علم معصوم به همه حقایق قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
#پیامبر اکرم{{صل}} مفسر و مبین واقعی قرآن کریم بوده و بعد از ایشان، امامان معصوم{{عم}} تفسیر، تأویل و بیان حقایق قرآن کریم را بر عهده دارند؛ | #پیامبر اکرم{{صل}} مفسر و مبین واقعی قرآن کریم بوده و بعد از ایشان، امامان معصوم{{عم}} تفسیر، تأویل و بیان حقایق قرآن کریم را بر عهده دارند؛ | ||
#این علم از سنخ علوم موهوبی بوده و از تعلیمات غیبی و الهامات باطنی سرچشمه گرفته و با هدایت‌های پیامبر و تأییدات ویژه خدای متعال از حقایق قرآنی آگاه می‌شوند نه اینکه، خود علم غیب باشد. درضمن، علم به همه حقایق قرآن کریم از قبیل علوم اکتسابی نیست که در معرض فراموشی یا خطا باشد.<ref>ر.ک. [[سید نسیم عباس نقوی|عباس نقوی، سید نسیم]]، [[علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|علم پیامبر و ائمه به غیب]]، ص۴۰؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۱۷۱</ref> | #این علم از سنخ علوم موهوبی بوده و از تعلیمات غیبی و الهامات باطنی سرچشمه گرفته و با هدایت‌های پیامبر و تأییدات ویژه خدای متعال از حقایق قرآنی آگاه می‌شوند نه اینکه، خود علم غیب باشد. درضمن، علم به همه حقایق قرآن کریم از قبیل علوم اکتسابی نیست که در معرض فراموشی یا خطا باشد.<ref>ر.ک. [[سید نسیم عباس نقوی|عباس نقوی، سید نسیم]]، [[علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|علم پیامبر و ائمه به غیب]]، ص۴۰؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۱۷۱</ref> | ||
==چیستی [[تأویل قرآن]]== | |||
*[[تأویل قرآن]] عبارت است از: حقایقی خارجی، که آیات قرآن در معارفش و شرایعش و سایر بیاناتش، مستند به آن حقایق است، به طوری که اگر آن حقایق دگرگون شود، آن معارف هم که در مضامین آیات است دگرگون می‌شود.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان، ج ۲، ص ۴۵ ـ ۸۲؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۹۷</ref> | |||
==[[تأویل در قرآن]]== | |||
*قرآن کریم در رابطۀ با علم به تاویل، دو دسته آیات دارد، دستۀ اول آیاتی مانند: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَ مَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ}}﴾}}،<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> این علم را مختص به خداوند می دانند، مخصوصاً با توجه به اینکه در همین آیه می فرماید اهل انحراف برای فتنه، تاویل آنرا می جویند و نفرموده می‌یابند؛ لذا تأویل قرآن حقیقت یا حقایقی است در ام الکتاب، پیش خداوند و از مختصات غیب.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر</ref> دستۀ دوم آیاتی مانند: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْءَانٌ كَرِيمٌ * فىِ كِتَابٍ مَّكْنُونٍ * لَّا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ}}﴾}}<ref>سورۀ واقعه، آیۀ ۷۷ ـ ۷۹</ref> و یا ادامۀ آیۀ قبلی: {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَ الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ}}﴾}}،<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> دسترسی به حقیقت و تأویل قرآن کریم را برای راسخون در علم،<ref>ر.ک. [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص ۶۳؛ [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، مقاله تأویل و تفسیر، پرتال جامع علوم انسانی</ref> مطهرون و برخی از بندگان برگزیده خود<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۰۵ ـ ۱۱۰</ref> ممکن می دانند. این نفی و اثبات با یکدیگر منافاتی ندارد زیرا انضمام دو آیه به یکدیگر نشان می دهد، خدای متعال در علم به این حقایق مستقل است و دیگران به اذن و تعلیم او نسبت به آن آگاهی پیدا می کنند. بنابراین راسخون و مطهرون به حقیقت قرآن دسترسی دارند.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر</ref> | |||
==امامان آگاهان به تأویل== | |||
