توسل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[قرآن کریم]] نمونه‌هایی از توسل بیان شده است؛ مانند اینکه [[حضرت آدم]] {{ع}} برای [[پذیرش توبه]] خویش، کلماتی را از پروردگارش دریافت کرد و به وسیله آنها توبه‌اش پذیرفته شد: {{متن قرآن|فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۳۷.</ref> برخی [[مفسران]] در [[تفسیر آیه]] یاد شده گفته‌اند: منظور از کلمات، [[آیه]] {{متن قرآن|قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}<ref>«گفتند: پروردگارا! ما به خویش ستم کردیم و اگر ما را نیامرزی و بر ما نبخشایی بی‌گمان از زیانکاران خواهیم بود» سوره اعراف، آیه ۲۳.</ref> است که [[توبه]] [[آدم]] {{ع}} با این [[نیایش]] و اعتراف پذیرفته شد<ref>جامع البیان، ج ۱، ص۳۴۹ - ۳۵۱.</ref>؛ ولی این [[تفسیر]] صحیح نیست؛ زیرا چنان که از [[آیات]] [[سوره بقره]] برمی‌آید، [[توبه]] [[آدم]] {{ع}} پس از [[هبوط]] به [[زمین]] بوده است؛ زیرا در این [[آیات]] ابتدا از [[لغزش]] آنها و خروجشان از جایگاهی که در آن بوده‌اند و هبوط ایشان به زمین سخن به میان آمده: {{متن قرآن|فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ}}<ref>«شیطان، آنان را از آن فرو لغزاند و از جایی که بودند بیرون راند و ما گفتیم: فرود آیید دشمن یکدیگر! و در زمین تا روزگاری، آرامشگاه و برخورداری خواهید داشت» سوره بقره، آیه ۳۶.</ref> و سپس به تلقی کلمات از سوی [[پروردگار]] و قبولی [[توبه]] وی پرداخته شده است، در حالی که کلماتی را که بر اساس [[آیه]] {{متن قرآن|قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}<ref>«گفتند: پروردگارا! ما به خویش ستم کردیم و اگر ما را نیامرزی و بر ما نبخشایی بی‌گمان از زیانکاران خواهیم بود» سوره اعراف، آیه ۲۳.</ref> آدم و [[حوا]] به آن تکلم کرده‌اند پیش از هبوط و در [[بهشت]] آموخته بودند؛ زیرا در آیات [[سوره اعراف]] ابتدا به [[توبیخ]] آدم و حوا از جانب [[خدا]]، سپس به [[پشیمانی]] آنها و آن گاه به خروج آنها از بهشت اشاره شده است: {{متن قرآن|فَدَلَّاهُمَا بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَنَادَاهُمَا رَبُّهُمَا أَلَمْ أَنْهَكُمَا عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَأَقُلْ لَكُمَا إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمَا عَدُوٌّ مُبِينٌ}}<ref>«پس آنان را با فریب فرو لغزاند؛ و چون از آن درخت چشیدند شرمگاه‌هایشان بر آنان نمودار گشت و به چسباندن از برگ‌های بهشت بر آنها آغازیدند و پروردگارشان به آن دو ندا داد: آیا شما را از این درخت باز نداشته و به شما نگفته بودم که به راستی شیطان، شما را دشمنی آشکار است؟» سوره اعراف، آیه ۲۲.</ref>، {{متن قرآن|قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}<ref>«گفتند: پروردگارا! ما به خویش ستم کردیم و اگر ما را نیامرزی و بر ما نبخشایی بی‌گمان از زیانکاران خواهیم بود» سوره اعراف، آیه ۲۳.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ}}<ref>«فرمود: فرود آیید! برخی دشمن برخی دیگر و در زمین تا روزگاری آرامشگاه و برخورداری خواهید داشت» سوره اعراف، آیه ۲۴.</ref>.<ref>المیزان، ج ۱، ص۱۴۹.</ref> مقصود از کلمات در آیه {{متن قرآن|فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ}}<ref>«آنگاه آدم از پروردگارش کلماتی فرا گرفت و (پروردگار) از او در گذشت که او بسیار توبه‌پذیر بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۳۷.</ref> به گفته بسیاری از [[مفسران]] [[پنج تن آل عبا]] ([[حضرت محمد]] {{صل}}، [[علی]]، [[فاطمه]] و [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}}) هستند که [[حضرت آدم]] {{ع}} خدا را به [[حق]] آنها خوانده است<ref>روض الجنان، ج ۱، ص۲۲۸؛ مجمع البیان، ج ۱، ص۲۰۰؛ شواهد التنزیل، ج ۱، ص۱۰۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص۶۰.</ref>. این مطلب در [[روایات شیعه]] و [[سنّی]] نیز آمده است<ref>البرهان، ج ۱، ص۱۹۸؛ تفسیر عیاشی، ج ۱، ص۶۰؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص۶۰ - ۶۱.</ref>.

بر اساس آیه {{متن قرآن|قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ}}<ref>«گفتند: ای پدر! برای ما از گناهانمان آمرزش بخواه که ما بی‌گمان گنهکار بوده‌ایم» سوره یوسف، آیه ۹۷.</ref> نیز [[برادران یوسف]] برای [[توبه]] از [[گناهان]] خویش [[یعقوب]] را وسیله قرار داده، با [[توسل]] به وی از خداوند [[آمرزش]] خواستند.