پرش به محتوا

بنی‌اسرائیل در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۷۶: خط ۷۶:


==[[نعمت‌های خداوند]] بر [[بنی‌اسرائیل]]==
==[[نعمت‌های خداوند]] بر [[بنی‌اسرائیل]]==
 
*[[قرآن]] در موارد گوناگون با [[یادآوری]] نعمت‌های [[خداوند]] به [[بنی‌اسرائیل]] در دوره‌‌های مختلفی از [[تاریخ]] حیاتشان آنان را به سبب [[ناسپاسی]]، [[سرزنش]] کرده و به [[خداترسی]]، [[وفای به عهد الهی]]، [[ایمان به قرآن]] و [[پرهیز]] از آمیختن [[حق و باطل]] و [[کتمان حق]] فرا‌‌ می‌‌خواند{{متن قرآن|يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَوْفُواْ بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ وَآمِنُواْ بِمَا أَنزَلْتُ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَكُمْ وَلاَ تَكُونُواْ أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلاَ تَشْتَرُواْ بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلاً وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ  وَلاَ تَلْبِسُواْ الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُواْ الْحَقَّ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref> ای بنی اسرائیل! نعمت مرا که ارزانی شما داشتم به یاد آورید و به پیمان من وفا کنید تا به پیمان شما وفا کنم و تنها از من بهراسید.و به آنچه فرو فرستاده‌ام، که کتاب نزد شما را راست می‌شمارد، ایمان آورید و نخستین منکر آن نباشید و آیات مرا به بهای ناچیز نفروشید و تنها از من پروا کنید.و حق را با باطل میامیزید و آگاهانه حقپوشی مکنید؛ سوره بقره، آیه: ۴۰-۴۲.</ref>.
[[قرآن]] در موارد گوناگون با [[یادآوری]] نعمتهای [[خداوند]] به [[بنی‌اسرائیل]] در دوره‌‌های مختلفی از [[تاریخ]] حیاتشان آنان را به سبب [[ناسپاسی]]، [[سرزنش]] کرده و به [[خداترسی]]، [[وفای به عهد الهی]]، [[ایمان به قرآن]] و [[پرهیز]] از آمیختن [[حق و باطل]] و [[کتمان حق]] فرا‌‌می‌‌خواند. (بقره / ۲، ۴۰ ـ ۴۲) مهم‌‌ترین این نعمتها به ترتیب [[تاریخ]] از این قبیل است:
*مهم‌‌ترین این نعمت‌ها به ترتیب [[تاریخ]] از این قبیل است:
===رهایی از دست [[فرعونیان]]===
===رهایی از دست [[فرعونیان]]===
 
*[[نجات]] از دست [[فرعونیان]] و شرایط بسیار دشوار و [[مصیبت]] بار [[زندگی]] در [[مصر]] و گذشتن از دریا و نابودی [[فرعونیان]] در [[آیات]] متعددی به عنوان [[نعمت]] [[خدا]] به [[بنی‌اسرائیل]] [[یادآوری]] شده است: {{متن قرآن|وَإِذْ نَجَّيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ }}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که شما را از فرعونیان رهانیدیم که به شما عذابی سخت می‌چشاندند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را زنده می‌گذاردند و در آن از سوی پروردگارتان برای شما آزمونی سترگ بود؛ سوره بقره، آیه:۴۹.</ref>، {{متن قرآن|وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که دریا را با (ورود) شما شکافتیم پس شما را رهانیدیم و فرعونیان را در حالی که خود می‌نگریستید، غرق کردیم، سوره بقره، آیه:۵۰.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَإِذْ أَنجَيْنَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُقَتِّلُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ }}<ref> و (یاد کن) آنگاه را که شما را از فرعونیان نجات بخشیدیم که عذابی تلخ را به شما می‌چشاندند؛ پسرانتان را می‌کشتند و زنانتان را زنده باز می‌نهادند و در این، برای شما از سوی پروردگارتان آزمونی سترگ بود، سوره اعراف، آیه:۱۴۱.