه و در [[نهج البلاغه]] هشت مرتبه تکرار شده است.{{متن حدیث|فَلَمَّا مَهَدَ أَرْضَهُ وَ أَنْفَذَ أَمْرَهُ اخْتَارَ آدَمَ خِیرَةً مِنْ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُ أَوَّلَ جِبِلَّتِهِ}}<ref>پس آن‌گاه که زمینش را بگسترد و فرمانش را صادر کرد، آدم را از میان همه آفریدگانش برگزید و او را [[نخستین انسان]] در بوستان [[خلقت]] مقرّر فرمود؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۰</ref>. درباره کیفیت [[آفرینش حضرت آدم]] {{ع}} نیز می‌فرماید: "آن‌گاه که [[خدای سبحان]] از [[زمین]] ناهموار و نرم و از آن‌جا که [[زمین]] شیرین بود و شوره‌زار، خاکی برگرفت و به [[آب]] بشست تا یک‌دست و [[خالص]] شد. پس نمناکش ساخت تا چسبنده شد و از آن پیکری ساخت دارای دارای اندام‌ها و اعضا و مفاصل، و خشکش کرد تا خود را بگرفت چونان سفالینه؛ و تا مدتی معین و زمانی مشخص سختش گردانید. آن‌گاه از [[روح]] خود در آن بدمید. آن پیکر گلین که [[جان]] یافته بود، از جای برخاست که انسانی شده بود"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱، {{متن حدیث|ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْأَرْضِ وَ سَهْلِهَا وَ عَذْبِهَا وَ سَبَخِهَا تُرْبَةً سَنَّهَا بِالْمَاءِ حَتَّی خَلَصَتْ وَ لَاطَهَا بِالْبِلَّةِ حَتَّی لَزَبَتْ فَجَبَلَ مِنْهَا صُورَةً ذَاتَ أَحْنَاءٍ وَ وُصُولٍ وَ أَعْضَاءٍ وَ فُصُولٍ أَجْمَدَهَا حَتَّی اسْتَمْسَکَتْ وَ أَصْلَدَهَا حَتَّی صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُودٍ وَ أَمَدٍ [أَجَلٍ‏] مَعْلُومٍ ثُمَّ نَفَخَ فِیهَا مِنْ رُوحِهِ فَتَمَثَّلَتْ‏ إِنْسَاناً}}</ref>.

[[خداوند متعال]] [[خاک]] آدم {{ع}} را از مکان‌های مختلف با خصوصیات متفاوت و متضاد برگزید تا طبیعت او طبیعتی معتدل و میانه باشد. سپس از [[روح]] خود در آن دمید و او را [[جان]] داد. دمیدن [[روح]] الهی در ضمیر آدم ویژگی‌هایی را در او به وجود آورد که لازمه رشد و تعالی [[فرزندان آدم]] شد. [[امام]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: "(وجود) ذهنی که در کارها به جولانش درآورد و اندیشه‌ای که با آن در امور [[تصرف]] کند و عضوهایی که مانند ابزارها به کارشان گیرد و نیروی شناختی که میان [[حق]] و [[باطل]] فرق نهد و طعم‌ها و بوها و رنگ‌ها و چیزها را دریابد. معجونی سرشته از رنگ‌های گوناگون؛ برخی همانند یکدیگر و برخی مخالف و ضد یکدیگر، چون گرمی و سردی، تری و خشکی و [[اندوه]] و [[شادمانی]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱؛ {{متن حدیث|ذَا أَذْهَانٍ یُجِیلُهَا وَ فِکَرٍ یَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ یَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ یُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الْأَذْوَاقِ وَ الْمَشَامِّ وَ الْأَلْوَانِ وَ الْأَجْنَاسِ مَعْجُوناً بِطِینَةِ الْأَلْوَانِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَشْبَاهِ الْمُؤْتَلِفَةِ وَ الْأَضْدَادِ الْمُتَعَادِیَةِ وَ الْأَخْلَاطِ الْمُتَبَایِنَةِ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ وَ الْبَلَّةِ وَ الْجُمُودِ وَ الْمَسَاءَةِ وَ السُّرُورِ}}</ref>.

[[خداوند]] آدم {{ع}} و فرزندانش را [[جانشینان]] خود در [[زمین]] قرار داد و [[فرشتگان]] را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر آدم [[سجده]] کنند و او را گرامی بدارند: "[[خداوند]] از [[فرشتگان]] خواست تا [[امانت]] به‌جای آورند و به [[وصیّت]] او وفا کنند و در برابر آدم به [[سجده]] درآیند و [[کرامت]] و [[برتری]] او را به [[جان]] پذیرا شوند؛ و چنین فرمود: بر آدم [[سجده]] برید"<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱، {{متن حدیث|وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ‏ {{متن قرآن|اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ}}؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴. ‏}}</ref>.

[[سجده]] [[فرشتگان]] به معنای عبادتِ آدم {{ع}} نبود، زیرا که تنها [[خداوند]] [[شایسته]] [[عبادت]] و [[پرستش]] است، بلکه [[خداوند]] بدین‌وسیله بر [[کرامت]] و [[عظمت]] [[انسان]] تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در [[پاسخ]] سؤال [[فرشتگان]] به چرایی [[آفرینش]] آدم به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"<ref>سوره بقره، آیه:۳۰.</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref>