پرش به محتوا

بنی قمیر بن حبشیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۴٬۳۲۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۴
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱۴: خط ۱۴:
==[[تاریخ]] [[جاهلی]] بنی قمیر==
==[[تاریخ]] [[جاهلی]] بنی قمیر==
از تاریخ جاهلی این [[قوم]] جز اخباری معدود اطلاعی در دست نیست. از جمله این [[اخبار]]، [[غارت]] [[قیس بن حدادیه ضاطری]] -[[شاعر]] معروف [[خزاعه]]- بر این قوم است. قیس، فردی فتاک (غافل‌کُش) و [[شجاع]] بود<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۸؛ زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. اما، شرارت‌های بی‌حد و حصرش در دوران جاهلی، موجب شده بود تا خزاعه از او [[تبری]] جسته، ضمن [[خلع]] وی از خود در [[بازار]] [[عکاظ]]، [[اعلان]] نمایند که از این پس، [[جنایت]] و گناهی از او [که موجب ثبوت [[دیه]] مى‌شود] را متحمل نخواهند شد و جنایتی هم که از سوی دیگران علیه او انجام می‌شود، پیگیری و مطالبه نخواهند کرد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۸. نیز ر.ک: زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. قیس پس از خلع از سوی خزاعه، گروهی از [[اعراب]] [[قبایل]] دیگر و برخی از [[اشرار]] قومش را فراهم آورد و به بنی قمیر بن حبشیة بن سلول -از دیگر [[طوایف]] خزاعه- که بیشترین نقش را در خلع او داشتند، [[یورش]] آورد و مردی از ایشان به نام ابن عش را به [[قتل]] رسانید و اموالش را به [[غارت]] برد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۹.</ref>. [[قتل]] [[ولید بن مغیره مخزومی]] -از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر]]{{صل}}- در سال‌های نخست [[بعثت]]، به توسط پرتاب تیر یکی از قمیری‌ها هم از دیگر گزارشاتی است که در آن به نقش بنی قمیر بن حبشیّ پرداخته شده است<ref>ابن حبیب بغدادی، المنمق، ص۱۹۱. برخی دیگر از منابع از پرتاب کننده این تیر با نام «ابو قصاف حرّاب بن عامر بن عامرة بن صبرة بن هنیه» از طایفه بنی هنیه یاد کردند. (ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۷؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۴۷۳؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۲۳۷.) </ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
از تاریخ جاهلی این [[قوم]] جز اخباری معدود اطلاعی در دست نیست. از جمله این [[اخبار]]، [[غارت]] [[قیس بن حدادیه ضاطری]] -[[شاعر]] معروف [[خزاعه]]- بر این قوم است. قیس، فردی فتاک (غافل‌کُش) و [[شجاع]] بود<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۸؛ زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. اما، شرارت‌های بی‌حد و حصرش در دوران جاهلی، موجب شده بود تا خزاعه از او [[تبری]] جسته، ضمن [[خلع]] وی از خود در [[بازار]] [[عکاظ]]، [[اعلان]] نمایند که از این پس، [[جنایت]] و گناهی از او [که موجب ثبوت [[دیه]] مى‌شود] را متحمل نخواهند شد و جنایتی هم که از سوی دیگران علیه او انجام می‌شود، پیگیری و مطالبه نخواهند کرد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۸. نیز ر.ک: زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. قیس پس از خلع از سوی خزاعه، گروهی از [[اعراب]] [[قبایل]] دیگر و برخی از [[اشرار]] قومش را فراهم آورد و به بنی قمیر بن حبشیة بن سلول -از دیگر [[طوایف]] خزاعه- که بیشترین نقش را در خلع او داشتند، [[یورش]] آورد و مردی از ایشان به نام ابن عش را به [[قتل]] رسانید و اموالش را به [[غارت]] برد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الأغانی، ج‌۱۴، ص۳۴۹.</ref>. [[قتل]] [[ولید بن مغیره مخزومی]] -از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر]]{{صل}}- در سال‌های نخست [[بعثت]]، به توسط پرتاب تیر یکی از قمیری‌ها هم از دیگر گزارشاتی است که در آن به نقش بنی قمیر بن حبشیّ پرداخته شده است<ref>ابن حبیب بغدادی، المنمق، ص۱۹۱. برخی دیگر از منابع از پرتاب کننده این تیر با نام «ابو قصاف حرّاب بن عامر بن عامرة بن صبرة بن هنیه» از طایفه بنی هنیه یاد کردند. (ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۷؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۴۷۳؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۲۳۷.) </ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
==بنی قمیر و تعامل با [[دولت نبوی]]{{صل}}==
===[[اسلام]] بنی قمیر===
با توجه به اینکه موطن [[خزاعه]] و [[طوایف]] آن -از جمله بنی قمیر- در ایام مقارن بعثت، [[حجاز]] بوده و آنان چونان دیگر طوایف خزاعه، ارتباط وثیقی با اهالی [[مکه]] و [[مدینه]] داشتند، بی‌تردید [[مردمان]] این [[قبیله]] بسیار زودتر از بسیاری دیگر از [[قبایل]] [[جاهلی]] [[عرب]] با پیامبر{{صل}} و [[دین]] نوظهورش آشنا شده بودند. با این حال در گزارشات [[تاریخی]] نامی از [[مردم]] بنی قمیر در شمار [[مسلمانان]] متقدم دیده نمی‌شود. ضمن اینکه از قراین و شواهد موجود چنین بر می‌آید که شیوع فراگیر اسلام در بین مردمان این [[قوم]] هم، از پس [[صلح حدیبیه]] در [[سال ششم هجرت]] و در پی [[هم‌پیمانی]] خزاعه با [[نبی مکرم اسلام]]{{صل}} و نیز [[نامه]] [[رسول خدا]]{{صل}} به [[بشر بن صفوان بن عمرو بن عویمر]] و [[دعوت]] او به اسلام<ref>ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۳۵-۲۳۶؛ قلقشندی، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب، ص۴۰۲. ضمن اینکه ابن کلبی از او با نام و نسب بشر بن سفیان بن عمرو بن عویمر (ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۱) و ابن عبد ربه با عنوان بسر بن سفیان (ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج۳، ص۳۳۲) از او یاد کرده‌اند.</ref> اتفاق افتاده باشد.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
===بنی قمیر و دیگر حوادث دوران [[حیات پیامبر]]{{صل}}===
از دیگر [[اخبار]] به‌دست آمده از این [[طایفه]] در دوران [[حیات]] [[نبی اکرم]]{{صل}} می‌توان به [[سرپرستی]] از قربانی‌های [[پیامبر]]{{صل}}<ref>خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۱۸۰؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۱۲۰؛ ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۳۶.</ref> و نیز شرکت برخی از [[رجال]] آنها در جریان [[فتح مکه]] (در [[سال هشتم هجری]])<ref>ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۴۴۹؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۵۲۲.</ref> اشاره داشت.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
===بنی قمیر و [[دولت امویان]]===
