مرجعیت علمی امام هادی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
امام هادی{{ع}} نخستین و مهم‌ترین مبنای آموزه‌ها و تعالیم خود را آموزه‌ها و [[تعالیم قرآنی]] قرار داده بود. به ویژه با توجه به آنکه در همین [[زمان]] اتّهام [[شیعه]] به [[تحریف قرآن]] بر سر زبان‌ها افتاده بود، [[امامان شیعه]] در برابر این [[اتهام]] همواره اصالت را به [[قرآن]] می‌دادند و با [[صراحت]] اعلام کردند که هر روایتی مخالف با قرآن بود آن را نادرست دانسته و آن را دور بریزند. امام هادی{{ع}} نیز ضمن رساله مفصلی (که بدان اشاره خواهد شد)، با صراحت بر اصالت قرآن تکیه فرموده آن را در [[مقام]] سنجش [[روایات]] و تشخیص صحیح از ناصحیح، به عنوان معیاری دقیق اعلام کرد. افزون بر این، رسماً قرآن را به عنوان تنها متنی که همه گروه‌های [[اسلامی]] بدان استناد می‌کنند، مطرح ساختند. | امام هادی{{ع}} نخستین و مهم‌ترین مبنای آموزه‌ها و تعالیم خود را آموزه‌ها و [[تعالیم قرآنی]] قرار داده بود. به ویژه با توجه به آنکه در همین [[زمان]] اتّهام [[شیعه]] به [[تحریف قرآن]] بر سر زبان‌ها افتاده بود، [[امامان شیعه]] در برابر این [[اتهام]] همواره اصالت را به [[قرآن]] می‌دادند و با [[صراحت]] اعلام کردند که هر روایتی مخالف با قرآن بود آن را نادرست دانسته و آن را دور بریزند. امام هادی{{ع}} نیز ضمن رساله مفصلی (که بدان اشاره خواهد شد)، با صراحت بر اصالت قرآن تکیه فرموده آن را در [[مقام]] سنجش [[روایات]] و تشخیص صحیح از ناصحیح، به عنوان معیاری دقیق اعلام کرد. افزون بر این، رسماً قرآن را به عنوان تنها متنی که همه گروه‌های [[اسلامی]] بدان استناد می‌کنند، مطرح ساختند. | ||
امام هادی{{ع}} در مرحله اول [[اخبار]] را به دو دسته تقسیم کرده است: | امام هادی{{ع}} در مرحله اول [[اخبار]] را به دو دسته تقسیم کرده است: نخست، روایاتی که [[حق]] هستند و باید مبنای عمل قرار گیرند و دسته دوم، اخباری که باطل‌اند و باید از عمل بدانها اجتناب شود. آن [[حضرت]] فرمود: در صورتی که قرآن بر [[صحت]] روایتی مهر [[تأیید]] زد، اما گروهی از [[امّت]] آن را نپذیرفت، باید بر صحت آن اعتراف شود؛ زیرا در اصل، بر [[حقانیت قرآن]] [[اتفاق نظر]] دارند. آن حضرت سپس به عنوان نمونه، [[حدیث ثقلین]] را با توجه به [[آیه ولایت]] و بر اساس [[شأن]] نزولی که برای [[آیه]] در روایات اهل سنت نقل شده است، بیان کرد. | ||
نخست، روایاتی که [[حق]] هستند و باید مبنای عمل قرار گیرند و دسته دوم، اخباری که باطل‌اند و باید از عمل بدانها اجتناب شود. آن [[حضرت]] فرمود: در صورتی که قرآن بر [[صحت]] روایتی مهر [[تأیید]] زد، اما گروهی از [[امّت]] آن را نپذیرفت، باید بر صحت آن اعتراف شود؛ زیرا در اصل، بر [[حقانیت قرآن]] [[اتفاق نظر]] دارند. آن حضرت سپس به عنوان نمونه، [[حدیث ثقلین]] را با توجه به [[آیه ولایت]] و بر اساس [[شأن]] نزولی که برای [[آیه]] در | |||
آن حضرت درباره توضیح [[حدیث]] {{متن حدیث|لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ بَلْ أَمْرٌ بَيْنَ الْأَمْرَيْنِ}} به سراغ قرآن آمده و با نشان دادن [[آیات]] متعدد، [[تأیید]] آن را برای [[صحت حدیث]] ابراز نمود. البته [[امام]] در طول [[استدلال]] خود ده‌ها [[آیه]] از [[قرآن]] که از جهتی بر [[جبر]] و از جهت دیگر به [[تفویض]] اشاره دارد، ارائه کرد و در پایان از سخنان محکم و [[متین]] امیرالمؤمنین علی{{ع}} در این باره به عنوان [[شاهد]] استفاده کرد | آن حضرت درباره توضیح [[حدیث]] {{متن حدیث|لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ بَلْ أَمْرٌ بَيْنَ الْأَمْرَيْنِ}} به سراغ قرآن آمده و با نشان دادن [[آیات]] متعدد، [[تأیید]] آن را برای [[صحت حدیث]] ابراز نمود. البته [[امام]] در طول [[استدلال]] خود ده‌ها [[آیه]] از [[قرآن]] که از جهتی بر [[جبر]] و از جهت دیگر به [[تفویض]] اشاره دارد، ارائه کرد و در پایان از سخنان محکم و [[متین]] امیرالمؤمنین علی{{ع}} در این باره به عنوان [[شاهد]] استفاده کرد<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۲۰۶.</ref>. | ||
=== [[احادیث]] و [[روایات]] === | === [[احادیث]] و [[روایات]] === | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۷: | ||
بخشی از [[تعالیم]] [[امام هادی]]{{ع}} از طریق [[دعا]] و [[زیارت]] به ما رسیده‌اند. دعاهای برجای مانده از [[امام هادی]]{{ع}} در زمینه‌های مختلف [[دنیوی]] و [[اخروی]] هستند. [[دعا]] برای برخی ساعت‌های [[روز]]، مانند عصر، دعا برای [[طلب]] فرزند، دعا برای [[شفای بیمار]]، [[دعا در قنوت]] [[نماز]]، دعای [[طلب حاجت]] و مانند آنها، از جمله دعاهای آن [[حضرت]] هستند که در برخی منابع نقل شده‌اند<ref>ر.ک: عطاردی، مسند الإمام الهادی{{ع}}، ص۱۷۶ – ۱۹۷؛ گروه حدیث پژوهشکده باقر العلوم{{ع}}، فرهنگ جامع سخنان امام هادی{{ع}}، ص۴۴۰ – ۴۸۷.</ref>. | بخشی از [[تعالیم]] [[امام هادی]]{{ع}} از طریق [[دعا]] و [[زیارت]] به ما رسیده‌اند. دعاهای برجای مانده از [[امام هادی]]{{ع}} در زمینه‌های مختلف [[دنیوی]] و [[اخروی]] هستند. [[دعا]] برای برخی ساعت‌های [[روز]]، مانند عصر، دعا برای [[طلب]] فرزند، دعا برای [[شفای بیمار]]، [[دعا در قنوت]] [[نماز]]، دعای [[طلب حاجت]] و مانند آنها، از جمله دعاهای آن [[حضرت]] هستند که در برخی منابع نقل شده‌اند<ref>ر.ک: عطاردی، مسند الإمام الهادی{{ع}}، ص۱۷۶ – ۱۹۷؛ گروه حدیث پژوهشکده باقر العلوم{{ع}}، فرهنگ جامع سخنان امام هادی{{ع}}، ص۴۴۰ – ۴۸۷.</ref>. | ||
در [[زیارت‌ها]] نیز که بیشتر به منظور زیارت [[امامان]] صادر شده‌اند، به شکلی بسیار لطیف [[ارتباط]] [[انسان]] با [[امام]]، نیاز [[همراهی با امام]]، اظهار ارادت به امام و نیاز به [[شفاعت امام]] در [[قیامت]] را بازگو می‌کنند و [[آداب زیارت]] [[اولیای الهی]] و بزرگان [[دین]] را به [[زائر]] می‌آموزند. از میان زیارت‌هایی که از امام هادی{{ع}} به دست ما رسیده است<ref>عطاردی، مسند الإمام الهادی{{ع}}، ص۱۷۶ – ۱۹۷.</ref>، زیارت‌های [[جامعه]] که یک دوره [[امام‌شناسی]] با مضامین بسیار عالی است و زیارت [[غدیر]]، جایگاه ویژه‌ای دارند<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص۲۰۸.</ref>. | در [[زیارت‌ها]] نیز که بیشتر به منظور زیارت [[امامان]] صادر شده‌اند، به شکلی بسیار لطیف [[ارتباط]] [[انسان]] با [[امام]]، نیاز [[همراهی با امام]]، اظهار ارادت به امام و نیاز به [[شفاعت امام]] در [[قیامت]] را بازگو می‌کنند و [[آداب زیارت]] [[اولیای الهی]] و بزرگان [[دین]] را به [[زائر]] می‌آموزند. از میان زیارت‌هایی که از امام هادی{{ع}} به دست ما رسیده است<ref>عطاردی، مسند الإمام الهادی{{ع}}، ص۱۷۶ – ۱۹۷.</ref>، زیارت‌های [[جامعه]] که یک دوره [[امام‌شناسی]] با مضامین بسیار عالی است و زیارت [[غدیر]]، جایگاه ویژه‌ای دارند<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۲۰۸.</ref>. | ||
=== مکاتبات و نامه‌های امام هادی{{ع}} === | === مکاتبات و نامه‌های امام هادی{{ع}} === | ||