</ref>؛ {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَفِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ}}<ref>  و (یاد کن) آنگاه را که موسی به قوم خود گفت: نعمت خداوند را بر خویش به یاد آورید هنگامی که شما را از فرعونیان رهایی داد که عذابی سخت را به شما می‌چشاندند و پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را زنده می‌نهادند و در آن آزمونی سترگ از سوی پروردگارتان بود؛ سوره ابراهیم، آیه:۶.</ref>
[[نجات]] از دست [[فرعونیان]] و شرایط بسیار دشوار و [[مصیبت]] بار [[زندگی]] در [[مصر]] و گذشتن از دریا و نابودی [[فرعونیان]] در [[آیات]] متعددی به عنوان [[نعمت]] [[خدا]] به [[بنی‌اسرائیل]] [[یادآوری]] شده است: «واِذ‌‌نَجَّینـکُم مِن ءالِ فِرعَونَ یَسومونَکُم سوءَ العَذابِ... و اَغرَقنا ءالَ فِرعَونَ واَنتُم تَنظُرون».(بقره / ۲، ۴۹ ـ ۵۰ و نیز اعراف‌‌ / ۷، ۱۴۱؛ [[ابراهیم]] / ۱۴، ۶) [[بردگی]] و [[اسارت]] در دست [[فرعونیان]] چنان سخت و دشوار بوده که از آن با [[عذاب]] خوارکننده یاد شده است: «ولَقَد نَجَّینا بَنی اِسرءیلَ مِنَ العَذابِ المُهین».(دخان / ۴۴، ۳۰) [[آمرزش]] [[گناه]] گوساله‌‌پرستی (بقره / ۲، ۵۱ ـ ۵۲) و زنده شدن ۷۰ نفری که در پی درخواست [[رؤیت خداوند]] در [[میقات]]، با [[صاعقه]] کشته شدند از دیگر [[نعمتهای خدا]] بر [[بنی‌اسرائیل]] (بقره / ۲، ۵۵‌‌ـ‌‌۵۶؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۵۵) و [[دلیل]] هر دو [[نعمت]] [[ترغیب]] آنان به [[شکرگزاری]] یاد شده است. (بقره / ۲، ۵۲، ۵۶)
*[[بردگی]] و [[اسارت]] در دست [[فرعونیان]] چنان سخت و دشوار بوده که از آن با [[عذاب]] خوارکننده یاد شده است:{{متن قرآن|وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِينِ}}<ref>«و به راستی بنی اسرائیل را از عذابی خوارساز رهاندیم» سوره دخان، آیه۳۰.</ref>. [[آمرزش]] [[گناه]] گوساله‌‌پرستی{{متن قرآن| وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ ثُمَّ عَفَوْنَا عَنكُمِ مِّن بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که با موسی چهل شب وعده نهادیم سپس در نبودن او گوساله را (به پرستش) گرفتید در حالی که ستمکار بودید؛ سوره بقره، آیه:۵۱-۵۲.</ref> و زنده شدن ۷۰ نفری که در پی درخواست [[رؤیت خداوند]] در [[میقات]]، با [[صاعقه]] کشته شدند از دیگر [[نعمتهای خدا]] بر [[بنی‌اسرائیل]]{{متن قرآن|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَن نُّؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنتُمْ تَنظُرُونَ ثُمَّ بَعَثْنَاكُم مِّن بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که گفتید: ای موسی! ما تا خداوند را آشکارا نبینیم، به تو ایمان نمی‌آوریم و در حالی که خود می‌نگریستید  آذرخش شما را فرا گرفت.باز، از پس مرگتان شما را برانگیختیم، باشد که سپاس بگزارید؛ سوره بقره، آیه: ۵۵- ۵۶.</ref>؛ {{متن قرآن|وَاخْتَارَ مُوسَى قَوْمَهُ سَبْعِينَ رَجُلاً لِّمِيقَاتِنَا فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَكْتَهُم مِّن قَبْلُ وَإِيَّايَ أَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاء مِنَّا إِنْ هِيَ إِلاَّ فِتْنَتُكَ تُضِلُّ بِهَا مَن تَشَاء وَتَهْدِي مَن تَشَاء أَنتَ وَلِيُّنَا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنتَ خَيْرُ الْغَافِرِينَ}}<ref> و موسی هفتاد تن از قوم خود را برای میقات ما برگزید پس همین که زمین‌لرزه آنان را فرا گرفت (موسی) گفت: پروردگارا! اگر اراده می‌فرمودی آنان و مرا پیش از این نابود می‌کردی، آیا ما را برای آنچه برخی از کم‌خردان ما کرده‌اند نابود می‌فرمایی؟ این، جز آزمون تو نیست که با آن هرکس را بخواهی گمراه می‌داری و هرکس را بخواهی راهنمایی می‌فرمایی، تو سرور مایی پس ما را بیامرز و بر ما بخشایش آور و تو بهترین آمرزندگانی؛ سوره اعراف، آیه:۱۵۵.</ref> و [[دلیل]] هر دو [[نعمت]] [[ترغیب]] آنان به [[شکرگزاری]] یاد شده است{{متن قرآن|ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«باز، پس از آن (گناهان) از شما در گذشتیم، باشد که سپاس بگزارید» سوره بقره، آیه۵۲.</ref>، {{متن قرآن|ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«باز، از پس مرگتان شما را برانگیختیم، باشد که سپاس بگزارید» سوره بقره، آیه۵۶.</ref>
===اعطای [[حکم]]، [[نبوت]] و کتاب===
===اعطای [[حکم]]، [[نبوت]] و کتاب===
 
*{{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«و به راستی ما به بنی اسرائیل کتاب (آسمانی) و داوری و پیامبری دادیم و به آنان از چیزهای پاکیزه، روزی بخشیدیم و آنها را بر جهانیان (در زمان خودشان) برتری دادیم» سوره جاثیه، آیه۱۶.</ref> مراد از {{متن قرآن|الْحُكْمَ}} را آشنایی با مسائل [[دینی]]، [[دانش]] [[قضاوت]] یا تمیز [[حق]] از [[باطل]] گفته‌‌اند<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۱۰۸.</ref>.
«و لَقَد ءاتَینا بَنی‌‌اِسرءیلَ الکِتـبَ والحُکمَ والنُّبُوَّة».(جاثیه / ۴۵، ۱۶) مراد از [[حکم]] را آشنایی با مسائل [[دینی]]، [[دانش]] [[قضاوت]] یا تمیز [[حق]] از [[باطل]] گفته‌‌اند.(۱) در برخی نقلها شمار پیامبرانی که [[خداوند]] برای [[هدایت]] [[بنی اسرائیل]] به سوی آنان فرستاد، تا ۱۰۰۰ نفر نیز [[نقل]] شده که مهم‌‌ترین آنها [[موسی]] *{{ع}} است.(۲) به این [[نعمت]] در [[آیات]] دیگر نیز اشاره شده است: «وءاتَینا مُوسَی الکِتـبَ وجَعَلنـهُ هُدًی لِبَنی اِسرءیلَ اَلاّ تَتَّخِذوا مِن دونی وَکیلا».([[اسراء]] / ۱۷، ۲) چون این کتاب مشتمل بر [[شریعت]] [[موسی]]{{ع}} بوده است، [[خداوند]] از آن به عنوان هادیِ [[بنی‌اسرائیل]] یاد می‌‌کند.(۳) (نک:[[سجده]] / ۳۲، ۲۳)
*در برخی نقل‌ها شمار پیامبرانی که [[خداوند]] برای [[هدایت]] [[بنی‌اسرائیل]] به سوی آنان فرستاد، تا ۱۰۰۰ نفر نیز [[نقل]] شده که مهم‌‌ترین آنها [[موسی]]{{ع}} است<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۲؛ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۶۵.</ref>. به این [[نعمت]] در [[آیات]] دیگر نیز اشاره شده است:{{متن قرآن|وَآتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِبَنِي إِسْرَائِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِي وَكِيلًا}}<ref>«و به موسی کتاب (آسمانی) بخشیدیم و آن را رهنمودی برای بنی اسرائیل کردیم (و گفتیم) که به جای من کسی را کارساز مگیرید» سوره اسراء، آیه۲.</ref> چون این کتاب مشتمل بر [[شریعت]] [[موسی]]{{ع}} بوده است، [[خداوند]] از آن به عنوان هادیِ [[بنی‌اسرائیل]] یاد می‌‌کند{{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَلَا تَكُنْ فِي مِرْيَةٍ مِنْ لِقَائِهِ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِبَنِي إِسْرَائِيلَ}}<ref>«و به راستی ما به موسی کتاب (آسمانی) دادیم- بنابراین در لقای او (با خداوند) تردیدی مکن- و ما آن (کتاب) را رهنمودی برای بنی اسرائیل قرار دادیم» سوره سجده، آیه۲۳.</ref><ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۳۶.</ref>.