اطلاعات ما از [[تاریخ]] بنی قمیر بن حبشیه در دوران [[حکومت بنی امیه]] اندک، و بیشتر محدود به آگاهی‌هایی است که در ذیل [[تراجم]] برخی از افراد شهیر این طایفه فراهم آمده است. از جمله این اخبار، می‌توان از نگهداری مهر [[خلافت]] توسط [[قبیصة بن ذؤیب]] در دوران [[حکومت]] [[عبدالملک بن مروان]] یاد کرد<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبرى، ج‌۵، ص۱۳۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۴۶۹.</ref>. [[قبیصه]] در نظر عبدالملک بن مروان از همه [[مردم]] برگزیده‌تر بود<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ج‌۵، ص۱۳۴؛ ابن حجر عسقلانی، الإصابه فی تمییز الصحابه، ج‌۵، ص۳۹۱.</ref>. نامه‌های [[خلیفه]]، نخست دست او می‌رسید و وی پس از مطالعه آنها، گزارشی آنها را به [[عبدالملک]] ارائه می‌داد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبرى، ج‌۵، ص۱۳۴؛ ابن حجر عسقلانی، الإصابه فی تمییز الصحابه، ج‌۵، ص۳۹۱.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
===بنی قمیر و [[خلافت بنی‌عباس]]===
بنی قمیر در کنار دیگر [[طوایف]] [[خزاعی]] نقشی بزرگ در ایجاد و تداوم [[دولت عباسی]] ایفا نمودند. از حضور و نقش‌آفرینی آنها در دوران خلافت [[بنی عباس]] می‌توان به [[نقابت]] [[داعی]] بزرگ [[عباسیان]]، [[مالک بن هیثم]] معروف به «ذو السیفین»<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۲.</ref> اشاره کرد<ref>ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۴۶۵؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۵؛ مجهول، اخبار الدولة العباسیه، ص۲۱۶.</ref>. وی از داعیان بزرگ [[عباسی]] در نشیطین و از جمله دعاتی بود که توسط [[اسد بن عبداللّه قسری]] -[[حاکم اموی]] [[خراسان]]- دستگیر شد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref>. با نضج گرفتن [[دعوت عباسی]] در [[خراسان]]، [[مالک بن هیثم]] از سوی [[ابومسلم خراسانی]]، به امارت هرات و نواحی اطراف آن [[منصوب]] شد. در این هنگام ([[سال ۱۲۹ هجری]])، عبدالله بن معاویه [[علوی]] که پس از [[شکست]] در برابر قوای [[اموی]]، به خراسان گریخته بود، به [[طمع]] [[یاری]] ابومسلم صاحب الدعوه که در [[مرو]] بود، به سوی هرات شتافت. مالک بن هیثم از آمدنش اطلاع یافت، از این‌رو کس نزد ابن معاویه فرستاد و علت آمدنش به هرات را جویا شد. وی نیز گفت: «شنیدم که در جستجوی [[رضای آل محمد]]{{صل}} هستید، من هم آمدم». مالک از او شرح [[نسب]] خواست. پس از سخنانی که بین این دو در این باب رد و بدل شد، مالک، ابومسلم را از آمدن عبدالله بن معاویه [[آگاه]] کرد و از او در این باره چاره‌جویی کرد. ابومسلم نیز، طی نامه‌ای، [[فرمان]] به [[دستگیری]] عبدالله داد. مالک بن هیثم بی‌درنگ عبدالله بن معاویه و همراهانش را به بند کشید. سپس در پی دستور دیگر ابومسلم که از او خواسته بود تا عبدالله را به [[قتل]] برساند، ابتدا حسن و یزید -[[برادران]] عبدالله- را [[آزاد]] و سپس پلاسی بر سر عبدالله بن معاویه افکندند و او را خفه کردند. پس آن گاه، جنازه‌اش را بیرون کشیدند و بر آن [[نماز]] خواندند و دفنش کردند<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۳۷۲-۳۷۳.</ref>. مالک بن هیثم در پی آشکار شدن [[قیام]] ابومسلم در خراسان، از سوی وی به سمت [[رییس]] پلیسی ([[شرطه]]) [[انتخاب]] شد<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۳۶۹؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۲۷۲.</ref> و در تمامی مراحل قیام، که منجر به [[فتح خراسان]] توسط ابومسلم خراسانی و سپس به ثمر رسیدن [[دعوت عباسی]] در [[سال ۱۳۲ هجری]] گردید، با وی همراه گردید. فتح مرو توسط [[ابومسلم]] (به [[سال ۱۳۰ هجری]])، از جمله مهمترین این وقایع بود که مالک بن هیثم در آن، [[فرماندهی]] جناح راست [[لشکر]] ابومسلم را بر عهده داشت<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۳۷۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۳۷۹.</ref>.
