←ولایت و زعامت سیاسی
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۹: | ||
# [[خداوند]] مقام امامت را به [[ابراهیم]] پس از آنکه دارای [[مقام نبوت]] ورسالت بود و پس از آنکه از عهده [[آزمون‌های الهی]] به خوبی بیرون آمد عطا کرد، بنابراین، [[نبوت]] ابراهیم {{ع}} با [[امامت]] او ملازم نبوده است<ref>طوسی، محمد بن حسن، الرسائل العشر، ص۱۱۱- ۱۱۳.</ref>. [[امین]] الإسلام [[طبرسی]] نیز این دیدگاه را برگزیده است<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۲۰۱.</ref>. | # [[خداوند]] مقام امامت را به [[ابراهیم]] پس از آنکه دارای [[مقام نبوت]] ورسالت بود و پس از آنکه از عهده [[آزمون‌های الهی]] به خوبی بیرون آمد عطا کرد، بنابراین، [[نبوت]] ابراهیم {{ع}} با [[امامت]] او ملازم نبوده است<ref>طوسی، محمد بن حسن، الرسائل العشر، ص۱۱۱- ۱۱۳.</ref>. [[امین]] الإسلام [[طبرسی]] نیز این دیدگاه را برگزیده است<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱، ص۲۰۱.</ref>. | ||
در اینکه می‌توان مقام نبوت و [[رسالت]] را جدا از امامت به معنای [[ولایت]] وزعامت [[سیاسی]] [[تصور]] کرد و حتی تحقق خارجی آن دو بدون امامت نیز امکان دارد، سخنی نیست، لکن با توجه به [[آیات قرآن]] و [[فلسفه نبوت]] از نظر [[عقل]]، چنین تفکیکی پذیرفته نمی‌شود. [[قرآن کریم]] یکی از [[اهداف بعثت]] را [[داوری در اختلافات]] دانسته می‌فرماید: {{متن قرآن|... فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ...}}<ref>«مردم (در آغاز) امّتی یگانه بودند، (آنگاه به اختلاف پرداختند) پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت و با آنان کتاب (آسمانی) را به حق فرو فرستاد تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند داوری کند و در آن جز کسانی که به آنها کتاب داده بودند، اختلاف نورزیدند (آن هم) پس از آنکه برهان‌های روشن به آنان رسید (و) از سر افزونجویی که در میانشان بود؛ آنگاه خداوند به اراده خویش مؤمنان را در حقیقتی که در آن اختلاف داشتند رهنمون شد و خداوند هر که را بخواهد به راه راست رهنمایی می‌کند» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>. درست است که [[حکم]] کردن در [[اختلافات]] [[مردم]] به کتاب نسبت داده شده، ولی روشن است که کتاب تنها [[قانون]] و [[معیار داوری]] را بیان می‌کند و در کنار آن [[قاضی]] برای تشخیص مصداق‌ها و [[حاکم]] برای [[اجرای قانون]] لازم است تا غرض از نبوت و [[شریعت]] تحقق یابد، و داور و مجری شریعت افرادی مستقل و در عرض [[پیامبران]] نبوده‌اند. بنابراین، [[پیامبران الهی]] هر دو معنای [[امامت]] را دارا بودند. در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند.».. سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>. [[برقراری عدالت]] در [[جامعه]] به دو عامل مهم نیاز دارد: قانونی جامع و عادلانه و [[زمامداری]] [[حکیم]]، [[عادل]] و با [[صلابت]] که [[قانون]] را به [[درستی]] شناخته، آن را به خوبی [[اجرا]] کند، و بدون [[شک]] پیامبران الهی [[شایسته‌ترین]] [[رهبران]] [[معنوی]] و [[سیاسی]] عصر خویش بوده‌اند. البته شرایط [[اجتماعی]] مناسب برای تحقق [[مقام زعامت]] و [[رهبری سیاسی]] گروهی از پیامبران فراهم نشده و در نتیجه این مقام فعلیت نیافته است. چنان که [[زعامت سیاسی]] در مورد بسیاری از [[امامان اهل بیت]] {{عم}} نیز به دلیل فراهم نبودن شرایط اجتماعی تحقق نیافته است | در اینکه می‌توان مقام نبوت و [[رسالت]] را جدا از امامت به معنای [[ولایت]] وزعامت [[سیاسی]] [[تصور]] کرد و حتی تحقق خارجی آن دو بدون امامت نیز امکان دارد، سخنی نیست، لکن با توجه به [[آیات قرآن]] و [[فلسفه نبوت]] از نظر [[عقل]]، چنین تفکیکی پذیرفته نمی‌شود. [[قرآن کریم]] یکی از [[اهداف بعثت]] را [[داوری در اختلافات]] دانسته می‌فرماید: {{متن قرآن|... فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ...}}<ref>«مردم (در آغاز) امّتی یگانه بودند، (آنگاه به اختلاف پرداختند) پس خداوند پیامبران را مژده‌آور و بیم‌دهنده برانگیخت و با آنان کتاب (آسمانی) را به حق فرو فرستاد تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند داوری کند و در آن جز کسانی که به آنها کتاب داده بودند، اختلاف نورزیدند (آن هم) پس از آنکه برهان‌های روشن به آنان رسید (و) از سر افزونجویی که در میانشان بود؛ آنگاه خداوند به اراده خویش مؤمنان را در حقیقتی که در آن اختلاف داشتند رهنمون شد و خداوند هر که را بخواهد به راه راست رهنمایی می‌کند» سوره بقره، آیه ۲۱۳.</ref>. درست است که [[حکم]] کردن در [[اختلافات]] [[مردم]] به کتاب نسبت داده شده، ولی روشن است که کتاب تنها [[قانون]] و [[معیار داوری]] را بیان می‌کند و در کنار آن [[قاضی]] برای تشخیص مصداق‌ها و [[حاکم]] برای [[اجرای قانون]] لازم است تا غرض از نبوت و [[شریعت]] تحقق یابد، و داور و مجری شریعت افرادی مستقل و در عرض [[پیامبران]] نبوده‌اند. بنابراین، [[پیامبران الهی]] هر دو معنای [[امامت]] را دارا بودند. در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ...}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند.».. سوره حدید، آیه ۲۵.</ref>. [[برقراری عدالت]] در [[جامعه]] به دو عامل مهم نیاز دارد: قانونی جامع و عادلانه و [[زمامداری]] [[حکیم]]، [[عادل]] و با [[صلابت]] که [[قانون]] را به [[درستی]] شناخته، آن را به خوبی [[اجرا]] کند، و بدون [[شک]] پیامبران الهی [[شایسته‌ترین]] [[رهبران]] [[معنوی]] و [[سیاسی]] عصر خویش بوده‌اند. البته شرایط [[اجتماعی]] مناسب برای تحقق [[مقام زعامت]] و [[رهبری سیاسی]] گروهی از پیامبران فراهم نشده و در نتیجه این مقام فعلیت نیافته است. چنان که [[زعامت سیاسی]] در مورد بسیاری از [[امامان اهل بیت]] {{عم}} نیز به دلیل فراهم نبودن شرایط اجتماعی تحقق نیافته است.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[آیه ابتلای ابراهیم (مقاله)|مقاله «آیه ابتلای ابراهیم»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۸۱.</ref> | ||
==== هدایت باطنی ==== | ==== هدایت باطنی ==== | ||