←أمر در قرآن
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
*۳. {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا تُصِيبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيبًا مِنْ دَارِهِمْ حَتَّى يَأْتِيَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>«اگر بنا بود قرآنی کوه‌ها را به حرکت درآورد یا زمین را پاره پاره کند یا با مردگان سخن گوید می‌توانست همین قرآن باشد، لکن فرمان - همه فرمان - به دست خداست، آیا هنوز مؤمنان امید دارند خداوند به وسیله اجبار، مردم را هدایت کند (خداوند می‌تواند چنین کند لکن هرگز چنین نخواهد کرد) کافران همچنان سزای رفتارشان را می‌بینند گاهی حادثه‌ای برای آنها رخ می‌دهد یا نزدیک دیارشان اتفاق می‌افتد، تا آنگاه که وعده خدا فرا رسد و خداوند خلف وعده نمی‌کند» سوره رعد، آیه ۳۱.</ref>. | *۳. {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَى بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا أَفَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشَاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعًا وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا تُصِيبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيبًا مِنْ دَارِهِمْ حَتَّى يَأْتِيَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ}}<ref>«اگر بنا بود قرآنی کوه‌ها را به حرکت درآورد یا زمین را پاره پاره کند یا با مردگان سخن گوید می‌توانست همین قرآن باشد، لکن فرمان - همه فرمان - به دست خداست، آیا هنوز مؤمنان امید دارند خداوند به وسیله اجبار، مردم را هدایت کند (خداوند می‌تواند چنین کند لکن هرگز چنین نخواهد کرد) کافران همچنان سزای رفتارشان را می‌بینند گاهی حادثه‌ای برای آنها رخ می‌دهد یا نزدیک دیارشان اتفاق می‌افتد، تا آنگاه که وعده خدا فرا رسد و خداوند خلف وعده نمی‌کند» سوره رعد، آیه ۳۱.</ref>. | ||
*در این [[آیه کریمه]]، ضمن تصریح به اینکه تمام[[امر]] و [[فرمان]] از آن خداست، {{متن قرآن|بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا}} که به معنای [[حصر]] [[حقّ]] [[امر]] در ذات [[اقدس]] حقتعالی است، بر این معنا تأکید شده است که اگر [[خداوند]] [[اراده]] می‌کرد می‌توانست همه را بالاجبار وادار به [[اطاعت]] خویش و گردن نهادن به [[فرمان]] خویش کند، لکن حکمتش اقتضا کرده که [[مردم]] با [[اختیار]] و رضای خود به اطاعتش بگروند و [[فرمان]] و [[امر]] او را گردن نهند. لهذا به این نکته اشاره کرده است که اگر [[خدا]] می‌خواست، می‌توانست این [[قرآن]] را که [[کتاب]] [[تشریع]] و [[دستور]] و [[فرمان]] اوست، چنان کند که کوه‌ها به فرمانش به جنبش درآیند و [[زمین]] به فرمانش درهم بشکافد و [[مردگان]] به فرمانش سر از [[گور]] برآورند، لکن چنین نکرد تا [[مردم]] به دلخواه خود [[فرمان]] او را بپذیرند و به [[حکومت]] و سلطنتش تن دهند و به [[فرمان]] او گردن نهند. | *در این [[آیه کریمه]]، ضمن تصریح به اینکه تمام[[امر]] و [[فرمان]] از آن خداست، {{متن قرآن|بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا}} که به معنای [[حصر]] [[حقّ]] [[امر]] در ذات [[اقدس]] حقتعالی است، بر این معنا تأکید شده است که اگر [[خداوند]] [[اراده]] می‌کرد می‌توانست همه را بالاجبار وادار به [[اطاعت]] خویش و گردن نهادن به [[فرمان]] خویش کند، لکن حکمتش اقتضا کرده که [[مردم]] با [[اختیار]] و رضای خود به اطاعتش بگروند و [[فرمان]] و [[امر]] او را گردن نهند. لهذا به این نکته اشاره کرده است که اگر [[خدا]] می‌خواست، می‌توانست این [[قرآن]] را که [[کتاب]] [[تشریع]] و [[دستور]] و [[فرمان]] اوست، چنان کند که کوه‌ها به فرمانش به جنبش درآیند و [[زمین]] به فرمانش درهم بشکافد و [[مردگان]] به فرمانش سر از [[گور]] برآورند، لکن چنین نکرد تا [[مردم]] به دلخواه خود [[فرمان]] او را بپذیرند و به [[حکومت]] و سلطنتش تن دهند و به [[فرمان]] او گردن نهند. | ||
*سرانجام، در ذیل [[آیه]] به نتایج [[نافرمانی]] [[مردم]] از [[دستور خدا]] اشاره شده است که در نتیجه [[تمرّد]] از [[ | *سرانجام، در ذیل [[آیه]] به نتایج [[نافرمانی]] [[مردم]] از [[دستور خدا]] اشاره شده است که در نتیجه [[تمرّد]] از [[اوامر الهی]]، مشکل و مصیبتی گریبان‌گیر آنان شده یا برای [[بیداری]] آنان مصیبتی در نزدیکیشان رخ می‌دهد تا روزگاری که [[وعده الهی]] به [[حاکمیت]] فرمانش بر سراسر [[زمین]] فرا رسد و کران تا کران [[زمین]] [[فرمانبردار]] [[حکم خدا]] شوند و [[حکومت الهی]] جهان‌گیر گردد. | ||
*۴. {{متن قرآن|ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ * إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«سپس تو را بر آیینی از فرمان قرار دادیم، پس از آن پیروی کن، و از هوای نفس جاهلان پیروی مکن * آنان دردی برای تو درمان نمی‌کنند و تو را از خداوند بی‌نیاز نمی‌سازند و همانا ستمکاران برخی پیوسته به برخی دیگرند و خداوند فرمانروای پرهیزگاران است» سوره جاثیه، آیه ۱۸-۱۹.</ref>. | *۴. {{متن قرآن|ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ * إِنَّهُمْ لَنْ يُغْنُوا عَنْكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَإِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«سپس تو را بر آیینی از فرمان قرار دادیم، پس از آن پیروی کن، و از هوای نفس جاهلان پیروی مکن * آنان دردی برای تو درمان نمی‌کنند و تو را از خداوند بی‌نیاز نمی‌سازند و همانا ستمکاران برخی پیوسته به برخی دیگرند و خداوند فرمانروای پرهیزگاران است» سوره جاثیه، آیه ۱۸-۱۹.</ref>. | ||
*[[خداوند]] در [[آیه]] نخست، خطاب به [[رسول خدا]]{{صل}} به [[شریعت]] | *[[خداوند]] در [[آیه]] نخست، خطاب به [[رسول خدا]]{{صل}} به [[شریعت]] امری که به او [[وحی]] کرده اشاره می‌فرماید و به او [[دستور]] [[تبعیت]] از این [[شریعت]] [[امر]] داده و [[نهی]] از [[تبعیت]] از [[هوای نفس]] [[جاهلان]] نموده است. در [[آیات]] قبل از این دو [[آیه]] نیز آمده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ * وَآتَيْنَاهُمْ بَيِّنَاتٍ مِنَ الْأَمْرِ}}<ref>«همانا کتاب را بر بنی‌اسرائیل فروفرستادیم و حکم و نبوت را نصیب آنان کردیم و از خوبی‌ها رزق و روزی به آنها دادیم و آنان را بر جهانیان برتری بخشیدیم * و به آنان دلایل روشنی از فرمان عطا نمودیم» سوره جاثیه، آیه ۱۶-۱۷.</ref>. | ||
*در این دو [[آیه]]، اشاره به [[سلطنت]] و [[حکومتی]] شده که از سوی [[خدا]] به انبیای [[بنی‌اسرائیل]] عطا شده و نیز به فرمان‌های رسا و روشن یا [[بینات]] | *در این دو [[آیه]]، اشاره به [[سلطنت]] و [[حکومتی]] شده که از سوی [[خدا]] به انبیای [[بنی‌اسرائیل]] عطا شده و نیز به فرمان‌های رسا و روشن یا [[بینات]] امری اشاره شده است که از سوی [[خدا]] به آنان داده شده است. | ||
*این [[بینات]] [[امر]] و فرمان‌های رسا و روشن همان [[شریعت الهی]] است که از سوی [[خدا]] بر انبیای [[بنی‌اسرائیل]] فرو فرستاده شده و در [[آیه]] [[چهل]] و چهارم [[سوره مائده]] به آن اشاره شده است: {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ}}<ref>«همانا ما تورات را فروفرستادیم که در آن هدایت و نور است که انبیای فرمانبردار و اوصیای انبیاء و عالمان به تورات به آن برای یهودیان حکم کنند» سوره مائده، آیه ۴۴.</ref>. | *این [[بینات]] [[امر]] و فرمان‌های رسا و روشن همان [[شریعت الهی]] است که از سوی [[خدا]] بر انبیای [[بنی‌اسرائیل]] فرو فرستاده شده و در [[آیه]] [[چهل]] و چهارم [[سوره مائده]] به آن اشاره شده است: {{متن قرآن|إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْرَاةَ فِيهَا هُدًى وَنُورٌ يَحْكُمُ بِهَا النَّبِيُّونَ الَّذِينَ أَسْلَمُوا لِلَّذِينَ هَادُوا وَالرَّبَّانِيُّونَ وَالْأَحْبَارُ}}<ref>«همانا ما تورات را فروفرستادیم که در آن هدایت و نور است که انبیای فرمانبردار و اوصیای انبیاء و عالمان به تورات به آن برای یهودیان حکم کنند» سوره مائده، آیه ۴۴.</ref>. | ||
*سپس به [[شریعت]] امری که بر [[رسول الله]] [[محمد مصطفی]]{{صل}} نازل شده اشاره فرموده است که: {{متن قرآن|ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«سپس تو را بر آیینی از فرمان قرار دادیم، پس از آن پیروی کن، و از هوای نفس جاهلان پیروی مکن» سوره جاثیه، آیه ۱۸.</ref>. | *سپس به [[شریعت]] امری که بر [[رسول الله]] [[محمد مصطفی]]{{صل}} نازل شده اشاره فرموده است که: {{متن قرآن|ثُمَّ جَعَلْنَاكَ عَلَى شَرِيعَةٍ مِنَ الْأَمْرِ فَاتَّبِعْهَا وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«سپس تو را بر آیینی از فرمان قرار دادیم، پس از آن پیروی کن، و از هوای نفس جاهلان پیروی مکن» سوره جاثیه، آیه ۱۸.</ref>. | ||
*از [[تقابل]] بین [[امر]] به اتّباع از [[شریعت]] [[امر]] الهی]] با [[نهی]] از اتّباع [[اهواء]] نادانان و [[جاهلان]] چنین استفاده می‌شود که تنها [[شریعت]] | *از [[تقابل]] بین [[امر]] به اتّباع از [[شریعت]] [[امر]] الهی]] با [[نهی]] از اتّباع [[اهواء]] نادانان و [[جاهلان]] چنین استفاده می‌شود که تنها [[شریعت]] امری که جواز اتّباع دارد، [[شریعت]] [[امر]] الهی]] است که بر [[رسول خدا]] نازل شده و هر [[شریعت]] [[امر]] و هر [[حکم]] و [[فرمان]] دیگری [[حکم]] و [[فرمان]] جاهلانی است که با [[حکم]] و [[فرمان]] جاهلانه خویش بر [[مردم]] [[ستم]] روا می‌دارند. {{متن قرآن|إِنَّ الظَّالِمِينَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«و همانا ستمکاران برخی پیوسته به برخی دیگرند و خداوند فرمانروای پرهیزگاران است» سوره جاثیه، آیه ۱۹.</ref>. | ||
*بنابراین، در [[آیات]] فوق الذکر، جواز [[تبعیت]] تنها به [[امر]] و فرمانی اختصاص داده شده است که از سوی [[خدا]] بر [[رسول خدا]] فرو فرستاده شده و با دلالت بر انحصار [[ولایت]] [[متقین]] در ذات [[اقدس]] حق تعالی: {{متن قرآن|وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ}} بر این [[حقیقت]] تأکید شده که جز [[خدا]] کسی [[شایستگی]] [[امر | *بنابراین، در [[آیات]] فوق الذکر، جواز [[تبعیت]] تنها به [[امر]] و فرمانی اختصاص داده شده است که از سوی [[خدا]] بر [[رسول خدا]] فرو فرستاده شده و با دلالت بر انحصار [[ولایت]] [[متقین]] در ذات [[اقدس]] حق تعالی: {{متن قرآن|وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ}} بر این [[حقیقت]] تأکید شده که جز [[خدا]] کسی [[شایستگی]] [[امر و نهی]] و [[فرمان]] ندارد و لذا [[متقیان]] و [[پرهیزگاران]] جز از [[ولایت]] [[خداوند]] [[پیروی]] نمی‌کنند و جز به [[فرمان]] او گردن نمی‌نهند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱، ص:۶۱-۶۲.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||