*مطابق روایات، [[رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از راسخین در علم بوده<ref>ر.ک. [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص ۶۳؛ [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تأویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ [[حسین افسردیر|افسردیر، حسین]]، [[مرضیه فضلی‌نژاد|فضلی نژاد،مرضیه]]، [[بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران (مقاله)|بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران]]، ص ۲۳ ـ ۲۷؛ [[حسین ردایی کلارستاقی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> و به جهت آنکه علم به تاویل قرآن از علوم پنهانی و غیب است، لذا پیامبر و امام بر غیب آگاهی دارند.<ref>ر.ک. [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|شریعتمدار جزایری، سید نورالدین]]، مقاله [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم به شهادت]]، صفحه؟؟؟؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، صفحه؟؟؟؛ [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل پنجم، صفحه؟؟؟</ref> همچنین با توجه به آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً}}﴾}}<ref>سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳</ref> که به موجب اخبار متواتره در حق [[اهل بیت]] پیغمبر نازل شده است، آنان از پاک شدگان و آگاهان به تاویل هستند.<ref>ر.ک. [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر؛ [[مهدی اکبرنژاد|اکبرنژاد، مهدی]] و [[روح‌الله محمدی|محمدی، روح‌الله]]، [[بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم (مقاله)|بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم]]، ص ۶۰؛ [[عین الله خادمی|خادمی، عین الله]]، [[صدیقه بختیاری|بختیاری، صدیقه]]، [[جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه (مقاله)|جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه]]، صفحه؟؟؟</ref> و علت دسترسی به علم تاویل طهارت قلبی دانسته شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسین ابراهیمیان|ابراهیمیان، سید حسین]]، سخنرانی با موضوع: نقش قرآن در زندگی انسان، وبگاه مرکز اسلامی امام علی{{ع}}</ref> | |||
*برخی از این روایات عبارتند از: | |||
#[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} می‌فرمایند:<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۵۸</ref> «از آن قرآن بخواهید تا سخن گوید و هرگز سخن نگوید، اما من شما را از آن خبر می‌دهم. بدانید در قرآن دانش آینده و حدیث گذشته است، درد شما را درمان و راه سامان دادن کارتان در آن است.»<ref>ر.ک. [[عسکری امام‌خان|امام‌خان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل پنجم، صفحه؟؟؟</ref> | |||
#[[امام باقر]] {{ع}} در تفسیر آیۀ ۷ سورۀ آل عمران می فرمایند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج ۱، ص ۱۲۲</ref> «رسول خدا برترین راسخان در علم بود، خداوند عزوجل تمام آنچه را بر او نازل کرد از تنزیل و تأویل به او تعلیم داد، و ممکن نیست خداوند چیزی براو نازل کند و تأویل و تفسیرش را به او نیاموزد، و اوصیاء پیامبر بعد از او، تمام آنها را میدانند.»<ref>ر.ک. [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص ۱۴۲؛ [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن (مقاله)|اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن]]، ماهنامۀ معرفت، شماره ۷۳، دی ۱۳۸۲، ص ۲۲ ـ ۲۳؛ [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۲۴؛ [[حسین افسردیر|افسردیر، حسین]]، [[مرضیه فضلی‌نژاد|فضلی نژاد،مرضیه]]، [[بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران (مقاله)|بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران]]، ص ۲۳ ـ ۲۷؛ [[حسین ردایی کلارستاقی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> و غیره.<ref>ر.ک. [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ [[حسین ردایی کلارستاقی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، صفحه؟؟؟؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۱۱۳</ref> | |||
==دلیل عقلی== | |||
*باید توجه داشت، اگر [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] {{عم}} به علوم موجود در قرآن علم نداشته باشند لازم می آید نزول قرآن کاری لغو باشد<ref>ر.ک. [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها</ref> و چگونه ممکن است حتی پیامبری که قرآن بر او نازل شده، مثلاً از تأویل آیات متشابه بیخبر بماند،<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص ۱۰۵ ـ ۱۱۰</ref> قرآن برای تربیت و هدایت مردم نازل شده، و معنی ندارد در چنین کتابی آیات و جملههایی باشد که جز خداوند مقصود آن را نداند<ref>ر.ک. [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۹۷</ref> و فرض اینکه دیگران علم به تاویل دارند و ایشان ندارند هم محال است، چرا که لازمۀ آن برتری دیگران خواهد بود، بنابراین [[پیامبر]] و [[اهل بیت]] بر تمام اسرار قرآن کریم علم داشته اند.<ref>ر.ک. [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها</ref> همچنین اگر مراد از راسخون در آیه، روشن نباشد لازم می آید خود همین آیه که راهکار کلی در ارجاع متشابهات به محکمات می‌دهد، از آیات متشابه باشد.<ref>ر.ک. [[حسین ردایی کلارستاقی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> | |||
*مطلب مهم اینکه آگاهی از کل قرآن و تفسیر و تأویل آن<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، مقالۀ تاویل و تفسیر، پرتال جامع علوم انسانی</ref> به اجماع شیعه از علومی است که لازم است امام از آن برخوردار باشد. این علم همانند علم به احکام شرعی برای هدایت جامعه اسلامی لازم است زیرا قرآن شامل بسیاری از معارف اسلامی و یکی از منابع فقهی است و عدم اطلاع از آن به معنای نقصان در علم دینی خواهد بود.<ref>ر.ک. [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]] ص۷۵ و ۷۶؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[اسحاق طاهری|طاهری، اسحاق]]، [[درس‌هایی پیرامون نبوت و امامت (کتاب)|درس‌هایی پیرامون نبوت و امامت]]، ص ۱۷۸</ref> | |||
==رابطۀ علم غیب و علم به تأویل== | |||
*نکته‌ایی که باید بدان توجه داشت این است، بحث دانش غیبی با دانش تأویل از یکدیگر جدا هستند و امور غیبی مختص [[اهل بیت]] {{عم}} است<ref>ر.ک. [[سید حسین تقوی|تقوی، سید حسین]]، [[اهل بیت و تأویل قرآن (مقاله)|اهل بیت و تأویل قرآن]]، صفحه؟؟؟</ref> اما در مورد علم تاویل، غیرمعصومان نیز می‌توانند با رعایت حدود و قوانین به تأویل قرآن بپردازند. هر چند مطابق روایات، تاویل همه جانبه در اختیار اهل بیت{{عم}} است اما بنابر روایاتی که تأویل را به دو نوع روا و ناروا و یا حق و باطل تقسیم کرده، یا برخی روایات که به دانش تاویل ترغیب نموده است،<ref>ر.ک. [[سید حسین تقوی|تقوی، سید حسین]]، [[اهل بیت و تأویل قرآن (مقاله)|اهل بیت و تأویل قرآن]]، صفحه؟؟؟</ref> آنرا از دیگران نیز سلب نکرده است و هرکس به میزان آگاهی و دانش خود به اسرار تأویل قرآن آشنا می‌گردد،<ref>ر.ک. [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت</ref> و به نوعی می توان گفت مرتبۀ نازلۀ علم به تاویل نصیب برخی از خواص اهل بیت می شود.<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، مقالۀ تأویل و تفسیر، پرتال جامع علوم انسانی</ref> ظواهر همین آیات (آیاتی که در آنها واژۀ تاویل به کار رفته است) نیز بر این واقعیت دلالت دارد که لازمۀ تأویل، بهره‌مندی از علمی است که از جانب خداوند متعال به بنده‌ای که شایستگی و قابلیت افاضۀ الهی را یافته باشد اعطا می‌شود.<ref>ر.ک. [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت</ref> | |||
==باطن قرآن و عالمان به بطن قرآن== | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[آیا علم به باطن قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آیا علم به باطن قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |||
*براساس برخی آیات مانند:<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> «هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ»<ref>ر.ک. [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶</ref> و برخی روایات از قبیل:<ref>ر.ک. [[سلیم بن قیس هلالی|هلالی، سلیم بن قیس]], کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج ۲، ص ۷۷۱؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد، ج ۱، ص ۱۹۶</ref> {{عربی|اندازه=155%|«لَیْسَ مِنَ الْقُرْآنِ آیَةٌ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا مِنْهُ حَرْفٌ إِلَّا وَ إن لَهُ تَأْوِیلٌ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ الرَّاسِخُونَ نَحْنُ آلُ مُحَمَّدٍ»}}،<ref>ر.ک. [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱</ref> قرآن کریم دارای ظاهر و باطن بوده و باطن آن نیز، دارای درجات و مراتب گوناگونی است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]؟، ص ؟؟؟</ref> از طرفی هم، یکی از معتبرترین خاستگاه علوم [[اهل بیت]]{{عم}}، قرآن کریم است که هر کسی نمی‌تواند به عمق و باطن آن دست یابد و حقایق علمی آن را کشف کند و بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، تنها [[اهل بیت]]{{عم}} به همه قرآن از جمله باطن و ظاهر آن آشنا هستند و آگاهی از قرآن و تفسیر و تأویل آن یکی از علومی است که لازم است امام{{ع}} از آن بهره‌مند باشد است.<ref>ر.ک. [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ ـ ۶۶؛ [[سید محمد حسینی همدانی نجفی|حسینی همدانی، محمد]]، درخشان پرتوى از اصول کافى، ج ۴، ص ۳۹</ref> | |||
==ادلۀ علم معصوم به باطن قرآن== | |||
*دو دلیل اقامه شده است که [[اهل بیت]]{{عم}} عالم به باطن و تأویل قرآن هستند: دلیل نقضی و دلیل نقلی. | |||
===دلیل نقضی=== | |||
*از یک طرف می‌دانیم [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق وحی بر امور غیبی اعم از قرآنی و غیر قرآنی آگاه بودند. از طرفی هم فرض کنیم اگر آن حضرت بر باطن قرآن علم نداشتند، دو حالت پیش خوهد آمد: یا غیر ایشان هم به باطن قرآن علم ندارد یا اینکه، علم دارد؛ بنابر فرض اوّل لازم می‌آید هیچ کس از باطن قرآن آگاه نشود و نزول قرآن کار لغوی باشد، این محال است و کار لغو بر خداوند قبیح است. بنابر فرض دوم هم، لازمه‌اش این است، غیر [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} بر ایشان برتری داشته باشد که این هم محال است؛ چون این [[پیامبر]] است که بنابر [[اجماع]] مسلمانان و روایات متواتر باید نسبت به همه افراد امتش و بلکه، بر همه مخلوقات برتری داشته باشد نه برعکس.<ref>ر.ک. [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها</ref> | |||
*از طرف دیگر، مطابق [[روایات]]، [[پیامبر خاتم|رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از راسخین در علم بوده<ref>ر.ک. [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص ۶۳؛ [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۱۱۳ـ ۱۲۲؛ [[حسین افسردیر|افسردیر، حسین]]، [[مرضیه فضلی‌نژاد|فضلی نژاد، مرضیه]]، [[بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران (مقاله)|بررسی مصادیق راسخان در علم در نگاه مفسران]]، ص ۲۳ ـ ۲۷؛ [[حسین ردایی|ردایی، حسین]]، [[قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل (مقاله)|قرآن و مرجعیت علمی اهل بیت در تأویل]]، ص ۱۳۱ ـ ۱۳۳</ref> و به جهت آنکه علم به تاویل قرآن از علوم پنهانی و غیب است، لذا [[پیامبر]] و [[امام]] بر [[غیب]] آگاهی دارند.<ref>ر.ک. [[سید نورالدین شریعتمدار جزایری|جزایری، شریعتمدار]]، [[امام حسین و علم به شهادت (مقاله)|امام حسین و علم شهادت]]، صفحه؟؟؟؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، صفحه؟؟؟؛ [[امام خان عسکری|عسکری، امام خان]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایان‌نامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]، فصل پنجم، صفحه؟؟؟</ref> همچنین با توجه به آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِنَّما يُريدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهيراً}}﴾}}<ref>سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳</ref> که به موجب اخبار متواتره در [[حق]] [[اهل بیت]] [[پیغمبر]] نازل شده است، آنان از پاک شدگان و آگاهان به تاویل هستند<ref>ر.ک. [[علامه طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، قرآن در اسلام، صفحه؟؟؟، مرکز اطلاع‌رسانی الغدیر؛ [[مهدی اکبرنژاد|اکبرنژاد، مهدی]] و [[روح‌الله محمدی|محمدی، روح الله]]، [[بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم (مقاله)|بررسی سندی و دلالی احادیث راسخون فی العلم]]، ص ۶۰؛ [[عین الله خادمی|خادمی، عین الله]]، [[صدیقه بختیاری|بختیاری، صدیقه]]، [[جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه (مقاله)|جایگاه و ضرورت امامت از منظر اسماعیلیه]]، صفحه؟؟؟</ref> و علت دسترسی به علم تاویل طهارت قلبی دانسته شده است.<ref>ر.ک. [[سید حسین ابراهیمیان|ابراهیمیان، سید حسین]]، سخنرانی با موضوع: نقش قرآن در زندگی انسان، وبگاه مرکز اسلامی امام علی{{ع}}</ref> | |||
===دلیل نقلی=== | |||
*روایات فراوانی وجود دارد که [[اهل بیت]] {{عم}} جزء راسخان در علم بوده و بعد از [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق الهام و تأییدات الهی به باطن قرآن کریم علم دارند؛ از قبیل روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} نقل شده فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> {{عربی|اندازه=155%|«ما یستطیع أحد أن یدعی أن عنده جمیع القرآن کُلِّه ظاهره و باطنه غیر الأَوْصِیاء»}} و نیز حضرت فرمودند:<ref>ر.ک. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۲۲۸</ref> «ما راسخان در علم هستیم و ما تأویل قرآن را می‌دانیم»<ref>ر.ک. [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص ۱۷۷؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص ۷۱؛ [[عبدالرضا حمادی|حمادی، عبدالرضا]]، [[گستره علم امام از منظر کلینی و صفار (مقاله)|گستره علم امام از منظر کلینی و صفار]]، فصلنامه امامت‌پژوهی، شماره ۴ زمستان ۱۳۹، ص ۶۴ – ۶۶؛ [[سید علی هاشمی ۱|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]، ص ؟؟؟</ref> | |||
==نتیجه‌گیری== | |||
*از جمع بندی مطالب ذکر شده و ادله‌ای که در این باره بیان شده به این نتیجه می‌رسیم که: | |||
#[[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} از طریق [[وحی]] به اسرار عالم و نیز، به اسرار و باطن قرآن کریم علم دارند؛ | |||
#[[اهل بیت]]{{عم}} که جانشینان [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} هستند، همانند خود آن حضرت به ظاهر و باطن و حقیقت قرآن علم دارند؛ | |||
#علم به باطن و اسرار قرآن کریم [[علم غیب]] نیست بلکه، علمی است که خداوند متعال آن را از طریق وحی، الهام و تأییدات خاص خودش به پیامبر اکرم{{صل}} و [[امامان]] [[معصوم]]{{عم}} آموخته است و شاهد آن ظواهر آیاتی است که در آنها واژۀ تاویل به کار رفته و بر این واقعیت دلالت دارد که لازمۀ تأویل، بهره‌مندی از علمی است که از جانب خداوند متعال به بنده‌ای که شایستگی و قابلیت افاضۀ الهی را یافته باشد اعطا می‌شود.<ref>ر.ک. [[علیه رضاداد|رضاداد، علیه]]، علم به تاویل آیات قرآن کریم و ائمه معصومین انحصار یا عدم انحصار، پایگاه تخصصی معارف اهل بیت</ref> | |||
#علم به باطن قرآن کریم بر طبق آیۀ {{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ}}﴾}}<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۷</ref> یک فضیلتی است که خداوند متعال به [[اهل بیت]] {{عم}} اعطا فرموده است؛ به گونه‌ای که خداوند نام آنان را در کنار نام خود قرار داده و آنان را راسخان در علم خوانده است.<ref>ر.ک. [[محمد منصورآبادی|منصورآبادی، محمد]]، [[راسخان در علم از دیدگاه فریقین (کتاب)|راسخان در علم از دیدگاه فریقین]]، ص ۱۰۷ و ۱۱۱</ref> | |||
==پرسش‌های وابسته== | |||
* [[آیا علم به همه حقایق قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)]] | |||
* [[آیا علم به تأویل قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)|آیا علم به تأویل قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟]] | |||
* [[آیا علم به باطن قرآن علم غیب است و معصوم از آن آگاهی دارد؟ (پرسش)]] | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۳۶: | خط ۷۵: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
=='''[[:رده:آثار علم غیب معصوم|منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم]]'''== | =='''[[:رده:آثار علم غیب معصوم|منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم]]'''== | ||