پرش به محتوا

انفال در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۱
جز (جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع')
خط ۲۲: خط ۲۲:


==[[مالکیت]] [[انفال]]==
==[[مالکیت]] [[انفال]]==
* [[قرآن کریم]] در [[آیه]] ۱ [[سوره انفال]] که در مورد [[غنایم]] [[جنگ بدر]] نازل شده همه [[انفال]] را [[ملک]] [[خدا]] و [[رسول]] دانسته است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref> از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است؛ سوره انفال، آیه:۱.</ref>؛ اما در [[آیه]] ۴۱ همین [[سوره]] تنها [[خمس]] [[غنایم]] را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] دانسته و بقیه را به پیکارگران اختصاص داده است: {{متن قرآن|وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref> و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره انفال، آیه:۴۱.</ref>؛ همچنین در [[آیه]] ۶ [[سوره حشر]] اموالی را که بدون [[پیکار]] از [[کافران]] به دست می‌آید (فئ) و بخشی از [[انفال]]  است متعلق به [[رسول خدا]] دانسته است: {{متن قرآن|وَمَا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَن يَشَاء وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ }}<ref> و آنچه خداوند به پیامبرش از (دارایی) آنان (به غنیمت) بازگرداند چیزی نبود که شما برای (به دست آوردن) آن، اسبان و شترانی دوانده باشید ولی خداوند پیامبرانش را بر هر کس بخواهد چیره می‌گرداند و خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره حشر، آیه:۶.</ref>؛ اما در [[آیه]] بعد این [[اموال]]  را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] و [[ذوی القربی]] و گروهی از ### [[313]]### شمرده است: {{متن قرآن|مَّا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الأَغْنِيَاء مِنكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref> آنچه خداوند از (دارایی‌های) اهل این شهرها بر پیامبرش (به غنیمت) بازگرداند از آن خداوند و پیامبر و خویشاوند و یتیمان و مستمندان و در راه مانده است تا میان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید و از خداوند پروا کنید که خداوند، سخت کیفر استت؛ سوره حشر، آیه:۷.</ref>، ازاین‌رو این  مسئله موجب شده است که [[مفسران]] و [[فقها]] در مورد [[مالکیت]] [[انفال]] و چگونگی حل تنافی ظاهری میان این [[آیات]] آرای متعددی مطرح کنند. در مورد حلّ [[تعارض]] دو [[آیه]] اول سه نظریه مطرح است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>:
* [[قرآن کریم]] در [[آیه]] ۱ [[سوره انفال]] که در مورد [[غنایم]] [[جنگ بدر]] نازل شده همه [[انفال]] را [[ملک]] [[خدا]] و [[رسول]] دانسته است: {{متن قرآن|يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأَنفَالِ قُلِ الأَنفَالُ لِلَّهِ وَالرَّسُولِ}}<ref> از تو از انفال می‌پرسند بگو: انفال از آن خداوند و پیامبر است؛ سوره انفال، آیه:۱.</ref>؛ اما در [[آیه]] ۴۱ همین [[سوره]] تنها [[خمس]] [[غنایم]] را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] دانسته و بقیه را به پیکارگران اختصاص داده است: {{متن قرآن|وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا يَوْمَ الْفُرْقَانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref> و اگر به خداوند و به آنچه بر بنده خویش، روز بازشناخت درستی از نادرستی (در جنگ بدر)، روز رویارویی آن دو گروه (مسلمان و مشرک) فرو فرستادیم ایمان دارید بدانید که آنچه غنیمت گرفته‌اید از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند و فرستاده او و خویشاوند (وی) و یتیمان و بینوایان و ماندگان در راه (از خاندان او) است و خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره انفال، آیه:۴۱.</ref>؛ همچنین در [[آیه]] ۶ [[سوره حشر]] اموالی را که بدون [[پیکار]] از [[کافران]] به دست می‌آید (فئ) و بخشی از [[انفال]]  است متعلق به [[رسول خدا]] دانسته است: {{متن قرآن|وَمَا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْهُمْ فَمَا أَوْجَفْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ خَيْلٍ وَلا رِكَابٍ وَلَكِنَّ اللَّهَ يُسَلِّطُ رُسُلَهُ عَلَى مَن يَشَاء وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ }}<ref> و آنچه خداوند به پیامبرش از (دارایی) آنان (به غنیمت) بازگرداند چیزی نبود که شما برای (به دست آوردن) آن، اسبان و شترانی دوانده باشید ولی خداوند پیامبرانش را بر هر کس بخواهد چیره می‌گرداند و خداوند بر هر کاری تواناست؛ سوره حشر، آیه:۶.</ref>؛ اما در [[آیه]] بعد این [[اموال]]  را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] و [[ذوی القربی]] و گروهی از نیازمندان شمرده است: {{متن قرآن|مَّا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الأَغْنِيَاء مِنكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref> آنچه خداوند از (دارایی‌های) اهل این شهرها بر پیامبرش (به غنیمت) بازگرداند از آن خداوند و پیامبر و خویشاوند و یتیمان و مستمندان و در راه مانده است تا میان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید و از خداوند پروا کنید که خداوند، سخت کیفر استت؛ سوره حشر، آیه:۷.</ref>، ازاین‌رو این  مسئله موجب شده است که [[مفسران]] و [[فقها]] در مورد [[مالکیت]] [[انفال]] و چگونگی حل تنافی ظاهری میان این [[آیات]] آرای متعددی مطرح کنند. در مورد حلّ [[تعارض]] دو [[آیه]] اول سه نظریه مطرح است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>:
