دین در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[دین (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>

<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">

==چیستی [[دین]]==

*از این رو در رویکرد درون [[دینی]]، [[ادیان]] ابتدا به دو دستۀ بزرگ [[الهی]] و بشری قسمت می‌شوند: [[ادیان الهی]]، ماهیت [[وحیانی]] و ریشه در [[غیب]] دارند و [[انسان]]، فقط دریافت‌کننده آن بوده و هرگز در [[ساخت و ساز]] آن نقش‌آفرین نیست؛ ولی [[ادیان]] بشری، بازتاب نیازهای زیستی، [[روانی]] و [[اجتماعی]] [[آدمی]] و پدید آمدۀ [[انسان]] و عمدتاً دارای دورنمایه [[بت‌پرستی]] و [[اعتقاد]] به نیروهای جادویی است. از سوی دیگر، [[ادیان الهی]] موجود نیز به [[دین حق]] و [[دین]] [[باطل]] قسمت می‌شوند؛ [[دین حق]] دارای [[باورها]]، [[ارزش‌ها]]، [[هنجارها]] و [[مناسک]] درست، مطابق با واقع و برخوردار از ضمانت کافی برای صحت و اعتبار خویش است، درحالی که [[آموزه‌های دین]] [[باطل]] در گذر زمان، دستخوش [[تغییر]] و [[تحریف]] شده و با فاصله گرفتن از آموزه‌های اصلی با [[خرافه]] و [[اباطیل]] درهم آمیخته‌اند، بنابراین، [[دین]] الهیِ بر [[حق]]، برخاسته از ارادۀ [[تشریعی]] خداست که در قالب مجموعه گسترده‌ای از [[معارف]] و در حوزه‌های معینی مانند [[باورها]]، [[ارزش‌ها]]، [[ایدئولوژی]]، [[هنجارها]] و نمادها ارائه و از [[راه وحی]] در [[اختیار انسان]] قرار داده شده است تا [[زندگی]] او را برای رسیدن به [[هدف آفرینش]] [[هدایت]] کند<ref>دین‌شناسی، ص۲۷-۲۸.</ref>.<ref>ر.ک: اسدی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم؛ ج۱۳، ص ۲۰۶- ۲۶۶.</ref>

*در نهایت می‌توان گفت: معنای اصطلاحی [[دین]] عبارت است از مجموعه‌ای از [[قوانین]] و [[تعالیم]] [[الهی]] که [[خردمندان]] را به [[پیروی]] از [[خدا]] و [[پیامبر خدا]] فرا می‌خواند و به [[نیکی]] و [[نیکوکاری]] و [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] [[دعوت]] می‌کند<ref>مجمع البحرین‌، ۶/ ۲۵۱؛ تعریفات جرجانی‌، ۴۷؛ کشاف اصطلاحات فنون‌، ۱/ ۵۰۳؛ دستور العلماء، ۲/ ۱۱۸.</ref>. اما مراد از [[دین]] در اصطلاح [[قرآن]]، [[آیین اسلام]] است<ref>{{متن قرآن|إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}}«بی‌گمان دین (راستین) نزد خداوند، اسلام است و اهل کتاب، اختلاف نیافتند مگر پس از آنکه به دانش دست یافتند ، از سر افزونجویی که در میان ایشان بود و هر کس به آیات خداوند کفر ورزد (بداند که) خداوند حسابرس سریع است» سوره آل عمران، آیه ۱۹.</ref> که به صراحت می‌فرماید هیچ آیینی جز [[اسلام]]، از کسی پذیرفته نیست<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}«و هر کس جز اسلام  دینی گزیند هرگز از او پذیرفته نمی‌شود و او در جهان واپسین از زیانکاران است» سوره آل عمران، آیه ۸۵.</ref>. [[اسلام]]، به معنای [[فرمانبرداری]] از خداست، بی‌کم و [[کاستی]] و [[تباهی]]. [[اسلام]] [[آیین]] همۀ [[پیامبران]] از [[آدم]]{{ع}} تا خاتم{{صل}} بوده است<ref>التبیان‌، ۲/ ۴۱۸؛ تفسیر ابوالفتوح‌، ۲/ ۴۹۷.</ref>. [[دین]] تنها از رابطۀ شخصی [[انسان]] با [[خدا]] سخن نمی‌گوید و فردی و آن جهانی نیست؛ بلکه به رابطۀ [[انسان]] با دیگران و [[زندگی اجتماعی]] و این [[جهان]] نیز نظر دارد<ref>مرجعیت و روحانیت‌، ۸۳؛ ترجمه تفسیر المیزان‌، ۷/ ۱۸۳- ۱۵۸.</ref>.<ref>ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۴۵-۲۴۶.</ref>

==کاربردهای واژه [[دین]]==

*واژه [[دین]] به اعتبارهای مختلف کاربردهای گوناگونی دارد و گاهی به جهت نزدیکی مفهومی با کلماتی مانند [[شریعت]] و [[ملت]]، مترادف با آنها [[تصور]] می‌شود، ولی [[ارتباط]] [[دین]] با مفاهیمی چون [[شریعت]] و [[ملت]] [[مورد اتفاق]] نیست و عموم [[صاحب نظران]]، [[دین]] را فراگیرتر از [[شریعت]] دانسته و براین باورند که "[[دین]]" بر [[اصول عقاید]]، [[احکام]] و [[اخلاق]] اطلاق می‌شود<ref>نثر طوبی، ج۱، ص۲۷۱-۲۷۲؛ ج۲، ص۴.</ref>؛ ولی "[[شریعت]]" فقط به [[احکام عملی]] فرعی گفته می‌شود<ref>تفسیر مراغی، ج۶، ص۱۳۰؛ دائرة‌المعارف بستانی، ج۱۰، ص۴۳۶.</ref>، بر همین اساس، [[اصول دین]] همۀ [[پیامبران]] برخلاف [[شریعت]] آنان یکی<ref>لسان العرب، ج۸، ص۱۷۶، «شرع».</ref> و [[نسخ]] ناپذیر است<ref>مفردات، ص۴۵۰، «شرع»؛ المیزان، ج۵، ص۳۵۰؛ الموسوعة الذهبیة، ج۴۰، ص۵۹۸.</ref>؛ اما [[شریعت]] هر [[پیامبری]] در برخی از [[احکام]] با دیگری فرق دارد<ref>المیزان، ج۵، ص۳۵۰-۳۵۱؛ المنیر، ج۶، ص۲۱۸؛ نک: شریعت در آیینه معرفت، ص۱۱۸-۱۱۹.</ref>. گروهی دیگر [[دین]]، [[شریعت]] و [[ملت]] را مترادف و به معنای مجموعه‌ای از اصول و [[فروع]] [[وحیانی]] و گاه دربرگیرنده [[تاریخ]] [[زندگی]] و سیرۀاولیای [[دین]] دانسته‌اند<ref>قبض و بسط تئوریک شریعت، ص۴۳۹، ۴۴۱؛ گستره شریعت، ص۲۵.</ref>.<ref>ر.ک: اسدی، علی، دائرةالمعارف قرآن کریم؛ ج۱۳، ص ۲۰۶- ۲۶۶.</ref>