۱. <ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۳؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۶، ص ۱۰۸.</ref>
===بهره‌مندی از روزی [[پاک]]===
۲. <ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۱۲؛ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۶۵.</ref>
*{{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ}}<ref>«و به راستی ما به بنی اسرائیل کتاب (آسمانی) و داوری و پیامبری دادیم و به آنان از چیزهای پاکیزه، روزی بخشیدیم و آنها را بر جهانیان (در زمان خودشان) برتری دادیم» سوره جاثیه، آیه۱۶.</ref>، {{متن قرآن|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و ابر را سایه‌بان شما کردیم و ترانگبین و بلدرچین برایتان فرو فرستادیم (و گفتیم) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم، بخورید. و آنان بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا می‌داشتند؛ سوره بقره، آیه:۵۷.</ref> این [[روزی حلال]] همان {{متن قرآ|الْمَنَّ وَالسَّلْوَى}} است که در برخی از [[آیات]] به آن اشاره شده است{{متن قرآن|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و ابر را سایه‌بان شما کردیم و ترانگبین و بلدرچین برایتان فرو فرستادیم (و گفتیم) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم، بخورید. و آنان بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا می‌داشتند؛ سوره بقره، آیه:۵۷.</ref>، {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ وَظَلَّلْنَا عَلَيْهِمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم و چون قوم موسی از وی آب خواستند به موسی وحی کردیم که با چوبدست خود به (آن) سنگ بزن! و دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت، و ابر را بر آنان سایه‌بان کردیم  و بر آنها ترانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم (و گفتیم:) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و آنان به ما ستم نورزیدند که بر خویشتن ستم می‌کردند؛ سوره اعراف، آیه:۱۶۰.</ref>، {{متن قرآن|يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ قَدْ أَنْجَيْنَاكُمْ مِنْ عَدُوِّكُمْ وَوَاعَدْنَاكُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَيْمَنَ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى}}<ref>«ای بنی اسرائیل! ما شما را از دشمنتان رهایی بخشیدیم و با شما در سوی راست (کوه) طور وعده نهادیم و برای شما ترنجبین  و بلدرچین  فرو فرستادیم» سوره طه، آیه۸۰.</ref>. شاید اهمیت این [[یادآوری]] به سبب [[ناسپاسی]] [[بنی‌اسرائیل]] در برابر این [[نعمت]] بوده است، زیرا آنان بدون توجه به این غذاهای آسمانی در پی غذاهای دیگری بودند:{{متن قرآن|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که گفتید: ای موسی! هرگز یک (رنگ) خوراک را برنمی‌تابیم به خاطر ما از پروردگارت بخواه تا برای ما از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزی و خیار و سیر و عدس و پیاز، بر آورد. او گفت: آیا چیز پست‌تر را به جای چیز بهتر می‌خواهید؟» سوره بقره، آیه۶۱.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۵۵.</ref>. برخورداری [[بنی‌اسرائیل]] از خوردنی‌های گوارا در سرزمین [[موعود]] نیز به مثابه [[نعمت]] یاد شده است{{متن قرآن|وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُواْ مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُواْ الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُواْ حِطَّةٌ نَّغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ }}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که گفتیم: بدین شهر در آیید و از (نعمت‌های) آن از هر جا که خواستید فراوان بخورید و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم ؛ سوره بقره، آیه:۵۸.</ref>.
۳. <ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۳۶.</ref>
===بهره مندی از روزی [[پاک]]===
 
«... و رَزَقنـهُم مِنَ الطَّیِّبـتِ».(جاثیه / ۴۵، ۱۶؛ بقره / ۲، ۵۷) این [[روزی حلال]] همان «مَنّ» و «سَلْوی» است که در برخی از [[آیات]] به آن اشاره شده است. (بقره / ۲، ۵۷؛ [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰؛ طه / ۲۰، ۸۰) شاید اهمیت این [[یادآوری]] به سبب [[ناسپاسی]] [[بنی‌اسرائیل]] در برابر این [[نعمت]] بوده است، زیرا آنان بدون توجه به این غذاهای آسمانی در پی غذاهای دیگری بودند:(۱) «و‌‌اِذ قُلتُم یـموسی لَن نَصبِرَ عَلی طَعام و‌‌احِد فَادعُ لَنا رَبَّکَ یُخرِج لَنا مِمّا تُنبِتُ‌‌الاَرضُ مِن بَقلِها وقِثّائِها وفومِها وعَدَسِها وبَصَلِها.»...(بقره / ۲، ۶۱) (‌‌ <= ‌‌تیه) برخورداری [[بنی‌اسرائیل]] از خوردنیهای گوارا در سرزمین [[موعود]] نیز به مثابه [[نعمت]] یاد شده است. (بقره / ۲، ۵۸)
۱. <ref>مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۵۵.</ref>
===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
===سایه افکندن [[ابر]] و جاری شدن چشمه===
 
*[[بنی‌اسرائیل]] هنگام [[سرگردانی]] در بیابان‌های میان [[مصر]] و سرزمین [[موعود]] از شدت گرمای [[خورشید]] و [[تشنگی]] به تنگ آمده، [[اعتراض]] می‌‌کردند<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>. [[خداوند]] به درخواست [[موسی]]{{ع}} و با فرستادن ابری، بر سر آنان سایه افکند: {{متن قرآن|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و ابر را سایه‌بان شما کردیم و ترانگبین و بلدرچین برایتان فرو فرستادیم (و گفتیم) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم، بخورید. و آنان بر ما ستم نکردند بلکه بر خویشتن ستم روا می‌داشتند؛ سوره بقره، آیه:۵۷.</ref>؛ همچنین آن [[حضرت]] به [[فرمان خداوند]] و با زدن عصای خود بر سنگ، ۱۲ چشمه به شمار ۱۲ [[سبط]] [[بنی‌اسرائیل]] جاری ساخت: {{متن قرآن|وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ كُلُواْ وَاشْرَبُواْ مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ }}<ref> و (یاد کنید) آنگاه را که موسی برای مردم خود در پی آب بود و گفتیم: با چوبدست خود به سنگ فرو کوب آنگاه دوازده چشمه از آن فرا جوشید؛ (چنان‌که) هر دسته‌ای از مردم آبشخور خویش را باز می‌شناخت؛ از روزی خداوند بخورید و بنوشید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید؛ سوره بقره، آیه:۶۰.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِب بِّعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ وَظَلَّلْنَا عَلَيْهِمُ الْغَمَامَ وَأَنزَلْنَا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref> و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم و چون قوم موسی از وی آب خواستند به موسی وحی کردیم که با چوبدست خود به (آن) سنگ بزن! و دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت، و ابر را بر آنان سایه‌بان کردیم  و بر آنها ترانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم (و گفتیم:) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و آنان به ما ستم نورزیدند که بر خویشتن ستم می‌کردند؛ سوره اعراف، آیه:۱۶۰.</ref>.
[[بنی‌اسرائیل]] هنگام [[سرگردانی]] در بیابانهای میان [[مصر]] و سرزمین [[موعود]] از شدت گرمای [[خورشید]] و [[تشنگی]] به تنگ آمده، [[اعتراض]] می‌‌کردند.(۱) [[خداوند]] به درخواست [[موسی]]{{ع}} و با فرستادن ابری، بر سر آنان سایه افکند: «و ظَـلَّلنا عَلَیکُمُ الغَمامَ»(بقره / ۲، ۵۷)؛ همچنین آن [[حضرت]] به [[فرمان خداوند]] و با زدن عصای خود بر سنگ، ۱۲ چشمه به شمار ۱۲ [[سبط]] [[بنی‌اسرائیل]] جاری ساخت: «و اِذِ استَسقی [[موسی]] لِقَومِهِ... فَانفَجَرَت مِنهُ اثنَتا عَشرَةَ عَینًا.»...(بقره / ۲، ۶۰ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۶۰) (‌‌ <= ‌‌تیه و چشمه)
۱. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۷۶.</ref>
===[[برتری]] بر عالمیان===
 
در برخی [[آیات]]، [[خداوند]] از [[برتری]] [[بنی اسرائیل]] بر دیگر عالمیان خبر داده است: «یـبَنِی اِسرءیلَ اذکُروا نِعمَتِیَ الَّتِی اَنعَمتُ عَلَیکُم و اَنّی فَضَّلتُکُم عَلَی العــلَمین».(بقره / ۲، ۱۲۲ و نیز [[اعراف]] / ۷، ۱۴۰) با توجه به [[آیه]] ۱۱۰ آل‌‌عمران / ۳: «کُنتُم خَیر اُمَّة اُخرِجَت لِلنّاس» که [[برتری]] [[امت]] [[حضرت محمد]]{{صل}} بر دیگر امتها را می‌‌رساند، [[مفسران]] در حل [[تعارض]] ظاهری دو [[آیه]] که در نگاه نخست به نظر می‌‌رسد، نظرهایی ابراز داشته‌‌اند؛ برخی مراد از عالمیان را فقط [[مردمان]] معاصر [[بنی‌اسرائیل]] دانسته‌‌اند.(۱) برخی دیگر مراد از [[برتری]] [[بنی‌اسرائیل]] را برخورداری آنان از امتیازاتی مانند کثرت [[پیامبران]]، [[معجزات]] فراوان واقع شده در زمان آنان و برخورداری از نعمتهای فراوان گفته‌‌اند.(۲) البته توجه به تفاوت کاربرد دو تعبیر «فَضَّلتُکُم» و «خَیرُ» می‌‌تواند در حل این چالش کارگشا باشد. تعبیر «تفضیل» در مورد برخورداری از پاره‌‌ای امتیازات مادی و [[معنوی]] کاربرد دارد و لزوماً به معنای خیر و بهتر بودن افراد برخوردار نیست، چنان‌‌که [[تاریخ]] نشان می‌‌دهد [[بنی‌اسرائیل]] به رغم برخورداری از امتیازات فراوان نه فقط بهره لازم را نبردند، بلکه همواره به [[بیراهه]] رفتند.
۱. <ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۷۵؛ جامع‌‌البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷؛ تفسیر قرطبی، ج ۱، ص ۲۵۶.</ref>
۲. <ref>جامع البیان، مج ۱، ج ۱، ص ۳۷۷ـ۳۷۸؛ مجمع البیان، ج ۹، ص‌‌۱۱۳؛ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۳، ص ۳۱۱ـ۳۱۲.</ref>
===اسکان در [[سرزمین مقدس]]===
 
«و قُلنا مِن بَعدِهِ لِبَنی اِسرءیلَ اسکُنُوا الاَرضَ فَاِذا جاءَ وَعدُ الأخِرَةِ جِئنا بِکُم لَفیفـا».([[اسراء]] / ۱۷، ۱۰۴) شماری از [[مفسران]] این سرزمین را [[شام]] (۱) یا [[مصر]] (۲) امّا برخی دیگر با استشهاد به [[آیه]] «یـقَومِ ادخُلوا الاَرضَ المُقَدَّسَةَ الَّتی کَتَبَ اللّهُ لَکُم»([[مائده]] / ۵، ۲۱) آن را [[ارض]] [[مقدس]] [[موعود]] دانسته‌‌اند؛(۳) گویا سرزمین [[موعود]] در آن زمان بخشی از [[شام]] بوده است؛ همچنین در [[آیه]] دیگری [[خداوند]] از به [[میراث]] نهادن سرزمین [[مبارک]] خبر می‌‌دهد: «واَورَثنَا القَومَ الَّذینَ کانوا یُستَضعَفونَ مَشـرِقَ الاَرضِ و مَغـرِبَهَا الَّتی بـرَکنا فیها وتَمَّت کَلِمَتُ رَبِّکَ الحُسنی عَلی بَنی‌‌اِسرءیلَ».([[اعراف]] / ۷، ۱۳۷) [[مفسران]] با بهره‌‌گیری از [[وصف]] «بـرَکنا فیها» این سرزمین را همان [[سرزمین مقدس]] [[موعود]] ([[فلسطین]]) گفته‌‌اند.(۴) در تعبیر دیگری از مکانی که [[بنی‌اسرائیل]] در آن ساکن شدند با عنوان «مُبَوَّءَ صِدق» یاد شده است: «ولَقَد بَوَّأنا بَنی اِسرءیلَ مُبَوَّاَ صِدق».([[یونس]] / ۱۰، ۹۳) [[علامه طباطبایی]] این مکان را جایگاهی می‌‌داند که همه امکانات و لوازم [[زندگی]] به وفور در آن فراهم بوده است.(۵) برخی از [[مفسران]] دیگر نیز با اشاره به مناسب بودن این مکان، آن را [[مصر]]، [[شام]] یا [[بیت المقدس]] دانسته‌‌اند.((۶) ‌‌ <= ‌‌ارض [[مقدس]])
۱. <ref>جامع البیان، مج ۹، ج ۱۵، ص ۲۱۹؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۹.</ref>
۲. <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۳۱.</ref>
۳. <ref>ر. ک: المیزان، ج ۱۳، ص ۲۳۴.</ref>
۴. <ref>تفسیر ابن کثیر، ج ۲، ص ۲۵۲؛ تفسیر المنار، ج ۸، ص ۱۰۰؛ المیزان، ج ۵، ص ۲۸۸ـ۲۸۹.</ref>
۵. <ref>المیزان، ج ۱۰، ص ۱۲۰.</ref>
۶. <ref>التبیان، ج ۵، ص ۴۲۹؛ البرهان، ج ۳، ص ۵۳؛ کنز الدقائق، ج ۶، ص ۹۵.</ref>
===نشان دادن [[معجزات الهی]]===
 
[[خداوند]] برای تقویت [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] و [[پایداری]] آنان بارها [[معجزات]] خود را برای آنان نمایان کرد. عبور [[بنی اسرائیل]] از دریا و [[غرق]] شدن [[فرعون]] از این جمله است.([[یونس]] / ۱۰، ۹۰) براساس برخی گزارشهای [[تاریخی]]، [[خداوند]] برای راسخ‌‌تر شدن [[ایمان]] [[بنی اسرائیل]] اجساد همه [[لشکریان]] [[فرعون]] را در دریا [[غرق]] کرد؛ ولی [[جسد]] [[فرعون]] را به ساحل آورد تا [[حقارت]] او روشن شود و [[بنی‌اسرائیل]] در [[مرگ]] او تردیدی نکنند؛(۱) امّا آنان به رغم دیدن چنین معجزاتی پس از [[نجات]] باز به بت‌‌پرستی روی آوردند.([[اعراف]] / ۷، ۱۳۸) برخی [[آیات]] شمار [[معجزات الهی]] برای [[بنی‌اسرائیل]] را ۹ تا ذکر کرده است: «و لَقَد ءاتَینا [[موسی]] تِسعَ ءایـت بَیِّنـت فَسـَل بَنی اِسرءیلَ».([[اسراء]] / ۱۷، ۱۰۱) [[مفسران]] درباره این ۹ [[نشانه]] [[اختلاف]] کرده‌‌اند. [[علامه طباطبایی]] با [[اعتقاد]] به اینکه مجموع [[معجزات]] بیش از ۹ تاست، [[ذکر]] این تعداد [[معجزه]] را به احتمال اشاره به [[معجزات]] [[موسی]]{{ع}} برای [[دعوت]] [[فرعون]] دانسته است.(۲) برخی با استناد به روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} این نشانه‌‌ها را عصای * [[موسی]]{{ع}}، [[طوفان]] *، بلای ملخ، بلای قورباغه *، بلای‌‌خون * شدن رودها و دریاها، بردن کوه طور بر فراز سر آنان، [[نزول]] مَنّ و سَلْوی و شکافته شدن دریا ذکر کرده‌‌اند.(۳) در برخی از [[تفاسیر]] دیگر، این موارد با اندکی تفاوت بیان شده است.(۴)
۱. <ref>تفسیر قمی، ج ۱، ص ۳۴۴؛ جامع‌‌البیان، مج ۷، ج ۱۱، ص ۲۱۵؛ روض‌‌الجنان، ج ۱۰، ص ۱۹۸.</ref>
۲. <ref>المیزان، ج ۱۳، ص ۲۱۸.</ref>
۳.<ref> البرهان، ج ۳، ص ۵۹۷.</ref>
۴. <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۲۸؛ تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۳۱۸؛ التبیان، ج ۶، ص ۵۲۷.</ref>


==[[بنی‌اسرائیل]] در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
==[[بنی‌اسرائیل]] در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم==
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش