قرظة بن کعب انصاری در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== آشنایی اجمالی ==

== قرظه و [[عمر]] ==

[[مرحوم شوشتری]] نیز می‌نویسد: هنگامی که عمر، [[عمار یاسر]] را به کوفه فرستاد، ده نفر از [[انصار]] را همراه او فرستاد که یکی از ایشان قرظه بن کعب بود. زمانی که [[عمار]] برای فتح شوشتر حرکت کرد، قرظه را به [[فرماندهی]] [[لشکر]] گمارد و قرظه ری را در اواخر [[حکومت]] عمر، در سال ۲۳ هجری فتح کرد<ref>قاموس الرجال، شوشتری، ج۵، ص۵۲۰.</ref>.

== قرظه در [[زمان]] [[امام علی]] {{ع}} ==

۱- به قباد اعلی: که از فرات، سیراب می‌شده و از شش طسوج تشکیل شده بود: طسوج «خطر نیه»، طسوج «تهرین»، طسوج «عین التمر»، طسوج «فلوجه» سفلی و علیا و طسوج «بابل»؛

۲- به قباد اوسط: که چهار طسوج داشته به نام‌های «سورا» و «باروسما»، «جبه»، «بدات» و «تسهر ملک»؛

== قرظه در منصب حکومت کوفه ==

[[طبری]] می‌نویسد: [[علی]] {{ع}} هاشم را به سوی کوفه فرستاد و به [[ابو موسی]] نوشت که من [[هاشم بن عتبه]] را فرستادم تا کسانی را که آنجا هستند، برانگیزد؛ [[مردم]] را به سوی من روانه کن که من این [[ولایت]] را به تو سپردم تا در کار[[حق]] جزو [[یاران]] من باشی. ابو موسی، [[سائب بن مالک اشعری]] را خواست و گفت: "[[رأی]] تو چیست؟" او گفت: رأی من این است که به آن چه نوشته عمل کنی".

==[[زمان]] سکونت قرظه در کوفه==

چنین به نظر می‌رسد که [[خلیفه]] پس از پیشنهاد [[امام علی]]{{ع}} از [[یاران]] حضرت می‌خواهد که آنان، او را در اجرای این طرح [[یاری]] نمایند. از این روی [[عمار یاسر]] را به عنوان [[حاکم کوفه]]، [[عبدالله بن مسعود]] را به عنوان [[قاضی]] و [[مسئول]] [[بیت‌المال]] و [[سهل بن حنیف]] را به عنوان مسّاح (مهندس) سرزمین‌های [[عراق]] اعزام کرد<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۲۲۷.</ref>. [[حذیفة بن یمان]] هم مسئولیتی مشابه سهل یافت<ref>تاریخ طبری، ج۳، ص۲۲۳.</ref>. به همراه [[عمار]] ده تن از [[انصار]] نیز به [[کوفه]] اعزام شدند که شاخص‌ترین آنها [[قرظة بن کعب انصاری]] بود<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۴۰۰، ش۴۲۸۵؛ خطیب، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۹۷.</ref>. [[عبید بن عازب]] که همراه برادرش براء در تمام [[جنگ‌های امام علی]]{{ع}} در کنار حضرتش بودند. جزو این ده نفر بود <ref>ابن سعد، طبقات الکبری، ج۶، ص۱۷؛ ابن عبدالبر، الإستیعاب، ج۱، ص۶۱۱، ش۱۷۴۳؛ اسد الغابه، ج۳، ص۵۴۳؛ ابن حجر، اصابه، ج۴، ص۳۴۴، ش۵۳۶۰.</ref>. [[زید بن صوحان]] هم در کنار قرظه بود<ref>طبرانی، معجم الأوسط، ج۶، ص۱۶۴.</ref>. [[سلیم بن لوذان انصاری]]<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۹، ص۵۰۰.</ref> و [[ابو احمد قَیظی بن قیس بن لوذان انصاری]] را جزو این ده نفر شمرده‌اند<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۹، ص۵۰۰؛ ابن حجر، الإصابه، ج۷، ص۶، ش۹۵۰۶.</ref>. این هیئت با این ترکیب به دستور خلیفه [[شهر مدینه]] را ترک کردند. [[قرظة بن کعب]] گوید: در بیرون [[مدینه]] بودیم که [[خلیفة]] [[عمر بن خطاب]] به بدرقه ما آمد، او با ما آمد تا به منطقه [[صرار]] در سه یا چهار میلی مدینه رسیدیم پرسید: می‌دانید که چرا من اینجا آمده‌ام؟ گفتیم ما از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} هستیم گفت: شما به جایی می‌روید که آنها [[قرآن]] را بمانند [[زنبور عسل]] زمزمه می‌کنند پس برای آنان [[حدیث]] نگویید و به آن مشغولشان مسازید. [[قرآن]] را به [[تنهایی]] به آنان بیاموزید و [[روایت]] از [[پیامبر]] را کم کنید. بروید من [[شریک]] شما هستم<ref>احمدی، مکاتیب الرسول، ج۱، ص۶۳۴؛ طبقات الکبری، ج۶، ص۷؛ طبرانی، معجم الأوسط، ج۲، ص۲۷۹ و ج۶، ص۶۴؛ تاریخ بغداد، ج۱، ص۹۷؛ حاکم، المستدرک علی الصحیحین، ج۱، ص۱۰۲؛ امینی، الغدیر، ج۶، ص۲۹۴؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج۲، ص۲۸۴، ش۴۰۱۷.</ref>.

