عصمت امام در تفسیر و علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها
←عصمت امام در دیدگاه مفسران شیعی
(←مقدمه) |
|||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
[[آیت الله جوادی آملی]] در [[تفسیر تسنیم]] این بحث را با تفصیل بیشتری پی گرفته است. ابتدا ایشان می‌گوید: به [[فکر]] [[نسل]] [[آینده]] بودن و [[ذریه]] [[صالح]] داشتن، نه صرف داشتن فرزند، جزء [[سنت‌های پسندیده]] حضرت ابراهیم{{ع}} است. این نکته در دعاهای آن حضرت به خوبی نمایان است. مانند اینکه از [[خدا]] می‌خواهد او و فرزندانش را از [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] برکنار داشته، آنان را از برپادارندگان [[نماز]] قرار دهد<ref>ر.ک: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ * رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ * رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوا الصَّلَاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ * رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ * الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاءِ * رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ}} «و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بت‌ها دور بدار * پروردگارا! به راستی آنان بسیاری از مردم را گمراه کرده‌اند پس هر که از من پیروی کند از من است و هر که با من سرکشی ورزد بی‌گمان تو آمرزنده‌ای بخشاینده‌ای * پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّه‌ای کشت‌ناپذیر نزدیک خانه محترم تو جای دادم تا در آن نماز برپا دارند؛ پس دل‌هایی از مردم را خواهان آنان گردان و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد که سپاس گزارند * پروردگارا! تو آنچه را پنهان یا آشکار می‌داریم می‌دانی و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خداوند پوشیده نیست * سپاس خداوند را که با پیری، اسماعیل و اسحاق را به من بخشید به راستی پروردگارم شنوای دعاست * پروردگارا! مرا برپادارنده نماز گردان و از فرزندانم نیز و دعای مرا بپذیر!» سوره ابراهیم، آیه ۳۵-۴۰.</ref>. آنگاه چنین ادامه می‌دهد: | [[آیت الله جوادی آملی]] در [[تفسیر تسنیم]] این بحث را با تفصیل بیشتری پی گرفته است. ابتدا ایشان می‌گوید: به [[فکر]] [[نسل]] [[آینده]] بودن و [[ذریه]] [[صالح]] داشتن، نه صرف داشتن فرزند، جزء [[سنت‌های پسندیده]] حضرت ابراهیم{{ع}} است. این نکته در دعاهای آن حضرت به خوبی نمایان است. مانند اینکه از [[خدا]] می‌خواهد او و فرزندانش را از [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] برکنار داشته، آنان را از برپادارندگان [[نماز]] قرار دهد<ref>ر.ک: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ * رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ * رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوا الصَّلَاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ * رَبَّنَا إِنَّكَ تَعْلَمُ مَا نُخْفِي وَمَا نُعْلِنُ وَمَا يَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ * الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاءِ * رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ}} «و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بت‌ها دور بدار * پروردگارا! به راستی آنان بسیاری از مردم را گمراه کرده‌اند پس هر که از من پیروی کند از من است و هر که با من سرکشی ورزد بی‌گمان تو آمرزنده‌ای بخشاینده‌ای * پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّه‌ای کشت‌ناپذیر نزدیک خانه محترم تو جای دادم تا در آن نماز برپا دارند؛ پس دل‌هایی از مردم را خواهان آنان گردان و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد که سپاس گزارند * پروردگارا! تو آنچه را پنهان یا آشکار می‌داریم می‌دانی و هیچ چیز در زمین و آسمان بر خداوند پوشیده نیست * سپاس خداوند را که با پیری، اسماعیل و اسحاق را به من بخشید به راستی پروردگارم شنوای دعاست * پروردگارا! مرا برپادارنده نماز گردان و از فرزندانم نیز و دعای مرا بپذیر!» سوره ابراهیم، آیه ۳۵-۴۰.</ref>. آنگاه چنین ادامه می‌دهد: | ||
[[ادب]] [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} در این [[دعا]] آن بود که چون می‌دانست برخی از [[ذریه]] او شایسته [[امامت]] نیستند، امامت را برای همه ذریه خویش درخواست نکرد که این مناسب [[مقام]] والای آن حضرت نبود... [[دلایل]] [[امامیه]] بر [[لزوم عصمت امام]] در تمام مقاطع [[حیات]] از این [[آیه]] به صورت اشاره چنین است: | [[ادب]] [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} در این [[دعا]] آن بود که چون می‌دانست برخی از [[ذریه]] او شایسته [[امامت]] نیستند، امامت را برای همه ذریه خویش درخواست نکرد که این مناسب [[مقام]] والای آن حضرت نبود... [[دلایل]] [[امامیه]] بر [[لزوم عصمت امام]] در تمام مقاطع [[حیات]] از این [[آیه]] به صورت اشاره چنین است: | ||
#[[سیره عقلا]] بر عدم واگذاری [[مسئولیت‌ها]] و کارهای مهم و حساس به افراد بدسابقه... بر این اساس اگر [[مشرک]] و [[بت‌پرست]] [[توبه]] کرد و [[مسلمان]] شد، حداکثر این است که همچون دیگر [[مسلمانان]] با او [[رفتار]] خواهد شد و از [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ}}<ref>«به کافران بگو: اگر (از کفر) باز ایستند گذشته‌هایشان بخشوده می‌گردد» سوره انفال، آیه ۳۸.</ref> و نیز از [[حدیث]] {{متن حدیث|الْإِسْلَامُ يَجُبُّ مَا قَبْلَهُ}} بیش از [[بخشایش]] [[گناهان]] پیشین استفاده نمی‌شود و هرگز مضمون آنها تجویز [[بخشش]] و عطای سِمَت‌های حساس [[دینی]] نیست؛ | |||
#اطلاق دلیل لفظی {{متن قرآن|لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ}} که مرحوم [[طوسی]]، [[طبرسی]] و دیگران به آن استناد کرده‌اند؛ | |||
#رعایت تناسب بین [[پرسش و پاسخ]] که در بیان [[علامه طباطبایی]] ذکر شد<ref>جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ج۱، ص۴۷۳ - ۴۷۵.</ref>. | |||
گفتیم، [[مفسران شیعی]] در [[اثبات]] نظریه خود به [[روایات]] [[معصومان]] نیز استناد کرده‌اند، از جمله [[حدیث]] [[عبدالله بن مسعود]] از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} که چنین نقل می‌کند: | گفتیم، [[مفسران شیعی]] در [[اثبات]] نظریه خود به [[روایات]] [[معصومان]] نیز استناد کرده‌اند، از جمله [[حدیث]] [[عبدالله بن مسعود]] از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} که چنین نقل می‌کند: | ||