یکی از راه‌های ارتباطی امام با [[شیعیان]] که دارای اهمیت بسیاری نیز بوده، مکاتبه و [[نامه‌نگاری]] است که نقش بسیار ممتازی در [[ارشاد]]، [[هدایت]] و [[رهبری جامعه]] [[شیعه]] داشته و دارد. با یک نگاه کلی می‌توان گفت نامه‌های امام هادی{{ع}} در هفت محور و موضوع دسته‌بندی می‌شوند: ۱. تبیین [[جایگاه امامت]] و مباحث مختلف مربوط به آن؛ ۲. استفاده از [[علم غیب]] و [[آگاهی از امور غیبی]] و نیز [[اثبات]] [[جامعیت]] [[علمی]]؛ ۳. [[تمجید]] و [[تجلیل]] از امامان{{عم}}؛ ۴. معرفی [[وکلا]] و [[نایبان]]؛ ۵. [[بیدارگری]] و هشدار؛ ۶. دعا و [[آموزش]] دعا؛ ۷. پاسخ به پرسش‌های شیعیان<ref>برای اطلاع از محتوای این نامه‌ها، ر.ک: عطاردی، مسند الامام الهادی{{ع}}، بخش نامه‌ها، گروه حدیث پژوهشکده باقر العلوم{{ع}}، فرهنگ جامع سخنان امام هادی{{ع}}، بخش نامه‌ها.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص۲۰۹.</ref> | یکی از راه‌های ارتباطی امام با [[شیعیان]] که دارای اهمیت بسیاری نیز بوده، مکاتبه و [[نامه‌نگاری]] است که نقش بسیار ممتازی در [[ارشاد]]، [[هدایت]] و [[رهبری جامعه]] [[شیعه]] داشته و دارد. با یک نگاه کلی می‌توان گفت نامه‌های امام هادی{{ع}} در هفت محور و موضوع دسته‌بندی می‌شوند: ۱. تبیین [[جایگاه امامت]] و مباحث مختلف مربوط به آن؛ ۲. استفاده از [[علم غیب]] و [[آگاهی از امور غیبی]] و نیز [[اثبات]] [[جامعیت]] [[علمی]]؛ ۳. [[تمجید]] و [[تجلیل]] از امامان{{عم}}؛ ۴. معرفی [[وکلا]] و [[نایبان]]؛ ۵. [[بیدارگری]] و هشدار؛ ۶. دعا و [[آموزش]] دعا؛ ۷. پاسخ به پرسش‌های شیعیان<ref>برای اطلاع از محتوای این نامه‌ها، ر.ک: عطاردی، مسند الامام الهادی{{ع}}، بخش نامه‌ها، گروه حدیث پژوهشکده باقر العلوم{{ع}}، فرهنگ جامع سخنان امام هادی{{ع}}، بخش نامه‌ها.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۲۰۹.</ref> | ||
=== میراث فقهی === | === میراث فقهی === | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
امام هادی{{ع}} در روش فقهی خود، افزون بر قرآن، در برخی موارد به [[سیره]] و نظر [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امامان]] پیشین استناد می‌کرد<ref>کلینی، کافی، ج۴، ص۵۲۱.</ref>. همچنین هنگامی که [[علی بن سلیمان]] درباره چگونگی [[وقف]] [[ارث]] [[املاک]] پدرش پرسید و آن حضرت پاسخ داد، با استناد به سیره و روش امیرالمؤمنین علی{{ع}} فرمود: این روش مانند آن چیزی است که امیرالمؤمنین علی{{ع}} انجام داده است<ref>کلینی، کافی، ج۷، ص۳۷.</ref>. | امام هادی{{ع}} در روش فقهی خود، افزون بر قرآن، در برخی موارد به [[سیره]] و نظر [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امامان]] پیشین استناد می‌کرد<ref>کلینی، کافی، ج۴، ص۵۲۱.</ref>. همچنین هنگامی که [[علی بن سلیمان]] درباره چگونگی [[وقف]] [[ارث]] [[املاک]] پدرش پرسید و آن حضرت پاسخ داد، با استناد به سیره و روش امیرالمؤمنین علی{{ع}} فرمود: این روش مانند آن چیزی است که امیرالمؤمنین علی{{ع}} انجام داده است<ref>کلینی، کافی، ج۷، ص۳۷.</ref>. | ||
فقهای شیعه با استناد به برخی از همین نظریات [[امام هادی]]{{ع}} بر اساس آنها [[فتوا]] داده‌اند. برخی منابع معاصر نمونه‌هایی از این استنادها را که بیش از سی مورد هستند. گرد آورده‌اند<ref>قرشی، حیاة الامام الهادی{{ع}}، ص۸۱ - ۹۸.</ref>.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]]، ص۲۰۹.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||