با توجه به [[گرایش]] [[انصار]] به علی{{ع}} و ترکیب گروه اعزامی به نظر می‌رسد [[خلیفه]] نگران بوده که آنها به نقل [[فضائل علی]]{{ع}} از [[قول پیامبر]]{{صل}} بپردازند. از این روی آنان را از [[نقل حدیث]] باز داشته و این دستور العمل را با روشی خاص [[ابلاغ]] کرد.

==[[نامه]] [[امام علی]]{{ع}} به قرظه و مردم کوفه پس از [[پیروزی]] در [[جنگ جمل]]==

عَلَيْكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ طَاعَةِ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ الَّذِينَ هُمْ أَوْلَى بِطَاعَتِكُمْ فِيمَا أَطَاعُوا اللَّهَ فِيهِ مِنَ الْمُنْتَحِلِينَ الْمُدَّعِينَ الْمُقَابِلِينَ إِلَيْنَا يَتَفَضَّلُونَ بِفَضْلِنَا وَ يُجَاحِدُونَّا أَمْرَنَا وَ يُنَازِعُونَّا حَقَّنَا وَ يُدَافِعُونَّا عَنْهُ فَقَدْ ذَاقُوا وَبَالَ مَا اجْتَرَحُوا فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا.

أَلَا إِنَّهُ قَدْ قَعَدَ عَنْ نُصْرَتِي مِنْكُمْ رِجَالٌ فَأَنَا عَلَيْهِمْ عَاتِبٌ زَارٍ فَاهْجُرُوهُمْ وَ أَسْمِعُوهُمْ مَا يَكْرَهُونَ حَتَّى يُعْتَبُوا لِيُعْرَفَ بِذَلِكَ حِزْبُ اللَّهِ عِنْدَ الْفُرْقَةِ}}؛ ابن ابی الحدید، شرح نهجالبلاغه، ج۳، ص۱۰۳؛ وقعة صفین، ص۳؛ محمودی، نهج السعاده، ج۱، ص۴۳۲؛ بحارالأنوار، ج۳۲، ص۳۵۱- ۳۵۲ و ۳۵۴؛ مفید، امالی، ص۱۲۷؛ مفید، الارشاد، ج۱، ص۲۵۹.</ref>.<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین (کتاب)|سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین]]، ج۱، ص ۱۹۶ - ۱۹۸.</ref>

==[[انتصاب]] [[قرظة بن کعب]] به [[کارگزاری]] بهقباذات==

[[حضرت امیر]]{{ع}} قرظة بن کعب را به کارگزاری بهقباذات [[منصوب]] فرمودند.

'''بهقباذ:''' به کسرباء، سکون هاء و ضم قاف، اسم سه منطقه در [[بغداد]] بوده است که از راه شط [[فرات]] آبیاری می‌شدند. این‎ها منصوب به قباد بن [[فیروز]]، پدر انوشیروان است.

طسوج بر وزن [[تنور]]، به معنای ناحیه است و معرب تسو و تسوگ است؛ یعنی، یک قسمت از ۲۴ قسمت شبانه [[روز]] که یک [[ساعت]] باشد<ref>فرهنگ عمید (یک جلدی)، واژه تسو، ص۳۱۸.</ref>.

شاید از آن جهت به این نواحی طسوج گفته می‌‌شد که در هر ۲۴ ساعت، یک مرتبه از [[آب فرات]] آبیاری می‌شدند.

زمانی که [[خریت بن راشد]]، یکی از سران [[خوارج]] [[قیام]] کرد، حضرت طی بخش‎نامه‌ای از تمام [[کارگزاران]] خود خواست در صورتی که با او برخورد کردند، به ایشان گزارش دهند.

==مسئولیت‌های دیگر [[قرظة بن کعب]]==

== جستارهای وابسته ==