پس از به ثمر نشستن [[قیام]] [[عباسیان]]، [[مالک بن هیثم]] در [[سرکوب]] مخالفان این [[دولت]] با ایشان به [[همکاری]] پرداخت. از جمله این مخالفت‌ها، [[شورش]] [[یزید بن هبیره]] در [[سال ۱۳۲ هجری]] بود. در راستای سرکوب این [[جنبش]]، مالک و دیگر مدافعان تشکیل [[دولت عباسی]]، یزید بن هبیره را در واسط به محاصره گرفتند<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۴، ص۱۴۵؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۴۵۶-۴۵۷؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۴۹۳-۴۴۰.</ref>. در این محاصره، یکی از پسران مالک کشته شد. دیدن جنازه پسر، او را بسیار متأثر کرد چندان که [[زندگی]] بعد از او را [[لعن]] کرد و با یارانش بر [[اهل واسط]] تاخت و با آنها جنگید تا این که پس از شکستن [[مقاومت]] معارضان، وارد [[شهر]] گردید<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۴۴۰؛ ابن خلدون، تاریخ، ج۳، ص۲۲۱.</ref>. حضور در [[سپاه]] ابومسلم و [[فرماندهی]] پیشقراولان سپاه وی در [[رویارویی]] با لشکر [[عبدالله بن علی]] -عموی [[شورشی]] [[منصور دوانیقی]]- در [[سال ۱۳۷ هجری]]<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۴۷۵؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۳، ص۳۵۱؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۴۶۵.</ref> هم، از دیگر مواردی است که در آن ذکری از [[مالک بن هیثم خزاعی]] به میان آمده است. نقل است که او در ماجرای [[قتل]] [[ابومسلم خراسانی]] به دست منصور دوانیقی، زمانی که ابومسلم پس از دریافت نامه‌های مکرر منصور جهت رفتن به [[بغداد]] و دیدار با او، در [[اجابت]] یا عدم قبول دعوتش با مالک بن هیثم به [[مشاوره]] پرداخت، مالک، صلاح کار او را در نرفتن نزد منصور دانست و بدو هشدار داد که وی چون به تو دست یابد، در کشتنت درنگ نخواهد کرد<ref>ابن طقطقی، الفخری، ص۱۶۶؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۴۷۲.</ref>.
پس از قتل [[ابومسلم خراسانی]] در [[سال ۱۳۷ هجری]]، منصور در صدد [[مجازات]] [[ابونصر مالک بن هیثم]] بر آمد از این‌رو، از زبان ابومسلم نامه‌ای به او نوشت و در آن، به حمل [[مال و منال]] وی [[فرمان]] داد. ابومسلم پیش از رفتن نزد منصور، به مالک [[وصیت]] کرده بود که چنانچه نامه‌ای از من به تو رسید و در آن به تمام خاتم من مهر نهاده بودند، بدان که آن [[نامه]] از من نیست. چون ابن هیثم چنان دید، به [[فراست]] دریافت و به همدان [[فرار]] کرد تا از آنجا به [[خراسان]] برود. منصور برای او فرمانی نوشت و امارت «شهرزور» را بدو سپرد. و نیز به [[زهیر بن ترکی]] که در همدان بود، نوشت که مالک را به [[زندان]] افکند. چون ابونصر به همدان آمد، زهیر او را [[فریب]] داد و به طعام [[دعوت]] کرد. و چون مالک در مجلس حضور یافت، او را دستگیر کرد و به زندان افکند. در این احوال، فرمان [[انتصاب]] مالک بن هیثم به امارت شهرزور در رسید و بدین جهت، زهیر آزادش کرد. مدتی بعد، نامه‌ای از منصور به‌دست زهیر بن ترکی رسید که از او خواسته بود تا ابونصر بن هیثم را به [[قتل]] برساند. اما زهیر در پاسخ نوشت که چون منشور امارت مالک رسید، آزادش کرده است. ابونصر بعد این واقعه، نزد منصور رفت. منصور، زبان به ملامتش گشود که چرا ابومسلم را به رفتن به خراسان [[راهنمایی]] کرده است. مالک گفت: بله؛ او از من [[مصلحت]] خواست، من نیز شرط مناصحت به جای آوردم؛ اگر شما هم در کاری، از من نظرخواهی کنید همان کار کنم که با ابومسلم کردم. منصور، او را [[سپاس]] گفت و وی را به امارت [[موصل]] گماشت<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۴۹۳-۴۹۴؛ ابن قتیبه، الامامة و السیاسه، ج۲، ص۱۸۶؛ ابن خلدون، تاریخ، ج۳، ص۲۳۲.</ref>. او تا سال۱۴۵ [[هجری]] که از امارت موصل [[عزل]] گردید و جای خود را به جعفر پسر منصور داد، همچنان بر این سمت باقی ماند<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۵۷۲.</ref>.
مقابله با [[شورش]] راوندیان در [[سال ۱۴۱ هجری]] در [[بغداد]]، و [[حمایت]] از [[حکومت منصور]] در برابر این شورش هم، از دیگر [[اخبار]] واصله از نقش‌آفرینی [[مالک بن هیثم]] در دوران [[حکومت]] [[بنی العباس]] است. در این واقعه، او و دیگر [[رجال]] حامی [[خلیفه عباسی]]، ضمن باز داشتن [[منصور عباسی]] از [[رویارویی]] مستقیم با [[شورشیان]] [[راوندیه]]، خود، [[نبرد]] با ایشان را متقبل شدند. در این تلاش همگانی، مالک، [[دربانی]] [[قصر]] منصور را بر عهده گرفت. در پی این تلاش‌ها، شورش راوندیه با کشته شدن جمع زیادی از آنان به [[شکست]] کشیده شد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۷، ص۵۰۶؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۳، ص۳۷۳؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۵، ص۵۰۳.</ref>.
علاوه بر مالک بن هیثم، [[فرزندان]] او و نیز برخی دیگر از مردان [[خاندان]] [[بنی هیثم بن عوف]] هم، از جایگاه ویژه‌ای در دربار [[خلفای عباسی]] و نیز نزد [[مردم]] بغداد برخوردار بودند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۶؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹.</ref>. مالک بن هیثم پسرانی به نام‌های نصر، [[حمزه]]، عبداللّه<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۲؛ ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۳۶.</ref>، جعفر و داوود<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۲.</ref> داشت که از میان آنها، حمزه و عبداللّه<ref>ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۲۳۶.</ref>، و به نقل [[ابن کلبی]] (م. ۲۰۴) همگی آنها<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۲.</ref> به [[منصب]] [[رییس]] پلیسی خلفای عباسی در برخی [[شهرها]] دست یافتند. از اقدامات [[عبدالله بن مالک بن هیثم]] مقابله با خرّمیه در [[منطقه جبل]] و [[آذربایجان]] در [[سال ۱۹۲ هجری]] بود. وی به دستور [[هارون الرشید]] هارون الرشید (حک. ۱۷۰-۱۹۳) همراه با ده هزار سواره به [[جنگ]] آنها رفت<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۰۶.</ref> و با کشتن عده‌ای از آنان و به [[اسارت]] جمعی دیگر همراه با [[زن]] و بچه‌هایی که از آنان به اسارت گرفته بود، به [[بغداد]] بازگشت<ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۹۷؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱۰، ص۲۰۶.</ref>. از [[حمزة بن مالک]] ملقب به «عروس» هم به عنوان [[والی]] [[هارون الرشید]] بر [[خراسان]] در [[سال ۱۷۶ هجری]] یاد شده است<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۲۵۲؛ ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۹.</ref>. [[نصر بن مالک بن هیثم]] از جمله این افراد بود. وی از [[امراء]] [[مهدی عباسی]] مهدی عباسی (حک. ۱۵۸-۱۶۹) بود<ref>زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۷.</ref> و سویقه ([[بازار]]) نصر در بخش شرقی بغداد که از [[اقطاعات]] [[مهدی]] [[عباسی]] به او بود، منسوب به نصر است<ref>ابن فقیه، البلدان، ص۳۰۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۲۸۸؛ زرکلی، الاعلام، ج۸، ص۲۷؛ نیز ر.ک: خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج‌۵، ص۳۸۲.</ref>. [[برادر]] مالک بن هیثم یعنی [[عوف بن هیثم بن عوف]]، هم از [[فرماندهان]] و امرای [[دعوت عباسی]] به شمار آمده است که [[مسجد]] عوف [[مصر]] بدو منسوب است<ref>ابن کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج‌۲، ص۴۴۲.</ref>. اما از شناخته‌شده‌ترین و معروف‌ترین چهره‌های این [[خاندان]] در دوران [[دولت عباسی]]، باید از [[احمد بن نصر بن مالک بن هیثم خزاعی]] نام برد. وی از بزرگان [[اهل حدیث]]<ref>مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹.</ref> در نیمه اول [[قرن سوم]] بود و چنان بود که بزرگانی نظیر یحیی بن معین و ابن دورقی و ابن [[خیثمه]] به مجلس او آمد و شد داشتند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۵؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۰.</ref>. او به سبب منزلتی که پدرش در دولت عباسی به نزد [[سلطان]] داشت، در برابر [[اعتقاد]] به [[مخلوق بودن قرآن]] که [[واثق عباسی]] (حک: ۲۲۷-۲۳۲) [[پشتیبان]] آن بود، به [[سختی]] [[ایستادگی]] کرد و از [[واثق]] با تعبیراتی مثل «خوک» یاد کرده و او را [[تکفیر]] می‌نمود<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۵؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۱.</ref>. احمد بن نصر در [[سال ۲۰۱ هجری]] زمانی که در [[غیبت]] [[مأمون عباسی]] (حک. ۱۹۸-۲۱۸) [[فاسقان]] [[بغداد]] بسیار شده بودند و [[فساد]] علنی شده بود، [[مردم]] بر وی بر [[امر به معروف و نهی از منکر]] و [[اطاعت]] از او، [[بیعت]] کردند و وی تا [[سال ۲۰۴ هجری]] که [[مأمون]] به بغداد آمد، بر این امر برقرار بود<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۶؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹-۲۸۰؛ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱، ص۳۰۳.</ref>. این مسأله و نیز با توجه به نفوذی که وی در بغداد داشت و نیز جایگاهی که پدر و جدش در [[دولت عباسی]] داشتند، موجب شد تا جمعی از از مردم بغداد و [[محدثان]] و [[منکران]] [[خلق قرآن]] بر او [[اجتماع]] کنند و از او بخواهند تا به جهت [[انکار]] [[عقیده]] خلق قرآن [[قیام]] کند. او هم پذیرفت و با [[همت]] و تلاش دو تن از [[یاران]] نزدیک خود، -ابوهارون [[سراج]] و طالب- قیامش را آغاز کرد. اما قیام او با به صدا در آمدن زود هنگام طبل قیام از سوی برخی قیام کنندگان، [[کشف]] شد و [[حکام عباسی]] به سرعت به [[دستگیری]] عوامل قیام اقدام نمودند. با دستگیری احمد بن نصر و دیگر سران قیام، [[اسرا]] در اواخر [[شعبان]] [[سال ۲۳۱ هجری]] نزد [[واثق]] –خلیفه [[عباسی]]- فرستاده شدند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۶-۱۳۸؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۷۹ -۲۸۱؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۱-۲۲. نیز ر.ک: یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۸۴.</ref>. واثق، در مجمعی عمومی احمد بن نصر را در دو مسئله خلق قرآن و [[رؤیت خداوند]] [[امتحان]] کرد. پاسخ وی این بود که [[قرآن]] کلام‌اللّه است و [[احادیث نبوی]] بر رؤیت خداوند دلالت دارند و [[واثق]] را [[نصیحت]] کرد که با [[احادیث نبوی]] [[مخالفت]] نکند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۷-۱۳۸؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۸۱؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۱-۲۲.</ref>. واثق نظر اطرافیانش را درباره وی جویا شد که برخی از اطرافیان وی، [[حکم]] به روا بودن [[خون]] [[خزاعی]] دادند<ref>مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۸۱-۲۸۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۲.</ref> و در نهایت واثق، خود، خزاعی را گردن زد<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۹، ص۱۳۸؛ مسکویه، تجارب الامم، ج۴، ص۲۸۲؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۷، ص۲۳.</ref>.
[[ثابت بن نصر بن مالک]] هم از دیگر چهره‌های شهیر بنی قمیر و این [[خاندان]] است که به مدت هفده سال امارت نواحی مرزی [[شام]] را به‌عهده داشت<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج‌۸، ص۱۵.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۴٬۱۲۰

ویرایش