پرش به محتوا

بنی‌اسرائیل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۷۵: خط ۷۵:
*{{متن قرآن|كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَمَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَى}}<ref>«از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و در آن از اندازه مگذرید که خشم من شما را فرا گیرد و هر که خشم من او را فرا گیرد بی‌گمان نابود خواهد شد» سوره طه، آیه۸۱.</ref>برخی با استشهاد به آیاتی مانند {{متن قرآن|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که گفتید: ای موسی! هرگز یک (رنگ) خوراک را برنمی‌تابیم به خاطر ما از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز، بر آورد. او گفت: آیا چیز پست‌تر را به جای چیز بهتر می‌خواهید؟» سوره بقره، آیه۶۱.</ref>. [[طغیان]] در این [[آیه]] را [[کفران نعمت]] و [[شاکر]] نبودن آنان در برابر این روزیها دانسته‌‌اند<ref>المیزان، ج ۱۴، ص ۱۸۷.</ref>. ممکن است این [[طغیان]] خوردن این روزیها به صورت [[حرام]] باشد<ref> التبیان، ج ۷، ص ۱۹۵.</ref>.
*{{متن قرآن|كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَمَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوَى}}<ref>«از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و در آن از اندازه مگذرید که خشم من شما را فرا گیرد و هر که خشم من او را فرا گیرد بی‌گمان نابود خواهد شد» سوره طه، آیه۸۱.</ref>برخی با استشهاد به آیاتی مانند {{متن قرآن|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که گفتید: ای موسی! هرگز یک (رنگ) خوراک را برنمی‌تابیم به خاطر ما از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز، بر آورد. او گفت: آیا چیز پست‌تر را به جای چیز بهتر می‌خواهید؟» سوره بقره، آیه۶۱.</ref>. [[طغیان]] در این [[آیه]] را [[کفران نعمت]] و [[شاکر]] نبودن آنان در برابر این روزیها دانسته‌‌اند<ref>المیزان، ج ۱۴، ص ۱۸۷.</ref>. ممکن است این [[طغیان]] خوردن این روزیها به صورت [[حرام]] باشد<ref> التبیان، ج ۷، ص ۱۹۵.</ref>.


==بنی اسرائیل در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
==[[نعمت‌های خداوند]] بر [[بنی‌اسرائیل]]==
 
[[قرآن]] در موارد گوناگون با [[یادآوری]] نعمتهای [[خداوند]] به [[بنی‌اسرائیل]] در دوره‌‌های مختلفی از [[تاریخ]] حیاتشان آنان را به سبب [[ناسپاسی]]، [[سرزنش]] کرده و به [[خداترسی]]، [[وفای به عهد الهی]]، [[ایمان به قرآن]] و [[پرهیز]] از آمیختن [[حق و باطل]] و [[کتمان حق]] فرا‌‌می‌‌خواند. (بقره / ۲، ۴۰ ـ ۴۲) مهم‌‌ترین این نعمتها به ترتیب [[تاریخ]] از این قبیل است:
===رهایی از دست [[فرعونیان]]===
 
[[نجات]] از دست [[فرعونیان]] و شرایط بسیار دشوار و [[مصیبت]] بار [[زندگی]] در [[مصر]] و گذشتن از دریا و نابودی [[فرعونیان]] در [[آیات]] متعددی به عنوان [[نعمت]] [[خدا]] به [[بنی‌اسرائیل]] [[یادآوری]] شده است: «واِذ‌‌نَجَّینـکُم مِن ءالِ فِرعَونَ یَسومونَکُم سوءَ العَذابِ... و اَغرَقنا ءالَ فِرعَونَ واَنتُم تَنظُرون».(بقره / ۲، ۴۹ ـ ۵۰ و نیز اعراف‌‌ / ۷، ۱۴۱؛ [[ابراهیم]] / ۱۴، ۶) [[بردگی]] و [[اسارت]] در دست [[فرعونیان]] چنان سخت و دشوار بوده که از آن با [[عذاب]] خوارکننده یاد شده است: «ولَقَد نَجَّینا بَنی اِسرءیلَ مِنَ العَذابِ المُهین».(دخان / ۴۴، ۳۰) [[آمرزش]] [[گناه]] گوساله‌‌پرستی (بقره / ۲، ۵۱ ـ ۵۲) و زنده شدن ۷۰ نفری که در پی درخواست [[رؤیت خداوند]] در [[میقات]]، با [[صاعقه]] کشته شدند از دیگر [[نعمتهای خدا]] بر [[بنی‌اسرائیل]] (بقره / ۲، ۵۵‌‌ـ‌‌۵۶؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۵۵) و [[دلیل]] هر دو [[نعمت]] [[ترغیب]] آنان به [[شکرگزاری]] یاد شده است. (بقره / ۲، ۵۲، ۵۶)
===اعطای [[حکم]]، [[نبوت]] و کتاب===
 