#برخی از [[مفسران]] به ویژه [[اهل سنت]] [[آیه خمس]] <ref>آیه ۴۱ سوره انفال</ref> را [[ناسخ]] [[آیه انفال]] دانسته و گفته‌اند: [[انفال]] و [[غنایم]] در ابتدا از آنِ [[خدا]] و [[رسول]] بود؛ ولی با [[نزول]] [[آیه]] ۴۱ این [[حکم]] [[نسخ]] گردید و تنها [[خمس]] این [[اموال]] را از آنِ [[خدا]] و [[رسول]] شمرد<ref>جامع‌البیان، مج‌۶‌، ج‌۹، ص‌۲۳۴؛ التفسیر الکبیر، ج‌۱۵، ص‌۱۱۶؛ المبسوط، ج‌۲، ص‌۶۴‌ـ‌۶۵‌.</ref><ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
#برخی از [[مفسران]] به ویژه [[اهل سنت]] [[آیه خمس]] <ref>آیه ۴۱ سوره انفال</ref> را [[ناسخ]] [[آیه انفال]] دانسته و گفته‌اند: [[انفال]] و [[غنایم]] در ابتدا از آنِ [[خدا]] و [[رسول]] بود؛ ولی با [[نزول]] [[آیه]] ۴۱ این [[حکم]] [[نسخ]] گردید و تنها [[خمس]] این [[اموال]] را از آنِ [[خدا]] و [[رسول]] شمرد<ref>جامع‌البیان، مج‌۶‌، ج‌۹، ص‌۲۳۴؛ التفسیر الکبیر، ج‌۱۵، ص‌۱۱۶؛ المبسوط، ج‌۲، ص‌۶۴‌ـ‌۶۵‌.</ref><ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
#برخی دیگر معتقدند اصولاً بین دو [[آیه]] مذکور تنافی نیست، زیرا [[آیه انفال]] [[حکم]] اصل [[مالکیت]] همه [[انفال]] را بیان کرده و آن را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] دانسته است؛ اما [[آیه خمس]] موارد [[مصرف]] این [[اموال]] را تفصیلاً بیان کرده و مقدر کرده که [[حاکم اسلامی]] باید [[خمس]] این [[اموال]] را در موارد [[تعیین]] شده [[مصرف]] و مابقی را میان جنگجویان قسمت کند<ref>المیزان، ج‌۹، ص‌۱۰؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۸‌.</ref>. به تعبیر برخی [[مفسران]]، [[غنایم]] [[جنگی]] نیز از آنِ [[رسول خدا]] و [[حاکم اسلامی]] است و اینکه در [[آیه خمس]] ۴/۵ آن را به جنگجویان اختصاص داده از باب [[تشویق]] و جبران گوشه‌ای از زحمات آنان است<ref>نمونه، ج‌۷، ص‌۸۲‌.</ref> [[سیره]] [[پیامبر]]{{صل}} در تقسیم نکردن [[غنایم]] [[فتح مکه]] و [[حنین]]<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۱۰.</ref> و  [[روایت]] [[امام‌ صادق]]{{ع}} که در آن همه [[غنایم]] [[جنگ بدر]] متعلق به [[پیامبر]] دانسته شده است<ref>کنزالعرفان، ج‌۱، ص‌۲۵۴؛ عوالی اللئالی، ج‌۲، ص‌۷۹.</ref> و نیز روایتی از [[امام موسی‌ بن جعفر]]{{ع}} که در آن [[حق تصرف]] در [[غنایم]] [[جنگی]] قبل از تخمیس و تقسیم آن میان جنگجویان به [[امام]] [[مسلمین]] واگذار گردیده<ref>وسائل الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۴‌.</ref> نیز مؤید این [[رأی]] است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
#برخی دیگر معتقدند اصولاً بین دو [[آیه]] مذکور تنافی نیست، زیرا [[آیه انفال]] [[حکم]] اصل [[مالکیت]] همه [[انفال]] را بیان کرده و آن را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] دانسته است؛ اما [[آیه خمس]] موارد [[مصرف]] این [[اموال]] را تفصیلاً بیان کرده و مقدر کرده که [[حاکم اسلامی]] باید [[خمس]] این [[اموال]] را در موارد [[تعیین]] شده [[مصرف]] و مابقی را میان جنگجویان قسمت کند<ref>المیزان، ج‌۹، ص‌۱۰؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۸‌.</ref>. به تعبیر برخی [[مفسران]]، [[غنایم]] [[جنگی]] نیز از آنِ [[رسول خدا]] و [[حاکم اسلامی]] است و اینکه در [[آیه خمس]] ۴/۵ آن را به جنگجویان اختصاص داده از باب [[تشویق]] و جبران گوشه‌ای از زحمات آنان است<ref>نمونه، ج‌۷، ص‌۸۲‌.</ref> [[سیره]] [[پیامبر]]{{صل}} در تقسیم نکردن [[غنایم]] [[فتح مکه]] و [[حنین]]<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۱۰.</ref> و  [[روایت]] [[امام‌ صادق]]{{ع}} که در آن همه [[غنایم]] [[جنگ بدر]] متعلق به [[پیامبر]] دانسته شده است<ref>کنزالعرفان، ج‌۱، ص‌۲۵۴؛ عوالی اللئالی، ج‌۲، ص‌۷۹.</ref> و نیز روایتی از [[امام موسی‌ بن جعفر]]{{ع}} که در آن [[حق تصرف]] در [[غنایم]] [[جنگی]] قبل از تخمیس و تقسیم آن میان جنگجویان به [[امام]] [[مسلمین]] واگذار گردیده<ref>وسائل الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۴‌.</ref> نیز مؤید این [[رأی]] است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
۷۳٬۳۶۱

ویرایش