جبر و اختیار در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[اشاعره]] معتقدند که چون [[خداوند متعال]] مالک مطلق و راستین همه خلایق است، می‌تواند هر گونه که می‌خواهد در [[ملک]] خویش تصرف کند و این کار برای او درست و روا است و هیچ ظلمی پدید نمی‌آورد تا [[قبیح]] باشد. بنابراین، اگر خداوند متعال یکی را از همان گاه که می‌آفریند، به [[آتش]] درآورد و انواع عذاب‌ها را بر او وارد کند و تا ابد در [[عذاب]] نگاه دارد، [[ظلم]] و ستمی نکرده است؛ زیرا در مملوک خویش تصرف کرده است. تنها در مالکیت‌های اعتباری است که تصرف مالک همراه با رعایت مقررات [[شرعی]] و [[حقوق]] قانونی روا است و در غیر این صورت، ناروا است و از مصادیق ظلم<ref>ر.ک: شهرستانی، الملل والنحل، ج۱، ص۴۲؛ فخر رازی، شرح اسماء الله الحسنی، ص۲۴۵؛ همو، القضا والقدر، ص۲۷۱؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج۱۴، ص۱۰۵-۱۰۰، بحثی تحت عنوان «کلام فی معنی وجوب الفعل و جوازه و عدم جوازه علی الله سبحانه» تفسیر سوره مریم آیه ۷۲-۶۶ وج ۱۵، ص۳۵۷-۳۵۴، تحت عنوان «کلام فی معنی نفی الظلم عنه تعالی» تفسیر سوره شعراء، آیه ۲۲۷-۱۹۲. نیز ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۸، ص۴۲۲-۴۱۳ و ۴۴۷-۴۳۶.</ref>. این گروه چون هیچ حقی را از سوی [[انسان‌ها]] نسبت به [[خدا]] قابل تصور نمی‌دانند، ظلم و [[تجاوز]] به [[حق]] دیگری را، برای خدا مفهومی بی‌مصداق می‌دانند. در مقابل این دیدگاه [[امام علی]]{{ع}} مجبور کردن انسان‌ها را به [[گناه]] و [[کیفر]] آنان را به خاطر آن گناه، ظلم و تجاوز به حق آنان می‌داند و می‌فرماید: {{متن حدیث|لَا تَقُولُوا أَجْبَرَهُمْ عَلَى الْمَعَاصِي فَتُظَلِّمُوهُ‌}}<ref>الاحتجاج، ج۱، ص۴۹۳.</ref>. بر این اساس انسان‌ها در مقابل [[خداوند]] این حق را دارند که در مقابل گناهی که به [[اجبار]] [[خدا]] انجام داده‌اند، [[مجازات]] نشوند<ref>[[محمد بیابانی|بیابانی، محمد]]، [[جبر و اختیار و عدل الهی (مقاله)| مقاله «جبر و اختیار و عدل الهی»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]]، ص ۳۳۶.</ref>.