حدیث غدیر در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←احادیث شأن نزول
| خط ۴۲۸: | خط ۴۲۸: | ||
# [[آیه]] در روز عرفه نازل شده است و [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، آن را روز غدیر مقارن با [[اعلان]] [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بر [[مردم]] [[تلاوت]] کرد، و مقصود از [[نزول]] آن در [[غدیر]] همین معناست. آنچه این وجه را [[تأیید]] می‌کند، روایاتی است که بیانگر این است که [[دستور]] اعلان [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} از سوی [[خداوند]] به پیامبر اکرم{{صل}} قبل از [[غدیر خم]] نازل شد، و پیامبر اکرم{{صل}} [[منتظر]] فراهم شدن [[فرصت]] مناسبی برای انجام آن بود، تا اینکه [[آیه تبلیغ]] ([[مائده]] / ۶۷) نازل شد و پیامبر اکرم{{صل}} در غدیر خم [[دستور الهی]] را [[اجرا]] کرد. این وجه را [[علامه طباطبایی]] بیان کرده است<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۹۶.</ref>. | # [[آیه]] در روز عرفه نازل شده است و [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، آن را روز غدیر مقارن با [[اعلان]] [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} بر [[مردم]] [[تلاوت]] کرد، و مقصود از [[نزول]] آن در [[غدیر]] همین معناست. آنچه این وجه را [[تأیید]] می‌کند، روایاتی است که بیانگر این است که [[دستور]] اعلان [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} از سوی [[خداوند]] به پیامبر اکرم{{صل}} قبل از [[غدیر خم]] نازل شد، و پیامبر اکرم{{صل}} [[منتظر]] فراهم شدن [[فرصت]] مناسبی برای انجام آن بود، تا اینکه [[آیه تبلیغ]] ([[مائده]] / ۶۷) نازل شد و پیامبر اکرم{{صل}} در غدیر خم [[دستور الهی]] را [[اجرا]] کرد. این وجه را [[علامه طباطبایی]] بیان کرده است<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۹۶.</ref>. | ||
#روایاتی که نزول [[آیه اکمال دین]] را مربوط به روز عرفه دانسته از نظر [[سند]] معتبر نیستند، ولی روایاتی که بیانگر نزول آیه اکمال دین در روز غدیر [[خم]] است، از نظر سند معتبرند. بنابراین، دسته اول نمی‌توانند با [[روایات]] دسته دوم معارضه کنند. [[علامه مجلسی]] پس از نقل روایتی که [[محدث]] [[کلینی]] از ابی‌الجارود از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] کرده و مدلول آن این است که آیه اکمال دین در روز عرفه نازل شده گفته است: “این روایت از نظر سند، [[ضعیف]] است و مدلول آن با روایات بسیاری که بیانگر این است که آیه اکمال دین، در روز غدیر یا پس از آن نازل شده [[مخالف]] است، و آن [[روایات]] با ظاهر [[آیه]] سازگارترند”<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۲۶۱.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۱۴.</ref> | #روایاتی که نزول [[آیه اکمال دین]] را مربوط به روز عرفه دانسته از نظر [[سند]] معتبر نیستند، ولی روایاتی که بیانگر نزول آیه اکمال دین در روز غدیر [[خم]] است، از نظر سند معتبرند. بنابراین، دسته اول نمی‌توانند با [[روایات]] دسته دوم معارضه کنند. [[علامه مجلسی]] پس از نقل روایتی که [[محدث]] [[کلینی]] از ابی‌الجارود از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] کرده و مدلول آن این است که آیه اکمال دین در روز عرفه نازل شده گفته است: “این روایت از نظر سند، [[ضعیف]] است و مدلول آن با روایات بسیاری که بیانگر این است که آیه اکمال دین، در روز غدیر یا پس از آن نازل شده [[مخالف]] است، و آن [[روایات]] با ظاهر [[آیه]] سازگارترند”<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۲۶۱.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۱۴.</ref> | ||
===معنای [[اکمال دین]]=== | |||
در این باره که مقصود از [[کمال دین]] در [[آیه]] مورد بحث چیست؟ وجوهی گفته شده است: | |||
#مقصود این است که با حضور [[پیامبر]]{{صل}} در [[حج]]، [[احکام]] حج به صورت کامل به [[مردم]] [[تعلیم]] داده شد. اما تعلیم کامل احکام را نمی‌توان به عنوان اکمال دین به شمار آورد، به ویژه اینکه میان تعلیم احکام حج و [[نومیدی]] [[کافران]] از [[دین اسلام]] رابطه معقولی وجود ندارد. | |||
