اهل بیت پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←دوره چهارم؛ روزگار تعقیب سیاست‌های دوره سوم
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
=== دوره چهارم؛ [[روزگار]] تعقیب سیاست‌های دوره سوم === | === دوره چهارم؛ [[روزگار]] تعقیب سیاست‌های دوره سوم === | ||
[[امام سجاد]] {{ع}} در آغاز امامت خود و در [[اسارت]]، [[پیام]] [[شهادت]] پدر بزرگوارش را به گوش همگان رسانده و توجه [[مردم]] را به [[عترت پیامبر]] {{صل}} که به خاطر [[انحرافات]] جامعه آن [[روز]]، به | [[امام سجاد]] {{ع}} در آغاز امامت خود و در [[اسارت]]، [[پیام]] [[شهادت]] پدر بزرگوارش را به گوش همگان رسانده و توجه [[مردم]] را به [[عترت پیامبر]] {{صل}} که به خاطر [[انحرافات]] جامعه آن [[روز]]، به فراموشی سپرده شده بود، جلب نمودند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۵۴؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۶۹.</ref> و تلاش کردند حقانیت اهل بیت {{عم}} و [[استحقاق]] ایشان نسبت به [[خلافت]] و [[امامت]] را بر همگان [[اثبات]] کنند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۶، ۲۰۱.</ref>. ایشان با خفقان شدیدی در دوران [[اقتدار]] [[مروانیان]] مواجه بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه {{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد {{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref>؛ چنانکه با هرگونه حرکت عملی آشکار، ریشه [[تشیع]] قطع می‌شد<ref>خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه {{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد {{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref>؛ لذا آن حضرت [[نهضت]] نیمه مخفی و فعالیت پنهان خود را که از [[زمان]] [[امام حسن]] {{ع}} شروع شده بود، ادامه دادند<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۲۷؛ خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه {{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد {{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref> و در قالب زنده نگه داشتن یاد [[امام حسین]] {{ع}} و [[دعا]] و نیایش‌های خود از این راهبرد جهت ارائه معارف ناب [[اسلامی]] بهره بردند<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۳۱-۳۲؛ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۲۱-۴۲۲.</ref> و بدون جلب توجه [[دشمن]]، زمینه شکل‌گیری [[تشکیلات]] [[شیعیان]] را فراهم کردند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۶.</ref>. ایشان ضمن پرهیز از درگیری مستقیم؛ کارهای حاشیه‌ای همچون دست و پنجه نرم کردن خفیف با [[حاکمان]] زمان و موضع‌گیری در برابر علمای [[منحرف]] را جهت شکستن فضای خفقان [[جامعه]] در [[دستور]] کار قرار داده بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۷؛ خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷-۲۷.</ref>. | ||
[[امام باقر]] {{ع}} در دوره‌ای به [[امامت]] رسیدند که مروانیان در اوج [[قدرت]] بودند و همه مخالفین را سرکوب کرده بودند و چندان [[احساس]] خطری نداشتند و فضا مقداری برای شیعیان باز شده بود<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۴۱۴.</ref>؛ ازاین رو ایشان بعد از این مدت طولانی که [[مردم]] از معارف ناب [[الهی]] [[محروم]] شده بودند بلافاصله درصدد انتقال گسترده معارف در حوزه‌های مختلف [[دینی]] برآمدند و متناسب با زمان به جبران کاستی‌های [[معرفتی]] [[مسلمانان]] و مستحکم کردن مبانی اسلامی پرداختند و دوره گسترش [[معارف دینی]] آغاز شد و همچنین تشکیلاتی که پایه‌اش را [[امام سجاد]] {{ع}} گذاشته بود، ارتقا دادند تا جایی که [[خلیفه]] [[اموی]] از ناحیه حضرت [[احساس]] خطر جدی نموده و علیه ایشان [[اقدام]] کرد<ref>ر. ک: خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۲۸-۴۵.</ref>. ایشان یک‌تنه با کمک تعداد معدودی از [[اصحاب]] خود توانستند در فضایی که دنیای مادی و منحط [[غلبه]] پیدا کرده بود سخن [[حق]] را زنده کنند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۴/۱۳۶۸.</ref>. | [[امام باقر]] {{ع}} در دوره‌ای به [[امامت]] رسیدند که مروانیان در اوج [[قدرت]] بودند و همه مخالفین را سرکوب کرده بودند و چندان [[احساس]] خطری نداشتند و فضا مقداری برای شیعیان باز شده بود<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۴، ص۴۱۴.</ref>؛ ازاین رو ایشان بعد از این مدت طولانی که [[مردم]] از معارف ناب [[الهی]] [[محروم]] شده بودند بلافاصله درصدد انتقال گسترده معارف در حوزه‌های مختلف [[دینی]] برآمدند و متناسب با زمان به جبران کاستی‌های [[معرفتی]] [[مسلمانان]] و مستحکم کردن مبانی اسلامی پرداختند و دوره گسترش [[معارف دینی]] آغاز شد و همچنین تشکیلاتی که پایه‌اش را [[امام سجاد]] {{ع}} گذاشته بود، ارتقا دادند تا جایی که [[خلیفه]] [[اموی]] از ناحیه حضرت [[احساس]] خطر جدی نموده و علیه ایشان [[اقدام]] کرد<ref>ر. ک: خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۲۸-۴۵.</ref>. ایشان یک‌تنه با کمک تعداد معدودی از [[اصحاب]] خود توانستند در فضایی که دنیای مادی و منحط [[غلبه]] پیدا کرده بود سخن [[حق]] را زنده کنند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۴/۱۳۶۸.</ref>. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
[[امام صادق]] {{ع}} در دوران افول [[بنی‌امیه]] به [[امامت]] رسیدند و با جامعه‌ای مواجه شدند که در نتیجه فاصله گرفتن از [[قرآن و عترت]] در یک [[زمان]] طولانی، [[مذاهب]] [[منحرف]] [[کلامی]] و [[فقهی]] مختلف در سرتاسر [[ممالک اسلامی]] ریشه دوانده بود؛ به همین جهت، ایشان نهضت علمی پدر بزرگوارشان را جهت مقابله با این [[فرقه‌ها]] و پربار کردن میراث علمی [[اسلام ناب]] ادامه داده و همچنین [[تشکیلات]] پیروانشان را گسترده‌تر و منسجم‌تر کردند و با [[تربیت]] افراد مختلف، زمینه‌ساز ترویج اسلام ناب شدند. در این دوران برخی نهضت‌های [[علوی]] رخ داد که [[امام]] {{ع}} به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم از آنها حمایت می‌کردند<ref>ر. ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۳۵-۳۶؛ خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۵۵۳.</ref>. [[امام کاظم]] {{ع}} با حاکمان مقتدر و جبار بنی‌العباس هم‌عصر بودند که اجازه هیچ‌گونه تلاش آشکار را نمی‌دادند؛ از این‌رو راهبرد [[تقیه]] را با دو ویژگی مظلومیت و [[قداست]] اتخاذ کردند<ref>آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۸/۵/۱۳۶۳.</ref>. | [[امام صادق]] {{ع}} در دوران افول [[بنی‌امیه]] به [[امامت]] رسیدند و با جامعه‌ای مواجه شدند که در نتیجه فاصله گرفتن از [[قرآن و عترت]] در یک [[زمان]] طولانی، [[مذاهب]] [[منحرف]] [[کلامی]] و [[فقهی]] مختلف در سرتاسر [[ممالک اسلامی]] ریشه دوانده بود؛ به همین جهت، ایشان نهضت علمی پدر بزرگوارشان را جهت مقابله با این [[فرقه‌ها]] و پربار کردن میراث علمی [[اسلام ناب]] ادامه داده و همچنین [[تشکیلات]] پیروانشان را گسترده‌تر و منسجم‌تر کردند و با [[تربیت]] افراد مختلف، زمینه‌ساز ترویج اسلام ناب شدند. در این دوران برخی نهضت‌های [[علوی]] رخ داد که [[امام]] {{ع}} به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم از آنها حمایت می‌کردند<ref>ر. ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۳۵-۳۶؛ خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۵۵۳.</ref>. [[امام کاظم]] {{ع}} با حاکمان مقتدر و جبار بنی‌العباس هم‌عصر بودند که اجازه هیچ‌گونه تلاش آشکار را نمی‌دادند؛ از این‌رو راهبرد [[تقیه]] را با دو ویژگی مظلومیت و [[قداست]] اتخاذ کردند<ref>آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۸/۵/۱۳۶۳.</ref>. | ||
ایشان گاهی افرادی را با امر به تقیه در [[دستگاه حکومت]] وارد می‌کردند که در دوران | ایشان گاهی افرادی را با امر به تقیه در [[دستگاه حکومت]] وارد می‌کردند که در دوران اختناق بتوانند به [[شیعیان]] کمک کنند و گاهی به صورت علنی و آشکار همکاری با حکومت [[جابر]] را مورد [[سرزنش]] قرار می‌دادند، تا قبح [[همکاری]] با [[دستگاه ظلم]] شکسته نشود<ref>آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۲۶/۷/۱۳۶۸.</ref>. [[گواه]] [[موفقیت]] امام کاظم {{ع}} در پیشبرد [[نهضت]] [[اهل بیت]] {{عم}} [[تغییر]] رفتار حاکمان با ایشان از تجلیل و [[تکریم]] فراوان به [[زندانی]] کردن و [[شکنجه]] است<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۸۵-۹۱؛ آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۲۶/۷/۱۳۶۸.</ref>. [[امام رضا]] {{ع}} تا قبل از ولایتعهدی با استفاده از فرصت هرج و مرجی که [[بنی‌عباس]] گرفتارش بودند، به عنوان [[مرجعیت دینی]] به نشر معارف پرداخت تا آنجا که [[مأمون]] [[احساس]] خطر کرده و ایشان را به مرو [[دعوت]] کرد، تا علاوه بر تخریب جایگاه ایشان، [[شیعیان]] را کنترل کند. اما [[امام]] {{ع}}، هنگام خروج از [[مدینه]] [[کراهت]] خود را از رفتن ابراز کردند. در طول مسیر تا جایی که امکان داشت به [[تبیین معارف]] اصیل پرداختند و در مرو نیز ابتدا از قبول ولایتعهدی [[امتناع]] کرده و سپس به شرط عدم دخالت در امور قبول کردند. این راهبرد [[امام رضا]] {{ع}} باعث شد که از طرفی مأمون از دستیابی به مقاصدش باز بماند و از طرفی فضای باز [[سیاسی]] برای شیعیان حاصل شد<ref>ر. ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۱۳-۱۳۹؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۳۰۸-۳۰۹.</ref>. راهبرد [[امام نهم]] و دهم و یازدهم چند شاخصه کلی دارد که زمینه‌ساز [[غیبت امام دوازدهم]] {{ع}} است. [[امام جواد]] {{ع}} در کودکی به [[امامت]] رسیدند و با [[مشارکت]] در مباحث [[علمی]] مختلف و آشکار کردن [[اعجاز علمی]] خود، زمینه حقانیت و [[درستی]] سخن خود را [[اثبات]] کردند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۳۲۲.</ref>. می‌توان گفت این امر شرایط را برای پذیرش امامت [[امام دوازدهم]] {{ع}} در کودکی فراهم کرد. [[امام هادی]] {{ع}} توانست عده زیادی از بزرگان شیعیان را در [[شهر]] [[سامرا]] جمع و اداره کند و به وسیله آنها [[پیام]] امامت را به سرتاسر دنیای [[اسلام]] برساند. این عده تواستند شبکه‌های [[شیعه]] را در [[قم]]، [[خراسان]]، [[ری]]، مدینه، [[یمن]] و دیگر مناطق دوردست رواج بدهند به گونه‌ای که [[روز]] به روز بر تعداد [[مؤمنان]] به مکتب اهل بیت {{عم}}، افزوده می‌شد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۳۰/۵/۱۳۸۳.</ref>. در این دوره نیز افراد خاصی که رازدار [[ائمه]] {{عم}} بودند و به عنوان [[وکیل]] یا باب و صاحب سِرّ شناخته می‌شدند، واسطه بین امام {{ع}} و [[مردم]] بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۹۴.</ref>. | ||
