پرش به محتوا

بحث:ذکر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ثنای الهی' به 'ثنای الهی'
(صفحه‌ای تازه حاوی «==واژه‌شناسی لغوی== *ذکر، مصدر ثلاثی مجرد از ریشه "ذ-ک-ر" در لغت به معنای یاد...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - 'ثنای الهی' به 'ثنای الهی')
خط ۱۲۰: خط ۱۲۰:
*گرچه [[اسوه]] بودن [[رسول خدا]]{{صل}} با توجه به [[جهانی بودن]] [[رسالت]] ایشان، برای گروهی خاص نیست، تنها کسانی از این [[الگو]] بهره می‌برند که به [[خدا]] و روز واپسین [[امیدوار]] و فراوان به [[یاد خدا]] باشند: {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای  نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref><ref>الکشاف، ج۳، ص۵۳۱؛ مجمع البیان، ج۸، ص۵۴۸؛ زاد المسیر، ج۳، ص۴۵۵.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
*گرچه [[اسوه]] بودن [[رسول خدا]]{{صل}} با توجه به [[جهانی بودن]] [[رسالت]] ایشان، برای گروهی خاص نیست، تنها کسانی از این [[الگو]] بهره می‌برند که به [[خدا]] و روز واپسین [[امیدوار]] و فراوان به [[یاد خدا]] باشند: {{متن قرآن|لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا}}<ref>«بی‌گمان فرستاده خداوند برای شما نمونه‌ای  نیکوست، برای آن کس (از شما) که به خداوند و به روز بازپسین امید دارد و خداوند را بسیار یاد می‌کند» سوره احزاب، آیه ۲۱.</ref><ref>الکشاف، ج۳، ص۵۳۱؛ مجمع البیان، ج۸، ص۵۴۸؛ زاد المسیر، ج۳، ص۴۵۵.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
===اجتناب از گزافه‌گویی و گفتار بی‌عمل===
===اجتناب از گزافه‌گویی و گفتار بی‌عمل===
*[[قرآن کریم]]، پس از [[سرزنش]] برخی از [[شاعران]] که در هر وادی سرگردان‌اند و سخنی می‌گویند که انجام نمی‌دهند، [[شاعران]] باایمان و اهل [[عمل صالح]] را که بسیار [[خدا]] را یاد می‌کنند، استثناء می‌کند: {{متن قرآن|وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيرًا }}<ref>«و از شاعران، گمراهان پیروی می‌کنند آیا نمی‌بینی که آنان در هر درّه‌ای  سرگردانند؟ و چیزهایی می‌گویند که خود نمی‌کنند؟ جز آنان که ایمان دارند و کارهای شایسته انجام می‌دهند و خداوند را بسیار یاد می‌کنند»؛ سوره شعراء، آیه ۲۲۴-۲۲۷.</ref>. [[سرگردانی]] آنان در هر وادی، کنایه از اشعار جاهلانه ایشان است که چیزی جز لغو، [[باطل]] و [[زیاده‌روی]] در [[ستایش]] و [[نکوهش]] دیگران نیست<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۳۲۵-۳۲۶؛ زبدة التفاسیر، ج۵، ص۶۶؛ الجوهر الثمین، ج۴، ص۴۱۰.</ref>. برخی در [[تفسیر]] "یاد کردن فراوان [[خدا]]" گفته‌اند: بیشتر اشعار آنان درباره [[توحید]] و [[ثنای الهی]]، [[تشویق]] به [[اطاعت خدا]]، [[حکمت]]، [[موعظه]]، [[زهد]] و [[ترغیب]] به [[آخرت]] است<ref>تفسیر بیضاوی، ج۴، ص۱۵۲؛ الصافی، ج۴، ص۵۶؛ روح البیان، ج، ص۳۱۶.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
*[[قرآن کریم]]، پس از [[سرزنش]] برخی از [[شاعران]] که در هر وادی سرگردان‌اند و سخنی می‌گویند که انجام نمی‌دهند، [[شاعران]] باایمان و اهل [[عمل صالح]] را که بسیار [[خدا]] را یاد می‌کنند، استثناء می‌کند: {{متن قرآن|وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيرًا }}<ref>«و از شاعران، گمراهان پیروی می‌کنند آیا نمی‌بینی که آنان در هر درّه‌ای  سرگردانند؟ و چیزهایی می‌گویند که خود نمی‌کنند؟ جز آنان که ایمان دارند و کارهای شایسته انجام می‌دهند و خداوند را بسیار یاد می‌کنند»؛ سوره شعراء، آیه ۲۲۴-۲۲۷.