پرش به محتوا

غدیر خم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = غدیر خم
| موضوع مرتبط = غدیر خم
| عنوان مدخل  = [[غدیر خم]]
| عنوان مدخل  = غدیر خم
| مداخل مرتبط = [[غدیر خم در قرآن]] - [[غدیر خم در کلام اسلامی]] - [[غدیر خم در تاریخ اسلامی]] - [[غدیر خم در سیره و معارف فاطمی]] - [[غدیر خم در معارف و سیره نبوی]] - [[غدیر خم در فقه سیاسی]] - [[غدیر خم در معارف مهدویت]]
| مداخل مرتبط = [[غدیر خم در قرآن]] - [[غدیر خم در کلام اسلامی]] - [[غدیر خم در تاریخ اسلامی]] - [[غدیر خم در سیره و معارف فاطمی]] - [[غدیر خم در معارف و سیره نبوی]] - [[غدیر خم در فقه سیاسی]] - [[غدیر خم در معارف مهدویت]]
| پرسش مرتبط  = امام علی (پرسش)
| پرسش مرتبط  = امام علی (پرسش)
}}
}}
'''غدیر خم''' نام محلّی است که [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}} در بازگشت از [[حجة‌الوداع]] در [[سال دهم هجری]]، در روز ۱۸ ذی حجّه، [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را که بارها به [[خلافت]] و [[امامت]] [[نصب]] کرده بود، به دستور الهی و نص آیات قرآن، اعلام همگانی کرد.
'''غدیر خم''' نام محلّی است که [[پیامبر خاتم|پیامبر اسلام]] {{صل}} در بازگشت از [[حجة‌الوداع]] در [[سال دهم هجری]]، در روز ۱۸ ذی حجّه، [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را که بارها به [[خلافت]] و [[امامت]] [[نصب]] کرده بود، به دستور الهی و نص آیات قرآن، اعلام همگانی کرد.


== مقدمه ==
== مقدمه ==
"[[غدیر]]" نام مکانی است که در آنجا [[پیامبر خاتم]] {{صل}} در پی [[دستور الهی]]، [[علی]] {{ع}} را [[جانشین]] خود معرفی کرد. این [[انتصاب]] در هجدهم ذی‌الحجه [[سال دهم هجری]]<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۱۲؛ دمشقی، ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۲۵.</ref> و در راه بازگشت از سفر [[حجة الوداع]]<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۱۱۰؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۱۲.</ref> انجام پذیرفت<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۰۹.</ref>.
"[[غدیر]]" نام مکانی است که در آنجا [[پیامبر خاتم]] {{صل}} در پی [[دستور الهی]]، [[علی]] {{ع}} را [[جانشین]] خود معرفی کرد. این [[انتصاب]] در هجدهم ذی‌الحجه [[سال دهم هجری]]<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۱۲؛ دمشقی، ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ج۳، ص۲۵.</ref> و در راه بازگشت از سفر [[حجة الوداع]]<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۲، ص۱۱۰؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۱۲.</ref> انجام پذیرفت<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۰۹.</ref>.


== موقعیت جغرافیایی [[غدیر]] ==
== موقعیت جغرافیایی [[غدیر]] ==
[[غدیر خم]]، نام مکانی بین [[مکه]] و [[مدینه]] است که از آنجا تا [[جحفه]]، دو میل راه است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۸۸.</ref>. درباره علت نام‌گذاری این مکان گفته‌اند: "[[غدیر]] به معنای [[نیرنگ]] است. افرادی که از [[غدیر]] بر می‌گشتند، از آنجا که در سفر قبلی، در این مکان [[آب]] [[مشاهده]] کرده بودند، با [[امید]] به [[غدیر]] می‌آمدند؛ اما از [[آب]] خبری نبود و این گونه [[فریب]] می‌خوردند"<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۸۸.</ref>. همچنین [[خم]] را نام چاهی از کلاب بن مرّه دانسته‌اند<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۹.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۰۹.</ref>
[[غدیر خم]]، نام مکانی بین [[مکه]] و [[مدینه]] است که از آنجا تا [[جحفه]]، دو میل راه است<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۸۸.</ref>. درباره علت نام‌گذاری این مکان گفته‌اند: "[[غدیر]] به معنای [[نیرنگ]] است. افرادی که از [[غدیر]] بر می‌گشتند، از آنجا که در سفر قبلی، در این مکان [[آب]] [[مشاهده]] کرده بودند، با [[امید]] به [[غدیر]] می‌آمدند؛ اما از [[آب]] خبری نبود و این گونه [[فریب]] می‌خوردند"<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۸۸.</ref>. همچنین [[خم]] را نام چاهی از کلاب بن مرّه دانسته‌اند<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۹.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۰۹.</ref>


غدیر خم در [[حقیقت]] چهار راهی است که [[مردم]] سرزمین [[حجاز]] را از هم جدا می‌سازد، راهی به سوی [[عراق]] در [[شرق]] و راهی به سوی [[غرب]] و سرزمین [[مصر]] و راهی به سرزمین [[یمن]] در جنوب می‌رود. در همینجا باید آخرین خاطره و مهم‌ترین فصل این [[سفر]] بزرگ انجام پذیرد و مسلمانان با دریافت آخرین دستور که در حقیقت، نقطه پایانی در مأموریت‌های موفقیت‌آمیز پیامبر {{صل}} بود از هم جدا شوند<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۲۱۰.</ref>.
غدیر خم در [[حقیقت]] چهار راهی است که [[مردم]] سرزمین [[حجاز]] را از هم جدا می‌سازد، راهی به سوی [[عراق]] در [[شرق]] و راهی به سوی [[غرب]] و سرزمین [[مصر]] و راهی به سرزمین [[یمن]] در جنوب می‌رود. در همینجا باید آخرین خاطره و مهم‌ترین فصل این [[سفر]] بزرگ انجام پذیرد و مسلمانان با دریافت آخرین دستور که در حقیقت، نقطه پایانی در مأموریت‌های موفقیت‌آمیز پیامبر {{صل}} بود از هم جدا شوند<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۲۱۰.</ref>.
خط ۲۶: خط ۲۷:
طبق [[فرمان الهی]]، [[پیامبر]] {{صل}} باید [[علی]] {{ع}} را به [[جانشینی]] خود [[منصوب]] می‌کرد<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۳۲؛ شیخ مفید، تفسیر قرآن المجید، ص۱۸۴؛ عبیدالله بن احمد حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۶؛ شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۴.</ref>. بعضی گفته‌اند [[رسول خدا]] {{صل}} نگران اعلام [[خبر]] [[نصب علی]] {{ع}} به [[جانشینی]] خویش بود<ref>شیخ مفید، تفسیر قرآن المجید، ص۱۸۴و شیخ طوسی، التبیان، ج۳، ص۵۸۸.</ref>؛ از این رو [[آیه]] فوق نازل شد<ref>فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۳۰؛ شیخ مفید، تفسیر القرآن المجید، ج۱، ص۱۸۴؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵؛ عبیدالله بن احمد حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۶؛ شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲.</ref>. [[خداوند]] در این [[آیه]] به [[پیامبر]] {{صل}} [[دستور]] می‌دهد که [[فرمان الهی]] را به انجام رساند و او را از تأخیر در اجرای این [[فرمان]] برحذر می‌دارد. همچنین [[حفظ]] [[پیغمبر]] {{صل}} را از خطرهای احتمالی ضمانت می‌کند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵.</ref>.
طبق [[فرمان الهی]]، [[پیامبر]] {{صل}} باید [[علی]] {{ع}} را به [[جانشینی]] خود [[منصوب]] می‌کرد<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۳۲؛ شیخ مفید، تفسیر قرآن المجید، ص۱۸۴؛ عبیدالله بن احمد حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۶؛ شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۴.</ref>. بعضی گفته‌اند [[رسول خدا]] {{صل}} نگران اعلام [[خبر]] [[نصب علی]] {{ع}} به [[جانشینی]] خویش بود<ref>شیخ مفید، تفسیر قرآن المجید، ص۱۸۴و شیخ طوسی، التبیان، ج۳، ص۵۸۸.</ref>؛ از این رو [[آیه]] فوق نازل شد<ref>فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۳۰؛ شیخ مفید، تفسیر القرآن المجید، ج۱، ص۱۸۴؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵؛ عبیدالله بن احمد حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۲۵۶؛ شیخ طبرسی، جوامع الجامع، ج۱، ص۳۴۲.</ref>. [[خداوند]] در این [[آیه]] به [[پیامبر]] {{صل}} [[دستور]] می‌دهد که [[فرمان الهی]] را به انجام رساند و او را از تأخیر در اجرای این [[فرمان]] برحذر می‌دارد. همچنین [[حفظ]] [[پیغمبر]] {{صل}} را از خطرهای احتمالی ضمانت می‌کند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵.</ref>.