دوره چهارم فراز و فرودهای مختلفی در [[دل]] خود داشت. در این دوره [[ائمه اطهار]] {{عم}} در کنار فعالیت راهبردی برای تبیین [[اسلام ناب]] و [[مبارزه]] با [[تحریف]] آن<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷.</ref> از طریق تبیین مبانی نظری [[امامت]] از دیدگاه [[اسلام]]<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۴.</ref>، "تلاش درازمدت خود را برای [[تشکیل حکومت اسلامی]] و عینیت بخشیدن به | دوره چهارم فراز و فرودهای مختلفی در [[دل]] خود داشت. در این دوره [[ائمه اطهار]] {{عم}} در کنار فعالیت راهبردی برای تبیین [[اسلام ناب]] و [[مبارزه]] با [[تحریف]] آن<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷.</ref> از طریق تبیین مبانی نظری [[امامت]] از دیدگاه [[اسلام]]<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۴.</ref>، "تلاش درازمدت خود را برای [[تشکیل حکومت اسلامی]] و عینیت بخشیدن به ایدئولوژی اسلام" پیگیری کردند<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷.</ref>. | ||
اقتضائات [[زمان]] و نحوه تعامل [[جامعه]] با [[اهل بیت]] {{عم}} به [[غیبت امام دوازدهم]] {{ع}} منتهی شد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۵.</ref> و همان‌طور که بزرگان فرموده‌اند: اصل [[وجود امام]] [[لطف]] است و دخالت او در امور جامعه لطفی دیگر و [[غیبت]] او از ماست<ref>خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، تحقیق سیدمحمد حسینی جلالی، ص۲۲۱.</ref>. وجود آن حضرت | اقتضائات [[زمان]] و نحوه تعامل [[جامعه]] با [[اهل بیت]] {{عم}} به [[غیبت امام دوازدهم]] {{ع}} منتهی شد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۵.</ref> و همان‌طور که بزرگان فرموده‌اند: اصل [[وجود امام]] [[لطف]] است و دخالت او در امور جامعه لطفی دیگر و [[غیبت]] او از ماست<ref>خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، تحقیق سیدمحمد حسینی جلالی، ص۲۲۱.</ref>. وجود آن حضرت استمرار نبوت [[انبیا]] {{عم}} و [[دعوت]] [[اولیای الهی]] است و [[پرچم]] همه آنها در دست آن حضرت است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۹/۶/۱۳۸۴.</ref>، تا با [[ظهور]] خود [[زمین]] را از [[عدل و داد]] پر کند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۸.</ref>. [[انتظار فرج]] آن حضرت در دوره غیبتشان منحصر در انتظار فرج نهایی نیست؛ بلکه به معنای عدم وجود بن‌بست در [[زندگی]] [[بشر]] و از این‌رو [[افضل]] [[اعمال]] است<ref>صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۴، ص۳۸۳.</ref>. از آنجا که [[امام]] {{ع}} با کمک همین [[انسان‌ها]] عدل و داد را در [[جهان]] [[حاکم]] می‌کند، [[انسان منتظر]] باید پیوسته خود و جامعه را مهیای یاری کردن امام کند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۴، ص۴۰۶.</ref>. تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران نیز گامی بلند در راستای تحقق مقدمات همین امر است<ref>ر. ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳-۱۷؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۷/۵/۱۳۸۷.</ref>.<ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی]]، ص ۲۳۸.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||