</ref>. [[سرگردانی]] آنان در هر وادی، کنایه از اشعار جاهلانه ایشان است که چیزی جز لغو، [[باطل]] و [[زیاده‌روی]] در [[ستایش]] و [[نکوهش]] دیگران نیست<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۳۲۵-۳۲۶؛ زبدة التفاسیر، ج۵، ص۶۶؛ الجوهر الثمین، ج۴، ص۴۱۰.</ref>. برخی در [[تفسیر]] "یاد کردن فراوان [[خدا]]" گفته‌اند: بیشتر اشعار آنان درباره [[توحید]] و [[[[ثنای الهی]]]]، [[تشویق]] به [[اطاعت خدا]]، [[حکمت]]، [[موعظه]]، [[زهد]] و [[ترغیب]] به [[آخرت]] است<ref>تفسیر بیضاوی، ج۴، ص۱۵۲؛ الصافی، ج۴، ص۵۶؛ روح البیان، ج، ص۳۱۶.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
===[[خشوع]] و زنده شدن [[دل]]===
===[[خشوع]] و زنده شدن [[دل]]===
*[[یاد خدا]] [[دل]] [[مؤمنان]] را [[خاشع]] می‌سازد و [[قرآن]] برخی از [[مؤمنان]] را که بر اثر [[غفلت]] و سنگدلی‌شان، در مقابل [[ذکر خدا]] [[خاشع]] نمی‌شوند، [[سرزنش]] می‌کند: {{متن قرآن|أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ}}<ref>«آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد و مانند کسانی نباشند که پیش از این به آنان کتاب (آسمانی) دادند اما روزگار بر آنان به درازا کشید و دل‌هاشان سخت شد و بسیاری از آنان بزهکار بودند؟» سوره حدید، آیه ۱۶.</ref><ref>التفسیر الکبیر، ج۲۹، ص۴۶۰؛ المیزان، ج۱۹، ص۱۶۰.</ref>. در [[آیه]] پیشین، به زنده شدن [[زمین]] پس از [[مرگ]] اشاره می‌شود: {{متن قرآن|اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا}}<ref>«بدانید که خداوند زمین را پس از سترون شدن آن بارور می‌کند» سوره حدید، آیه ۱۷.</ref> که تعلیلی برای [[آیه]] پیشین و تمثیلی است برای زنده شدن [[دل]] و [[خشوع]] آن بر اثر [[مداومت]] بر [[ذکر خدا]]؛ یعنی همان‌گونه که [[باران]] [[زمین مرده]] را زنده و با طراوت می‌کند، [[ذکر خدا]] نیز به [[دل‌ها]] طراوت و [[حیات]] می‌بخشد و آنها را [[خاشع]] می‌کند<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۹، ص۴۶۱.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
*[[یاد خدا]] [[دل]] [[مؤمنان]] را [[خاشع]] می‌سازد و [[قرآن]] برخی از [[مؤمنان]] را که بر اثر [[غفلت]] و سنگدلی‌شان، در مقابل [[ذکر خدا]] [[خاشع]] نمی‌شوند، [[سرزنش]] می‌کند: {{متن قرآن|أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ}}<ref>«آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد و مانند کسانی نباشند که پیش از این به آنان کتاب (آسمانی) دادند اما روزگار بر آنان به درازا کشید و دل‌هاشان سخت شد و بسیاری از آنان بزهکار بودند؟» سوره حدید، آیه ۱۶.</ref><ref>التفسیر الکبیر، ج۲۹، ص۴۶۰؛ المیزان، ج۱۹، ص۱۶۰.</ref>. در [[آیه]] پیشین، به زنده شدن [[زمین]] پس از [[مرگ]] اشاره می‌شود: {{متن قرآن|اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا}}<ref>«بدانید که خداوند زمین را پس از سترون شدن آن بارور می‌کند» سوره حدید، آیه ۱۷.</ref> که تعلیلی برای [[آیه]] پیشین و تمثیلی است برای زنده شدن [[دل]] و [[خشوع]] آن بر اثر [[مداومت]] بر [[ذکر خدا]]؛ یعنی همان‌گونه که [[باران]] [[زمین مرده]] را زنده و با طراوت می‌کند، [[ذکر خدا]] نیز به [[دل‌ها]] طراوت و [[حیات]] می‌بخشد و آنها را [[خاشع]] می‌کند<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۹، ص۴۶۱.</ref><ref>[[محمد ابوطالبی|ابوطالبی، محمد]]، [[ذکر (مقاله)|ذکر]] ، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>
۲۱۸٬۲۱۵

ویرایش