بهداشت در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخهها
←بهداشت دهان و دندان
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
=== بهداشت دهان و دندان === | === بهداشت دهان و دندان === | ||
[[ | درباره بهداشت دهان و دندان و تقید بر [[مسواک]] و خلال کردن دندانها، روایاتی در دست است که از اهتمام خاص آن حضرت به این امر حکایت دارد. در برخی [[روایات]]، مسواک کردن یکی از [[سنن]] [[انبیا]] شمرده شده است<ref>{{متن حدیث|عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: قال: السواك من سنن النبيّين؛ و قال ابو عبدالله{{ع}} من سنن [اخلاق] الانبياء السواك}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۴۹۵، ح۱ و ۲؛ البرقی، المحاسن، ج۲، ص۵۶۰، ح۹۳۹؛ الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج۱، ص۳۴۶، ح۳ و ۵ و ص۳۵۱، ح۳۰).</ref>. از [[رسول خدا]]{{صل}} نیز نقل شده که فرمود: | ||
[[جبرئیل]] همواره مرا به مسواک کردن توصیه میکرد؛ تا جایی که ترسیدم دندانهایم [از فرط مسواک کردن] نازک شده، یا بیفتند<ref>{{متن حدیث|... عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ{{ع}} يُوصِينِي بِالسِّوَاكِ حَتَّى خَشِيتُ أَنْ أَدْرَدَ وَ أُحْفِيَ}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۴۹۵، ح۳؛ البرقی، المحاسن، ج۲، ص۵۶۰، ح۹۴۰) اُدرَد از ریشهٔ «درد» و به معنای افتادن دندانهاست. اُحفی نیز از «حفا» به معنای ساییدگی قدم بر اثر پابرهنه رفتن است.</ref>. | |||
آنقدر به مسواک کردن سفارش شدم که [[ترس]] آن داشتم بر من [[واجب]] شود<ref>{{متن حدیث|وَ قَالَ{{صل}} لَقَدْ أُمِرْتُ بِالسِّوَاكِ حَتَّى خَشِيتُ أَنْ يُكْتَبَ عَلَيَّ}}. (الطبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۹)</ref>. بدین لحاظ، پیامبر اکرم{{صل}} ضمن آنکه برخی از [[اصحاب]] خویش را به خاطر زردی دندانها و مسواک نکردن ملامت میفرمود<ref>{{متن حدیث|عَنِ الْمَرْزُبَانِ بْنِ النُّعْمَانِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} مَا لِي أَرَاكُمْ قُلْحاً مَا لَكُمْ لَا تَسْتَاكُونَ}} (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۴۹۶، ح۹).</ref>، خود نیز در فرصتهای مختلف [[مسواک]] میکرد؛ از جمله هنگام [[وضو]] ساختن<ref>{{متن حدیث|وَ کَانَ{{صل}} يَسْتَاكُ عِنْدَ الْوُضُوءِ}}. (ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۲۷).</ref>، قبل از [[خواب]]<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ{{صل}} يَسْتَاكُ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَنَامَ وَ يَأْخُذَ مَضْجَعَهُ}} (الطبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۸).</ref>، بعد از هر بار [[بیداری]] از خواب و نیز پیش از عزیمت برای [[نماز صبح]]<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ{{صل}} يَسْتَاكُ كُلَّ لَيْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مَرَّةً قَبْلَ نَوْمِهِ وَ مَرَّةً إِذَا قَامَ مِنْ نَوْمِهِ إِلَى وِرْدِهِ وَ مَرَّةً قَبْلَ خُرُوجِهِ إِلَى صَلَاةِ الصُّبْحِ...}}. (الطبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۹).</ref>. | |||
همچنین نقل شده که آن حضرت نمیخوابید، مگر آنکه مسواک را در کنار بالین خویش مینهاد و چون برمیخاست، پیش از هر کاری مسواک میکرد<ref>{{متن حدیث|وَ رُوِيَ أَنَّهُ{{صل}} كَانَ لَا يَنَامُ إِلَّا وَ السِّوَاكُ عِنْدَ رَأْسِهِ فَإِذَا نَهَضَ بَدَأَ بِالسِّوَاكِ}}. (الطبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۹).</ref>. بنا بر روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} یکی از وصایای [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[امیر]] المؤمنان{{ع}} آن بود که «برای هر [[نماز]] مسواک کن»<ref>{{متن حدیث|عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} فِي وَصِيَّةِ النَّبِيِّ{{صل}} لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ{{ع}} عَلَيْكَ بِالسِّوَاكِ لِكُلِّ صَلَاةٍ}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۴۹۶، ح۱۰).</ref>. | |||
[[التزام]] پیامبر اکرم{{صل}} به مسواک کردن تا بدان پایه بود که حضرت در سفرها نیز مسواک خود را به همراه میبرد<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ{{صل}} لَا يُفَارِقُهُ فِي أَسْفَارِهِ قَارُورَةُ الدُّهْنِ وَ الْمُكْحُلَةُ وَ الْمِقْرَاضُ وَ الْمِسْوَاكُ وَ الْمُشْطُ}}. (طبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۵).</ref>. وسیله مسواک پیامبر اکرم{{صل}} نیز بنا به توصیه [[جبرئیل]]، چوب مخصوصی به نام «اَراک» بود<ref>{{متن حدیث|وَ كَانَ{{صل}} يَسْتَاكُ بِالْأَرَاكِ أَمَرَهُ بِذَلِكَ جَبْرَئِيلُ{{ع}}}}. (طبرسی، مکارم الأخلاق، ص۳۹).</ref>. | |||
خلال کردن نیز از جمله توصیههای جبرئیل به پیامبر اکرم{{صل}} بود<ref>{{متن حدیث|عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} نَزَلَ جَبْرَئِيلُ{{ع}} عَلَيَّ بِالْخِلَالِ}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۳۷۶، ح۱؛ البرقی، المحاسن، ج۲، ص۵۵۸، ح۹۲۶).</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} میفرمود: «[[رسول خدا]]{{صل}} با هر چیز ممکن خلال میکرد، به جز برگ [[نخل]] و چوبِ نی»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ لص يَتَخَلَّلُّ بِكُلِّ مَا أَصَابَ مَا خَلَا الْخُوصَ وَ الْقَصَبَ}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۳۷۷، ح۱۰؛ البرقی، المحاسن، ج۲، ص۵۶۴، ح۹۶۵).</ref>. | |||
بنا بر [[نقلی]] دیگر، حضرت از خلال با چوب انار و [[آس]]<ref>درختی شبیه انار که میوههایش ابتدا سبز و سپس سیاه رنگ میشود.</ref> و نی [[نهی]] میفرمود؛ چراکه اینها رگ آکله<ref>اشاره به بیماری خوره و جذام.</ref> را تحریک میکنند<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} عَنِ التَّخَلُّلِ بِالرُّمَّانِ وَ الْآسِ وَ الْقَصَبِ وَ قَالَ{{صل}}: إِنَّهُنَّ يُحَرِّكْنَ عِرْقَ الْآكِلَةِ}}. (الکلینی، الکافی، ج۶، ص۳۷۷، ح۱۱).</ref>. | |||
شیوه [[مسواک]] کردن [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز به صورت عَرضی (از بالا به پایین و بالعکس) بود، نه طولی<ref>{{عربی|كان يستاك عرضا}}. (البیهقی، السنن الکبری، ج۱، ص۴۰؛ الصالحی الشامی، سبل الهدی والرشاد، ج۷، ص۲۴۰)</ref> و این بدان سبب بود که لثهها زخمی نشود و از سویی غذاها نیز از لای دندانها به خوبی زدوده گردد<ref>[[محمد رضا جباری|جباری، محمد رضا]]، [[سیره اخلاقی پیامبر اعظم - جباری (کتاب)|سیره اخلاقی پیامبر اعظم]]، ص ۱۲۰؛ [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۴ ـ ۲۳۵؛ [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[نگین رسالت (کتاب)|نگین رسالت]] ص ۳۱.</ref>. | |||
=== بهداشت مو === | === بهداشت مو === |