با دستور [[پیامبر]] {{صل}} خار و خاشاک را از [[زمین]] برگرفتند و مکانی را برای اجتماع [[مسلمانان]] آماده کردند. از [[جهاز شتران]] نیز مکانی مرتفع برای [[سخنرانی]] حضرت، آماده شد<ref>شیخ مفید، تفسیر القرآن المجید، ج۱، ص۱۸۵؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref>
با دستور [[پیامبر]] {{صل}} خار و خاشاک را از [[زمین]] برگرفتند و مکانی را برای اجتماع [[مسلمانان]] آماده کردند. از [[جهاز شتران]] نیز مکانی مرتفع برای [[سخنرانی]] حضرت، آماده شد<ref>شیخ مفید، تفسیر القرآن المجید، ج۱، ص۱۸۵؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref>


== جمعیت حاضر در [[غدیر]] ==
== جمعیت حاضر در [[غدیر]] ==
درباره تعداد افراد حاضر در [[غدیر خم]]، اطلاعات متفاوتی وجود دارد. تعداد حاضران را ده هزار<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۳۲.</ref> یا [[دوازده]] هزار نفر<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۲۹.</ref> یا هفده هزار نفر<ref>تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص۱۰.</ref> یا هفتاد هزار نفر<ref>شیخ طبرسی، الإحتجاج، ج۱، ص۵۶.</ref> و یا... گفته‌اند<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>.
درباره تعداد افراد حاضر در [[غدیر خم]]، اطلاعات متفاوتی وجود دارد. تعداد حاضران را ده هزار<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۳۲.</ref> یا [[دوازده]] هزار نفر<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج۱، ص۳۲۹.</ref> یا هفده هزار نفر<ref>تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص۱۰.</ref> یا هفتاد هزار نفر<ref>شیخ طبرسی، الإحتجاج، ج۱، ص۵۶.</ref> و یا... گفته‌اند<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>.


== چرایی نزول [[آیه ابلاغ]] ==
== چرایی نزول [[آیه ابلاغ]] ==
خط ۷۲: خط ۷۳:
در این هنگام [[شور]] و غوغایی در میان مردم افتاد و مردم به علی {{ع}} تبریک می‌گفتند، از جمله کسانی که به وی تبریک گفتند [[ابوبکر]] و [[عمر]] بودند که این جمله را در حضور جمعیت بر زبان جاری ساختند: {{عربی|بخّ بخّ لك يا ابن ابي طالب اصبحت و امسيت مولاي و مولا كلّ مؤمن و مؤمنة}}؛ آفرین بر تو باد، آفرین بر تو باد، ای فرزند [[ابی طالب]]! تو [[مولی]] و [[رهبر]] من و تمام مردان و [[زنان]] با [[ایمان]] شدی.
در این هنگام [[شور]] و غوغایی در میان مردم افتاد و مردم به علی {{ع}} تبریک می‌گفتند، از جمله کسانی که به وی تبریک گفتند [[ابوبکر]] و [[عمر]] بودند که این جمله را در حضور جمعیت بر زبان جاری ساختند: {{عربی|بخّ بخّ لك يا ابن ابي طالب اصبحت و امسيت مولاي و مولا كلّ مؤمن و مؤمنة}}؛ آفرین بر تو باد، آفرین بر تو باد، ای فرزند [[ابی طالب]]! تو [[مولی]] و [[رهبر]] من و تمام مردان و [[زنان]] با [[ایمان]] شدی.


این خلاصه‌ای از داستان [[غدیر]] بود، که در کتاب‌های معروف [[دانشمندان شیعه]] و [[سنی]] آمده است<ref>اقتباس از: ناصر مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج۹، ص۱۸۴-۱۸۸؛ ر. ک: مهدی السماوی، الامامة فی ضوء الکتاب و السنة، ج۳، ص۷۹-۸۰؛ الغدیر، ج۱، ص۳۱-۳۶.</ref>.<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۲۱۰؛ [[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۱۱-۱۱۲.</ref>
این خلاصه‌ای از داستان [[غدیر]] بود، که در کتاب‌های معروف [[دانشمندان شیعه]] و [[سنی]] آمده است<ref>اقتباس از: ناصر مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج۹، ص۱۸۴-۱۸۸؛ ر. ک: مهدی السماوی، الامامة فی ضوء الکتاب و السنة، ج۳، ص۷۹-۸۰؛ الغدیر، ج۱، ص۳۱-۳۶.</ref>.<ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۲۱۰؛ [[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۱۱-۱۱۲.</ref>


== [[خطبه غدیر]] در آینه [[روایات]] [[تاریخی]] ==
== [[خطبه غدیر]] در آینه [[روایات]] [[تاریخی]] ==
خط ۱۰۴: خط ۱۰۵:


== تبریک [[مسلمانان]] ==
== تبریک [[مسلمانان]] ==
پس از پایان سخنان [[رسول خدا]] {{صل}}، از آنجا که نزدیک ظهر بود، [[پیامبر]] {{صل}} دو رکعت [[نماز]] به جای آورد. آن‌گاه چون زمان [[فریضه]] ظهر رسیده بود با گفتن [[اذان]]، [[نماز جماعت]] برپا شد<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۶.</ref>. پس از [[اقامه نماز]] به [[دستور پیامبر]] {{صل}}، [[علی]] {{ع}} در خیمه‌ای نشست و [[مسلمانان]] با حضور نزد ایشان، [[انتصاب]] حضرت را به [[جانشینی پیامبر]] {{صل}} تبریک گفتند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۵.</ref>. آمده است که [[خلیفه دوم]] در [[ملاقات]] با حضرت، این‌گونه می‌گفت: "ای [[علی]]! بر تو گوارا [[باد]] امروز مولای من و هر [[مؤمن]] دیگری شدی"<ref>{{عربی|بخ بخ یا علی، اصبحت مولای و مولی کل مؤمن و مؤمنه}}؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی، ج۲، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۱۲.</ref>
پس از پایان سخنان [[رسول خدا]] {{صل}}، از آنجا که نزدیک ظهر بود، [[پیامبر]] {{صل}} دو رکعت [[نماز]] به جای آورد. آن‌گاه چون زمان [[فریضه]] ظهر رسیده بود با گفتن [[اذان]]، [[نماز جماعت]] برپا شد<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۶.</ref>. پس از [[اقامه نماز]] به [[دستور پیامبر]] {{صل}}، [[علی]] {{ع}} در خیمه‌ای نشست و [[مسلمانان]] با حضور نزد ایشان، [[انتصاب]] حضرت را به [[جانشینی پیامبر]] {{صل}} تبریک گفتند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۵؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی القرآن، ج۲، ص۲۳۵.</ref>. آمده است که [[خلیفه دوم]] در [[ملاقات]] با حضرت، این‌گونه می‌گفت: "ای [[علی]]! بر تو گوارا [[باد]] امروز مولای من و هر [[مؤمن]] دیگری شدی"<ref>{{عربی|بخ بخ یا علی، اصبحت مولای و مولی کل مؤمن و مؤمنه}}؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷؛ محمد بن حسن شیبانی، نهج البیان عن کشف معانی، ج۲، ص۲۳۵.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۱۲.</ref>


== [[شعر]] [[حسان بن ثابت]] ==
== [[شعر]] [[حسان بن ثابت]] ==
خط ۱۱۱: خط ۱۱۲:
پس از پایان [[شعر]] [[حسان بن ثابت]]، [[پیامبر]] {{صل}} وی را مخاطب قرار داد و فرمود: "ای [[حسان بن ثابت]]! تا ما را به زبان [[یاری]] می‌کنی مؤید به [[روح‌القدس]] باشی"<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷؛ مرتضی شریف، خصائص الائمه، ص۴۲.</ref>. گویا این [[سخن]]، ناظر بر این مطلب است که [[حسان بن ثابت]] در مسیر [[حمایت]] از [[علی]] {{ع}} [[ثابت قدم]] نماند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷.</ref>.
پس از پایان [[شعر]] [[حسان بن ثابت]]، [[پیامبر]] {{صل}} وی را مخاطب قرار داد و فرمود: "ای [[حسان بن ثابت]]! تا ما را به زبان [[یاری]] می‌کنی مؤید به [[روح‌القدس]] باشی"<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷؛ مرتضی شریف، خصائص الائمه، ص۴۲.</ref>. گویا این [[سخن]]، ناظر بر این مطلب است که [[حسان بن ثابت]] در مسیر [[حمایت]] از [[علی]] {{ع}} [[ثابت قدم]] نماند<ref>شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حج الله علی العباد، ج۱، ص۱۷۷.</ref>.


گروهی از [[مفسران]]، [[آیه]] ذیل را ناظر برای [[انتصاب علی]] {{ع}} به [[جانشینی رسول خدا]] {{صل}} در [[غدیر خم]] دانسته‌اند: {{متن قرآن|...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا...}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>.<ref>فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۱۸؛ حستکانی، الشواهد التنزیل، ج۱، ص۲۰۰؛ شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۲۴۶.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref>
گروهی از [[مفسران]]، [[آیه]] ذیل را ناظر برای [[انتصاب علی]] {{ع}} به [[جانشینی رسول خدا]] {{صل}} در [[غدیر خم]] دانسته‌اند: {{متن قرآن|...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا...}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>.<ref>فرات بن ابراهیم کوفی، تفسیر فرات کوفی، ص۱۱۸؛ حستکانی، الشواهد التنزیل، ج۱، ص۲۰۰؛ شیخ طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۲۴۶.</ref>.<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref>


== [[احتجاج به غدیر]] ==
== [[احتجاج به غدیر]] ==
خط ۱۲۱: خط ۱۲۲:
# پس از استقرار [[حکومت]] [[ابوبکر]] در آن هنگام که [[ابوبکر]] درصدد [[دلجویی]] از [[علی]] {{ع}} بر می‌آید، حضرت در گفت‌وگوی خود، [[ابوبکر]] را [[سوگند]] می‌دهد که آیا با استناد به [[حدیث]] [[روز غدیر]]، من مولای تو و هر [[مسلمانی]] نیستم؟ ابوبکر در جواب، [[سخن]] حضرت را [[تصدیق]] می‌کند<ref>شیخ صدوق، الخصال، علی اکبر غفاری، ص۵۵۰؛ شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۱۷.</ref>.
# پس از استقرار [[حکومت]] [[ابوبکر]] در آن هنگام که [[ابوبکر]] درصدد [[دلجویی]] از [[علی]] {{ع}} بر می‌آید، حضرت در گفت‌وگوی خود، [[ابوبکر]] را [[سوگند]] می‌دهد که آیا با استناد به [[حدیث]] [[روز غدیر]]، من مولای تو و هر [[مسلمانی]] نیستم؟ ابوبکر در جواب، [[سخن]] حضرت را [[تصدیق]] می‌کند<ref>شیخ صدوق، الخصال، علی اکبر غفاری، ص۵۵۰؛ شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۱۷.</ref>.
# در [[شورای شش نفره]] هم استناد حضرت به [[حدیث غدیر]] مبنی بر [[شایستگی]] ایشان برای [[جانشینی]] رسولالله {{صل}} را شاهدیم. ایشان می‌فرماید: "شما را به [[خدا]] قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی غیر از من وجود دارد که [[پیامبر]] در [[غدیر]] دست او را بلند کرده باشد و درباره او گفته باشد: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ}}<ref>شیخ طوسی، الامالی، ص۳۳۳؛ شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۶.</ref>.
# در [[شورای شش نفره]] هم استناد حضرت به [[حدیث غدیر]] مبنی بر [[شایستگی]] ایشان برای [[جانشینی]] رسولالله {{صل}} را شاهدیم. ایشان می‌فرماید: "شما را به [[خدا]] قسم می‌دهم، آیا در میان شما کسی غیر از من وجود دارد که [[پیامبر]] در [[غدیر]] دست او را بلند کرده باشد و درباره او گفته باشد: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ}}<ref>شیخ طوسی، الامالی، ص۳۳۳؛ شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۳۶.</ref>.
# در دوران [[خلافت عثمان]]<ref>شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۴۷.</ref> دوران [[زمامداری]] حضرت در [[کوفه]]<ref>شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۷۲.</ref> و مواردی دیگر می‌توان استناد به [[حدیث غدیر]] را در [[سخنان علی]] {{ع}} نظاره‌گر بود<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۵.</ref>.
# در دوران [[خلافت عثمان]]<ref>شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۴۷.</ref> دوران [[زمامداری]] حضرت در [[کوفه]]<ref>شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۱۷۲.</ref> و مواردی دیگر می‌توان استناد به [[حدیث غدیر]] را در [[سخنان علی]] {{ع}} نظاره‌گر بود<ref>[[حسین قاضی خانی|قاضی خانی، حسین]]، [[غدیرخم (مقاله)|غدیرخم]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲]]، ص۱۱۳-۱۱۵.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۱۱۲٬۱۷۱

ویرایش