#مقصود از اکمال دین، این است که باقیمانده احکام مربوط به [[حلال و حرام]] در [[سوره مائده]] نازل شده و پس از آن درباره حلال و حرام حکمی نازل نشده است. این وجه نیز با [[روایات]] بسیاری که از طریق [[اهل‌سنت]] درباره [[نزول]] احکامی پس از [[حجه‌الوداع]] [[نقل]] شده است [[سازگاری]] ندارد، مانند نزول [[آیه کلاله]] در آخر [[سوره نساء]]، و [[آیه ربا]]، چنان‌که در [[صحیح بخاری]] از [[ابن‌عباس]] [[روایت]] شده است که آیه ربا آخرین آیه نازل شده بر [[پیامبر اکرم]]{{صل}} است. | |||
#مقصود این است که [[مشرکان]] [[حق]] ورود به [[مسجد الحرام]] را نداشتند و [[مسلمانان]] بدون اختلاط با مشرکان می‌توانستند در [[خانه خدا]] [[عبادت]] کنند. این وجه نیز [[نادرست]] است، زیرا اولاً: این مطلب، یک سال قبل از حجه‌الوداع تحقق یافته بود و ثانیاً: [[خالص]] شدن مسجد الحرام از وجود مشرکان و [[یأس]] آنان از عبادت در آن مکان [[مقدس]]، مستلزم یأس عموم مشرکان و کافران از دین اسلام نبود، در حالی که – همان‌گونه که در آغاز بیان شد - نومیدی کافران از دین اسلام با کامل شدن دین اسلام پیوند [[استواری]] دارد<ref>المیزان، ج۵، ص۱۷۱-۱۷۳؛ نیز ر.ک: مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۹؛ مفاتیح الغیب، ج۱۱، ص۱۳۸؛ تفسیر ابوالفتوح رازی، ج۶، ص۲۴۵.</ref>. | |||
#مقصود این است که با [[اعلان]] [[ولایت]] و [[امامت امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[غدیر خم]] از سوی پیامبر اکرم{{صل}} [[بقای دین اسلام]] تضمین شد. این وجه در احادیثی از [[امامان]] [[اهل‌بیت]]{{عم}} وجود دارد. در این روایات از ولایت [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و اهل‌بیت [[معصوم]] پیامبر{{صل}} به عنوان آخرین [[فریضه الهی]] یاد شده است<ref>رک: تفسیر عیاشی.، ج۱، ص۲۹۲-۲۹۳؛ اصول کافی، ج۱، ص۲۲۹، باب {{عربی|ما نص الله عزوجل و رسوله علی الائمة{{عم}} واحدا بعد واحد}}، حدیث۴.</ref>. مقصود از [[فرایض]] در این [[روایات]]، فرایض مهم و اساسی [[اسلام]] است، چنان‌که در روایات [[اهل‌بیت]]{{عم}} از [[ولایت]] به عنوان پنجمین [[فریضه]] مهم [[اسلامی]] در کنار [[نماز]]، [[روزه]]، [[زکات]] و [[حج]] یاد شده است. بنابراین، بر فرض صحت روایات [[نقل]] شده از طریق [[اهل‌سنّت]] مبنی بر [[نزول]] برخی [[احکام]] پس از [[حجه‌الوداع]]، منافاتی با این روایات [[مشاهده]] نمی‌شود. کمال یک [[نظام]] یا یک مجموعه در گرو آن است که اولاً: اجزا و عناصر لازم در شکل‌گیری آن تحقق یابد و ثانیاً: عامل و ضامن بقا و استمرار آن مشخص گردد. اجزای تشکیل دهنده [[شریعت اسلامی]] از آغاز تا [[روز غدیر]] بیان شده بود و عامل بقا و استمرار آن در [[غدیر خم]] مشخص و [[اعلان]] شد، و همین امر سبب [[یأس]] و [[نومیدی]] [[کافران]] از این شد که بتوانند از استمرار [[دین اسلام]] جلوگیری کنند<ref>ر. ک: المیزان، ج۵، ص۱۷۹-۱۸۱؛ تفسیر ابوالفتوح رازی، ج۶، ص۲۴۴.</ref>. | |||
از سوی دیگر، برای آنکه [[مسلمانان]] پس از [[رسول خدا]]{{صل}} و در زمان‌های دیگر از [[احکام اسلام]] به صورت کامل [[آگاه]] شوند، باید پیشوای معصومی در میان آنان وجود داشته باشد که از همه آنچه [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در [[تبیین معارف]] و احکام اسلام باز گفته است، آگاه باشد و باب [[علم]] و [[حکمت]] [[پیامبر]]{{صل}} به شمار آید. او کسی جز [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نبود که پیامبر اکرم{{صل}} در غدیر خم، ولایت و [[امامت]] وی را به مسلمانان اعلام کرد<ref>{{عربی|انما أکملت الفرائض بالولایة لأن النبی{{صل}} أنهی جمیع ما استودعه الله من العلم الی علی صلوات الله علیه، ثم الی ذریته الأوصیاء واحدا بعد واحد، فلما اقامهم مقامه و تمکن الناس من الرجوع الیهم فی حلالهم و حرامهم و استمر ذلک بقیام واحد به بعد واحد کمال الدین وتمت النعمة والحمد لله}}. تفسیر صافی، ج۲، ص۳۷۵.</ref> و<ref>{{عربی|المراد باکمال الدین بالولایة أن دین النبی{{صل}} انما یحفظ و یبقی و یوضح بالوصی، فمع عدم تعیین الوصی یکون الدین ناقصة فی معرض الزوال والضیاع}} (مرآة العقول، ج۳، ص۲۵۸)؛ {{عربی|و کان کمال الدین بولایة علی لانه لما نصب للناس ولیا و اقیم لهم اماما صار معولهم علی اقواله و افعاله فی جمیع ما یحتاجون الیه فی أمر دینهم ثم علی خلیفته من بعده، و هکذا الی یوم القیامة، فلم یبق لهم من امر دینهم ما لا یمکنهم الوصول إلی علمه، فکمل الدین بهم و تمت من بعده النعمة بوجودهم واحدا بعد واحد}} (مرآة العقول، ج۳، ص۲۶۱).</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۱۶.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||