پرش به محتوا

انفال در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع'
جز (جایگزینی متن - 'سعیدیان‌فر، محمد جعفر و ایازی، سید محمد علی، [[فرهنگ‌نامه' به 'سعیدیان‌فر و ایازی، [[فرهنگ‌نامه')
جز (جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع')
خط ۲۷: خط ۲۷:
#قول دیگر این است که [[آیه انفال]] تنها غنایمی را در بر می‌گیرد که بدون [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] ستانده شده؛ اما [[آیه خمس]] مربوط به غنایمی است که با [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شده است، بنابراین، موضوع دو [[آیه]] با یکدیگر متفاوت بوده، میان آنها منافاتی نیست<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۴؛ انوارالفقاهه، «الخمس والانفال»، ص‌۵۸۷‌.</ref>. این [[رأی]] هرچند با بیشتر روایاتی که در [[شأن نزول]] [[آیه انفال]] ذکر شده منافات دارد؛ ولی با [[رأی]] مشهور [[فقیهان]] [[امامیه]] در مورد [[غنایم]] [[جنگی]] موافق است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
#قول دیگر این است که [[آیه انفال]] تنها غنایمی را در بر می‌گیرد که بدون [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] ستانده شده؛ اما [[آیه خمس]] مربوط به غنایمی است که با [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شده است، بنابراین، موضوع دو [[آیه]] با یکدیگر متفاوت بوده، میان آنها منافاتی نیست<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۸‌، ص‌۴؛ انوارالفقاهه، «الخمس والانفال»، ص‌۵۸۷‌.</ref>. این [[رأی]] هرچند با بیشتر روایاتی که در [[شأن نزول]] [[آیه انفال]] ذکر شده منافات دارد؛ ولی با [[رأی]] مشهور [[فقیهان]] [[امامیه]] در مورد [[غنایم]] [[جنگی]] موافق است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
*در مورد تنافی ظاهری [[آیات]] ۶ ـ ۷ [[سوره حشر]] نیز دو نظر مهم وجود دارد: برخی موضوع [[آیه]] نخست را که همه [[اموال]] را متعلق به [[رسول خدا]] شمرده اموالی دانسته‌اند که بدون [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شود "فئ مصطلح"؛ اما موضوع [[حکم]] در [[آیه]] دوم را که [[اموال]] را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] و [[ذوی‌القربی]] و دیگران دانسته اموالی می‌دانند که با [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شده است که در این صورت مفاد این [[آیه]] با مفاد [[آیه خمس]] یکی خواهد بود<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۱۸، ص‌۱۱؛ مستند العروة الوثقی، «الخمس»، ص‌۳۵۲؛ الخمس، ص‌۶۴۵‌.</ref> در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} نیز این معنا آمده است<ref>تهذیب الاحکام، ج‌۴، ص‌۱۷۷؛ وسائل الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۷‌.</ref>؛ اما بیشتر [[مفسران]]<ref>التبیان، ج‌۹، ص‌۵۶۴‌؛ التفسیر الکبیر، ج‌۲۹، ص‌۲۸۴‌ـ‌۲۸۵؛ المیزان، ج‌۱۹، ص‌۲۰۳.</ref> هر دو [[آیه]] را مربوط به [[انفال]] و فئ دانسته‌اند، با این تفاوت که [[آیه]] نخست ملکیت [[انفال]]  را بیان کرده و [[آیه]] دوم موارد [[مصرف]] آن را. در هر صورت چه [[غنایم]] [[جنگی]] جزو [[انفال]] باشد یا نباشد و چه [[آیه]] ۷ [[سوره حشر]] مربوط به [[غنایم]] [[جنگی]] باشد یا مربوط به فئ و [[انفال]]، [[آیات]] فوق صریح در این است که [[انفال]] [[ملک]] [[خدا]] و [[رسول]] است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