«و لَقَد ءاتَینا بَنی‌‌اِسرءیلَ الکِتـبَ والحُکمَ والنُّبُوَّة».(جاثیه / ۴۵، ۱۶) مراد از [[حکم]] را آشنایی با مسائل [[دینی]]، [[دانش]] [[قضاوت]] یا تمیز [[حق]] از [[باطل]] گفته‌‌اند.(۱) در برخی نقلها شمار پیامبرانی که [[خداوند]] برای [[هدایت]] [[بنی اسرائیل]] به سوی آنان فرستاد، تا ۱۰۰۰ نفر نیز [[نقل]] شده که مهم‌‌ترین آنها [[موسی]] *{{ع}} است.(۲) به این [[نعمت]] در [[آیات]] دیگر نیز اشاره شده است: «وءاتَینا مُوسَی الکِتـبَ وجَعَلنـهُ هُدًی لِبَنی اِسرءیلَ اَلاّ تَتَّخِذوا مِن دونی وَکیلا».([[اسراء]] / ۱۷، ۲) چون این کتاب مشتمل بر [[شریعت]] [[موسی]]{{ع}} بوده است، [[خداوند]] از آن به عنوان هادیِ [[بنی‌اسرائیل]] یاد می‌‌کند.(۳) (نک:[[سجده]] / ۳۲، ۲۳)
۱. <ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۱۰۸.</ref>
۲. <ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۲؛ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۶۵.</ref>
۳. <ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۳۶.</ref>
===بهره مندی از روزی [[پاک]]===
 
«... و رَزَقنـهُم مِنَ الطَّیِّبـتِ».(جاثیه / ۴۵، ۱۶؛ بقره / ۲، ۵۷) این [[روزی حلال]] همان «مَنّ» و «سَلْوی» است که در برخی از [[آیات]] به آن اشاره شده است. (بقره / ۲، ۵۷؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰؛ طه / ۲۰، ۸۰) شاید اهمیت این [[یادآوری]] به سبب [[ناسپاسی]] [[بنی‌اسرائیل]] در برابر این [[نعمت]] بوده است، زیرا آنان بدون توجه به این غذاهای آسمانی در پی غذاهای دیگری بودند:(۱) «و‌‌اِذ قُلتُم یـموسی لَن نَصبِرَ عَلی طَعام و‌‌احِد فَادعُ لَنا رَبَّکَ یُخرِج لَنا مِمّا تُنبِتُ‌‌الاَرضُ مِن بَقلِها وقِثّائِها وفومِها وعَدَسِها وبَصَلِها.»...(بقره / ۲، ۶۱) (‌‌ <= ‌‌تیه) برخورداری [[بنی‌اسرائیل]] از خوردنیهای گوارا در سرزمین [[موعود]] نیز به مثابه [[نعمت]] یاد شده است. (بقره / ۲، ۵۸)
۱. <ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۵۵.</ref>
===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
 
[[بنی‌اسرائیل]] هنگام [[سرگردانی]] در بیابانهای میان [[مصر]] و سرزمین [[موعود]] از شدت گرمای [[خورشید]] و [[تشنگی]] به تنگ آمده، [[اعتراض]] می‌‌کردند.(۱) [[خداوند]] به درخواست [[موسی]]{{ع}} و با فرستادن ابری، بر سر آنان سایه افکند: «و ظَـلَّلنا عَلَیکُمُ الغَمامَ»(بقره / ۲، ۵۷)؛ همچنین آن [[حضرت]] به [[فرمان خداوند]] و با زدن عصای خود بر سنگ، ۱۲ چشمه به شمار ۱۲ [[سبط]] [[بنی‌اسرائیل]] جاری ساخت: «و اِذِ استَسقی [[موسی]] لِقَومِهِ... فَانفَجَرَت مِنهُ اثنَتا عَشرَةَ عَینًا.»...(بقره / ۲، ۶۰ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰) (‌‌ <= ‌‌تیه و چشمه)
۱. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>
===[[برتری]] بر عالمیان===
 