*در مورد تنافی ظاهری [[آیات]] ۶ ـ ۷ [[سوره حشر]] نیز دو نظر مهم وجود دارد: برخی موضوع [[آیه]] نخست را که همه [[اموال]] را متعلق به [[رسول خدا]] شمرده اموالی دانسته‌اند که بدون [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شود "فئ مصطلح"؛ اما موضوع [[حکم]] در [[آیه]] دوم را که [[اموال]] را متعلق به [[خدا]] و [[رسول]] و [[ذوی‌القربی]] و دیگران دانسته اموالی می‌دانند که با [[جنگ]] و [[خونریزی]] از [[کافران]] گرفته شده است که در این صورت مفاد این [[آیه]] با مفاد [[آیه خمس]] یکی خواهد بود<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۱۸، ص‌۱۱؛ مستند العروة الوثقی، «الخمس»، ص‌۳۵۲؛ الخمس، ص‌۶۴۵‌.</ref> در روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} نیز این معنا آمده است<ref>تهذیب الاحکام، ج‌۴، ص‌۱۷۷؛ وسائل الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۷‌.</ref>؛ اما بیشتر [[مفسران]]<ref>التبیان، ج‌۹، ص‌۵۶۴‌؛ التفسیر الکبیر، ج‌۲۹، ص‌۲۸۴‌ـ‌۲۸۵؛ المیزان، ج‌۱۹، ص‌۲۰۳.</ref> هر دو [[آیه]] را مربوط به [[انفال]] و فئ دانسته‌اند، با این تفاوت که [[آیه]] نخست ملکیت [[انفال]]  را بیان کرده و [[آیه]] دوم موارد [[مصرف]] آن را. در هر صورت چه [[غنایم]] [[جنگی]] جزو [[انفال]] باشد یا نباشد و چه [[آیه]] ۷ [[سوره حشر]] مربوط به [[غنایم]] [[جنگی]] باشد یا مربوط به فئ و [[انفال]]، [[آیات]] فوق صریح در این است که [[انفال]] [[ملک]] [[خدا]] و [[رسول]] است<ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
*در روایاتی پرشمار از [[اهل‌ بیت]]{{عم}} این [[اموال]] متعلق به [[رسول خدا]] و [[امامان]] پس از او دانسته شده است<ref>الکافی، ج‌۱، ص‌۶۱۷‌ـ‌۶۲۷‌؛ وسائل‌الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۳‌ـ‌۵۳۴‌.</ref>؛ لکن این بحث مطرح است که آیا [[انفال]] [[ملک]] شخص [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امام]] [[مسلمین]] است یا [[ملک]] [[منصب]] آنان؟ از اینکه در [[آیه انفال]] ملکیت [[رسول خدا]] در کنار ملکیت [[خداوند]] آمده و بر آن عطف شده به دست می‌آید که این [[مالکیت]] [[ملک]] [[منصب]] است؛ نه شخص، زیرا ملکیت [[خداوند]] از نوع ملکیت اعتباری نیست، بلکه به نحو [[ولایت]] در [[تصرف]] است<ref>کتاب البیع، ج‌۳، ص‌۲۴؛ الخمس والانفال، ص‌۳۳۱.</ref>. در [[روایات]] [[اهل‌ بیت]]{{عم}} نیز تعبیرهایی مانند: [[والی]] [[مسلمین]]، کسی که امور [[مسلمانان]] به او واگذار شده، [[اموال]] [[مسلمانان]]، [[اموال]] بیت‌ المال<ref> جامع أحادیث الشیعه، ج‌۱۰، ص‌۱۰۸‌ـ‌۱۱۴.</ref> در  مورد [[انفال]] و [[مالکیت]] آن آمده و حکایت از این دارد که این [[اموال]] [[ملک]] [[منصب امامت]] و [[حاکمیت]] [[اسلامی]] است؛ نه [[ملک]] شخص آنان<ref>فرهنگ جهاد، ش ۳۰، ص‌۱۵۸؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۲۰‌ـ‌۲۲.</ref>. سپس [[قرآن کریم]] در پایان [[آیه]] ۷ [[سوره حشر]] به [[راز]] تعلق [[انفال]] به [[رسول خدا]] و [[حاکم اسلامی]] اشاره  کرده و علت این امر را انباشته نشدن [[ثروت]] در دست گروهی خاص و ثروتمند دانسته است: {{متن قرآن|كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الأَغْنِيَاء مِنكُمْ }} در [[شأن نزول]] [[آیه]] فوق [[نقل]] شده که پس از به [[غنیمت]] گرفتن [[اموال]] بنی‌ نضیر جمعی از رؤسای [[مسلمانان]] به [[پیامبر]]{{صل}} گفتند: [[برگزیده]] این [[اموال]] را بردار و بقیه را میان ما قسمت کن، چنان که در [[جاهلیت]] چنین می‌کردیم<ref>مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۳۹۲؛ نمونه، ج‌۲۳، ص‌۵۰۷‌.</ref> که [[آیه]] فوق نازل و این [[سنت]] [[نادرست]] را [[نفی]] کرد. به نظر برخی سپردن [[مالکیت]] [[انفال]] به  [[حکومت]] و قرار دادن سهمی برای [[نیازمندان]] [[جامعه]] از امتیازات [[قوانین اسلامی]] است که بر خلاف نظامهای [[سرمایه‌داری]] و [[کمونیستی]]، ضمن رعایت [[عدالت]]<ref>الفرقان، ج‌۲۸، ص‌۲۳۹.</ref> [[مانع]] از پدید آمدن اقلیتی توانگر و اکثریتی تهیدست‌ می‌گردد<ref>نمونه، ج‌۲۳، ص‌۵۰۷‌.</ref><ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.
*در روایاتی پرشمار از [[اهل‌ بیت]]{{عم}} این [[اموال]] متعلق به [[رسول خدا]] و [[امامان]] پس از او دانسته شده است<ref>الکافی، ج‌۱، ص‌۶۱۷‌ـ‌۶۲۷‌؛ وسائل‌الشیعه، ج‌۹، ص‌۵۲۳‌ـ‌۵۳۴‌.</ref>؛ لکن این بحث مطرح است که آیا [[انفال]] [[ملک]] شخص [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امام]] [[مسلمین]] است یا [[ملک]] [[منصب]] آنان؟ از اینکه در [[آیه انفال]] ملکیت [[رسول خدا]] در کنار ملکیت [[خداوند]] آمده و بر آن عطف شده به دست می‌آید که این [[مالکیت]] [[ملک]] [[منصب]] است؛ نه شخص، زیرا ملکیت [[خداوند]] از نوع ملکیت اعتباری نیست، بلکه به نحو [[ولایت]] در [[تصرف]] است<ref>کتاب البیع، ج‌۳، ص‌۲۴؛ الخمس والانفال، ص‌۳۳۱.</ref>. در [[روایات]] [[اهل‌ بیت]]{{عم}} نیز تعبیرهایی مانند: [[والی]] [[مسلمین]]، کسی که امور [[مسلمانان]] به او واگذار شده، [[اموال]] [[مسلمانان]]، [[اموال]] بیت‌ المال<ref> جامع أحادیث الشیعه، ج‌۱۰، ص‌۱۰۸‌ـ‌۱۱۴.</ref> در  مورد [[انفال]] و [[مالکیت]] آن آمده و حکایت از این دارد که این [[اموال]] [[ملک]] [[منصب امامت]] و [[حاکمیت]] [[اسلامی]] است؛ نه [[ملک]] شخص آنان<ref>فرهنگ جهاد، ش ۳۰، ص‌۱۵۸؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج‌۴، ص‌۲۰‌ـ‌۲۲.</ref>. سپس [[قرآن کریم]] در پایان [[آیه]] ۷ [[سوره حشر]] به [[راز]] تعلق [[انفال]] به [[رسول خدا]] و [[حاکم اسلامی]] اشاره  کرده و علت این امر را انباشته نشدن [[ثروت]] در دست گروهی خاص و ثروتمند دانسته است: {{متن قرآن|كَيْ لا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الأَغْنِيَاء مِنكُمْ }} در [[شأن نزول]] [[آیه]] فوق [[نقل]] شده که پس از به [[غنیمت]] گرفتن [[اموال]] بنی‌ نضیر جمعی از رؤسای [[مسلمانان]] به [[پیامبر]]{{صل}} گفتند: [[برگزیده]] این [[اموال]] را بردار و بقیه را میان ما قسمت کن، چنان که در [[جاهلیت]] چنین می‌کردیم<ref>مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۳۹۲؛ نمونه، ج‌۲۳، ص‌۵۰۷‌.</ref> که [[آیه]] فوق نازل و این [[سنت]] [[نادرست]] را [[نفی]] کرد. به نظر برخی سپردن [[مالکیت]] [[انفال]] به  [[حکومت]] و قرار دادن سهمی برای [[نیازمندان]] [[جامعه]] از امتیازات [[قوانین اسلامی]] است که بر خلاف نظامهای [[سرمایه‌داری]] و [[کمونیستی]]، ضمن رعایت [[عدالت]]<ref>الفرقان، ج‌۲۸، ص‌۲۳۹.</ref> مانع از پدید آمدن اقلیتی توانگر و اکثریتی تهیدست‌ می‌گردد<ref>نمونه، ج‌۲۳، ص‌۵۰۷‌.</ref><ref>[[سید رضا حسینی|حسینی سید رضا]]، [[سید جعفر صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید جعفر]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۵، ص۱۵ - ۲۳.</ref>.


==مصارف [[انفال]]==
==مصارف [[انفال]]==
۲۱۸٬۱۴۷

ویرایش