در برخی [[آیات]]، [[خداوند]] از [[برتری]] [[بنی اسرائیل]] بر دیگر عالمیان خبر داده است: «یـبَنِی اِسرءیلَ اذکُروا نِعمَتِیَ الَّتِی اَنعَمتُ عَلَیکُم و اَنّی فَضَّلتُکُم عَلَی العــلَمین».(بقره / ۲، ۱۲۲ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۴۰) با توجه به [[آیه]] ۱۱۰ آل‌‌عمران / ۳: «کُنتُم خَیر اُمَّة اُخرِجَت لِلنّاس» که [[برتری]] [[امت]] [[حضرت محمد]]{{صل}} بر دیگر امتها را می‌‌رساند، [[مفسران]] در حل [[تعارض]] ظاهری دو [[آیه]] که در نگاه نخست به نظر می‌‌رسد، نظرهایی ابراز داشته‌‌اند؛ برخی مراد از عالمیان را فقط [[مردمان]] معاصر [[بنی‌اسرائیل]] دانسته‌‌اند.(۱) برخی دیگر مراد از [[برتری]] [[بنی‌اسرائیل]] را برخورداری آنان از امتیازاتی مانند کثرت [[پیامبران]]، [[معجزات]] فراوان واقع شده در زمان آنان و برخورداری از نعمتهای فراوان گفته‌‌اند.(۲) البته توجه به تفاوت کاربرد دو تعبیر «فَضَّلتُکُم» و «خَیرُ» می‌‌تواند در حل این چالش کارگشا باشد. تعبیر «تفضیل» در مورد برخورداری از پاره‌‌ای امتیازات مادی و [[معنوی]] کاربرد دارد و لزوماً به معنای خیر و بهتر بودن افراد برخوردار نیست، چنان‌‌که [[تاریخ]] نشان می‌‌دهد [[بنی‌اسرائیل]] به رغم برخورداری از امتیازات فراوان نه فقط بهره لازم را نبردند، بلکه همواره به [[بیراهه]] رفتند.
۱. <ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۷۵؛ جامع‌‌البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref>
۲. <ref>جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷ـ۳۷۸؛ مجمع البیان، ج ۹، ص‌‌۱۱۳؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۳، ص ۳۱۱ـ۳۱۲.</ref>
===اسکان در [[سرزمین مقدس]]===
 
«و قُلنا مِن بَعدِهِ لِبَنی اِسرءیلَ اسکُنُوا الاَرضَ فَاِذا جاءَ وَعدُ الأخِرَةِ جِئنا بِکُم لَفیفـا».([[اسراء]] / ۱۷، ۱۰۴) شماری از [[مفسران]] این سرزمین را [[شام]] (۱) یا [[مصر]] (۲) امّا برخی دیگر با استشهاد به [[آیه]] «یـقَومِ ادخُلوا الاَرضَ المُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ اللّهُ لَکُم»([[مائده]] / ۵، ۲۱) آن را [[ارض]] [[مقدس]] [[موعود]] دانسته‌‌اند؛(۳) گویا سرزمین [[موعود]] در آن زمان بخشی از [[شام]] بوده است؛ همچنین در [[آیه]] دیگری [[خداوند]] از به [[میراث]] نهادن سرزمین [[مبارک]] خبر می‌‌دهد: «واَورَثنَا القَومَ الَّذینَ کانوا یُستَضعَفونَ مَشـرِقَ الاَرضِ و مَغـرِبَهَا الَّتی بـرَکنا فیها وتَمَّت کَلِمَتُ رَبِّکَ الحُسنی عَلی بَنی‌‌اِسرءیلَ».([[اعراف]] / ۷، ۱۳۷) [[مفسران]] با بهره‌‌گیری از [[وصف]] «بـرَکنا فیها» این سرزمین را همان [[سرزمین مقدس]] [[موعود]] ([[فلسطین]]) گفته‌‌اند.(۴) در تعبیر دیگری از مکانی که [[بنی‌اسرائیل]] در آن ساکن شدند با عنوان «مُبَوَّءَ صِدق» یاد شده است: «ولَقَد بَوَّأنا بَنی اِسرءیلَ مُبَوَّاَ صِدق».([[یونس]] / ۱۰، ۹۳) [[علامه طباطبایی]] این مکان را جایگاهی می‌‌داند که همه امکانات و لوازم [[زندگی]] به وفور در آن فراهم بوده است.(۵) برخی از [[مفسران]] دیگر نیز با اشاره به مناسب بودن این مکان، آن را [[مصر]]، [[شام]] یا [[بیت المقدس]] دانسته‌‌اند.((۶) ‌‌ <= ‌‌ارض [[مقدس]])
۱. <ref>جامع البیان، مج ۹، ج ۱۵، ص ۲۱۹؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۹.</ref>
۲. <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۳۱.</ref>
۳. <ref>ر. ک: المیزان، ج ۱۳، ص ۲۳۴.</ref>
۴. <ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص ۲۵۲؛ تفسیر المنار، ج ۸، ص ۱۰۰؛ المیزان، ج ۵، ص ۲۸۸ـ۲۸۹.</ref>
۵. <ref>المیزان، ج ۱۰، ص ۱۲۰.</ref>
۶. <ref>التبیان، ج ۵، ص ۴۲۹؛ البرهان، ج ۳، ص ۵۳؛ کنز الدقائق، ج ۶، ص ۹۵.</ref>
===نشان دادن [[معجزات الهی]]===
 
[[خداوند]] برای تقویت [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] و [[پایداری]] آنان بارها [[معجزات]] خود را برای آنان نمایان کرد. عبور [[بنی اسرائیل]] از دریا و [[غرق]] شدن [[فرعون]] از این جمله است.([[یونس]] / ۱۰، ۹۰) براساس برخی گزارشهای [[تاریخی]]، [[خداوند]] برای راسخ‌‌تر شدن [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] اجساد همه [[لشکریان]] [[فرعون]] را در دریا [[غرق]] کرد؛ ولی [[جسد]] [[فرعون]] را به ساحل آورد تا [[حقارت]] او روشن شود و [[بنی‌اسرائیل]] در [[مرگ]] او تردیدی نکنند؛(۱) امّا آنان به رغم دیدن چنین معجزاتی پس از [[نجات]] باز به بت‌‌پرستی روی آوردند.([[اعراف]] / ۷، ۱۳۸) برخی [[آیات]] شمار [[معجزات الهی]] برای [[بنی‌اسرائیل]] را ۹ تا ذکر کرده است: «و لَقَد ءاتَینا [[موسی]] تِسعَ ءایـت بَیِّنـت فَسـَل بَنی اِسرءیلَ».([[اسراء]] / ۱۷، ۱۰۱) [[مفسران]] درباره این ۹ [[نشانه]] [[اختلاف]] کرده‌‌اند. [[علامه طباطبایی]] با [[اعتقاد]] به اینکه مجموع [[معجزات]] بیش از ۹ تاست، [[ذکر]] این تعداد [[معجزه]] را به احتمال اشاره به [[معجزات]] [[موسی]]{{ع}} برای [[دعوت]] [[فرعون]] دانسته است.(۲) برخی با استناد به روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} این نشانه‌‌ها را عصای * [[موسی]]{{ع}}، [[طوفان]] *، بلای ملخ، بلای قورباغه *، بلای‌‌خون * شدن رودها و دریاها، بردن کوه طور بر فراز سر آنان، [[نزول]] مَنّ و سَلْوی و شکافته شدن دریا ذکر کرده‌‌اند.(۳) در برخی از [[تفاسیر]] دیگر، این موارد با اندکی تفاوت بیان شده است.(۴)
۱. <ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۳۴۴؛ جامع‌‌البیان، مج ۷، ج ۱۱، ص ۲۱۵؛ روض‌‌الجنان، ج ۱۰، ص ۱۹۸.</ref>
۲. <ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۲۱۸.</ref>
۳.<ref> البرهان، ج ۳، ص ۵۹۷.</ref>
۴. <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۱۸؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۷.</ref>
 
==[[بنی‌اسرائیل]] در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
*از جمله آیاتی که افتراهای [[بنی‌اسرائیل]] به [[پیامبر]] و یا هم [[پیمان]] شدن [[بنی‌اسرائیل]]، [[اهل کتاب]] با [[مشرکین]] را مطرح می‌کند.
*از جمله آیاتی که افتراهای [[بنی‌اسرائیل]] به [[پیامبر]] و یا هم [[پیمان]] شدن [[بنی‌اسرائیل]]، [[اهل کتاب]] با [[مشرکین]] را مطرح می‌کند.
#{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آورد، گفتند» سوره صف، آیه ۶.</ref>
#{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آورد، گفتند» سوره صف، آیه ۶.</ref>
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش