امامت امام حسین در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

==دلایل امامت امام حسین==

دلایلی که بر [[امامت]] [[امام حسین]]{{ع}} ذکر شده، علاوه بر [[دلایل امامت]] [[امامان دوازده‌گانه]]، عبارت‌اند از:

#[[روایت]] [[متواتر]] از [[پیامبر اسلام]]{{صل}} خطاب به [[امام حسین]]{{ع}} که فرموده است: {{متن حدیث|هذا إمام ابن إمام أخو إمام ابو أئمة التسعة تاسعهم قائمهم}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، خصال، ص۴۷۵؛ خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر، ص۳۸؛ طوسی، محمد بن حسن، الرسائل العشر، ص۹۸.</ref>. ابوسعید خدری از [[رسول خدا]] {{صل}} [[نقل]] کرده که خطاب به [[امام حسین]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|یا حسین أنت الإمام ابن الإمام تسعة من ولدک أئمة أبرار تاسعهم قائهم}}. پس از آن، [[حضرت]] در پاسخ به سؤال از تعداد [[امامان]] فرمود: {{متن حدیث|اثنا عشر تسعة من صلب الحسین}}<ref>کفایة الأثر فی النص علی الأئمة عشر، ص ۳۰.</ref>. [[سلمان فارسی]] می‌گوید: خدمت [[رسول خدا]] {{صل}} رسیدم دیدم [[حسین بن علی]] در دامان آن [[حضرت]] نشسته بود و [[پیامبر]] {{صل}} او را می‌بوسید و ‌فرمود: {{متن حدیث|أنت سید، أنت إمام ابن إمام أبو ائمة، أنت حجة الله ابن حجته، و أبو حجج تسعة من صلبک، تاسعهم قائمهم}}<ref>الإمامة و التبصرة من الحیرة، ص ۱۱۰ و عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۵۲.</ref>. همچنین روایتی که [[جابر بن عبدالله انصاری]] از مصداق [[اولی الأمر]] از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} پرسید و [[حضرت]] در جواب فرمود: {{متن حدیث|...هُمْ خُلَفَائِي يَا جَابِرُ وَ أَوْلِيَاءُ الْأَمْرِ بَعْدِي أَوَّلُهُمْ أَخِي عَلِيٌّ ثُمَّ بَعْدَهُ وَلَدُهُ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ...}}<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۲۵۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۸۹.</ref> و نیز در روایتی [[پیامبر]]{{صل}} با اشاره به [[امام حسن]] و [[حسین]] فرمود: این دو [[فرزند من]] دو [[امام]] هستند بپاخیزند و [[جنگ]] کنند یا بنشینند و دست از [[حق]] خود بازداشته و [[صلح]] کنند<ref>{{متن حدیث|ابْنَايَ هَذَانِ إِمَامَانِ قَامَا أَوْ قَعَدَا}}؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۲۷.</ref>. [[أصبغ بن نباتة]] می‌گوید: روزی [[علی]] {{ع}} دست [[حسن]] {{ع}} را گرفته و بر ما وارد شد و می‌گفت: روزی [[رسول خدا]] {{صل}} دست مرا بدین گونه گرفته بود و بر جمعیّت ما درآمد و می‌گفت: {{متن حدیث|خیر الخلق بعدی و سیدهم أخی هذا و هو إمام کل مسلم و مولی کل مؤمن بعد وفاتی}}؛ [[بهترین]] خلایق و سرور ایشان پس از من این برادرم است و او [[امام]] هر مسلمانی و مولای هر [[مؤمن]] پس از [[وفات]] من است، آنگاه [[امیرالمومنین]] {{ع}} فرمود: من می‌گویم: {{متن حدیث|خیر الخلق بعدی و سیدهم ابنی هذا و هو إمام کل مؤمن و مولی بعد وفاتی ألا و إنه سیظلم بعدی کما ظلمت بعد رسول الله {{صل}}  و خیر الخلق و سیدهم بعد الحسن ابنی أخوه الحسین المظلوم بعد أخیه المقتول فی أرض کربلاء أما إنه و أصحابه من سادة الشهداء یوم القیامة و من بعد الحسین تسعة من صلبه خلفاء الله فی أرضه و حججه علی عباده و أمناؤه علی وحیه و أئمة المسلمین و قادة المؤمنین و سادة المتقین تاسعهم القائم الذی یملأ الله عزوجل به الأرض نورا بعد ظلمتها و عدلا بعد جورها و علما بعد جهلها}}.<ref>کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۹ بهترین خلایق و سرور ایشان پس از من این فرزندم است و او امام و مولای هر مؤمن پس از وفات من است، بدانید که به او ستم می‌شود همچنان که پس از رسول خدا {{صل}} به من ستم شد، و پس از فرزندم حسن، بهترین خلایق و سرور ایشان برادرش حسین مظلوم است که در سرزمین کربلا کشته می‌شود، بدانید که او و اصحابش از سروران شهداء در روز قیامت هستند، و پس از حسین نه تن از صلب او خلفای خدا در زمین و حجت‌های او بر بندگانش و امناء او بر وحیش می‌باشند که امامت مسلمین و رهبری مؤمنین و سروری متقین با ایشان است و نهمین آنان قائم است که خدای تعالی به واسطه او زمین را نورانی می‌کند از آن پس که از ظلمت آکنده باشد و از عدل و علم پر می‌کند بعد از آنکه از ستم و جهل پر شده بود.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} از پدرانش از [[امام حسین]] [[نقل]] [[روایت]] می کند از علی {{ع}} در معنی این کلام رسول خدا {{صل}} که «من دو شیء نفیس در میان شما نهادم کتاب خدا و عترتم» پرسیدند عترت چه کسانی هستند؟ فرمود: من و حسن و حسین و ائمه نه‌گانه که از فرزندان حسین هستند و نهمین آنها مهدی و قائم آنهاست از کتاب خدا جدا نشوند و کتاب خدا نیز از آنها جدا نشود تا آنکه بر رسول خدا {{صل}} در حوض کوثر درآیند<ref>{{متن حدیث|سئل أمیرالمؤمنین {{ع}} عن معنی قول رسول الله {{صل}} إنی مخلف فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی من العتزة فقال: أنا و الحسن و الحسین و الأئمة التسعة من ولد الحسین تاسعهم مهدیهم و قائمهم لا یفارقون کتاب الله و لا یفارقهم حتی یردوا علی رسول الله {{صل}} حوضه}}؛ کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۲۴۰..</ref>.<ref>[[رحمت الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت الله]]، [[ امامت امام حسین (مقاله)|امامت امام حسین]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۳۳؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۷-۲۹.</ref>

#از دیگر [[دلایل امامت]] [[امام حسین]]{{ع}} [[وصیت]] برادرش [[امام حسن]]{{ع}} به اوست. در روایتی آمده است [[امام حسن]]{{ع}} قبل از [[شهادت]]، [[امام حسین]]{{ع}} را [[وصی]] خویش گردانید و [[اسرار]] [[امامت]] را به او گفت و ودایع [[خلافت]] را به ایشان سپرد<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۴۴، ص۱۳۸؛ مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۲۴؛ بحرانی، ابن میثم، قواعد المرام، ص۱۹، فاضل مقداد، شرح باب حادی عشر، ص۵۰.</ref>.

#[[اجماع]] از دلایلی است که از سوی برخی از [[متکلمان]] مانند [[فیاض لاهیجی]] بر [[امامت]] [[امام حسین]]{{ع}} مطرح شده است<ref>فیاض لاهیجی، گوهر مراد، ص۵۲۵.</ref>.

#با توجه به اینکه هیچ گاه زمان خالی از [[امام]] نیست و از سوی دیگر [[امام]] باید [[معصوم]] باشد<ref>رازی، سدید الدین محمود، المنقذ من التقلید، ص۵۸۳؛ مفید، محمد بن محمد، اوائل المقالات، ص۷۴.</ref>، از آنجا که در عصر [[امام حسین]]{{ع}} غیر از وی کسی دیگر از [[مقام عصمت]] برخوردار نبوده است، در نتیجه [[امامت]] منحصر به آن [[حضرت]] است، در غیر این صورت دو اشکال پیش خواهد آمد: یا آنکه ملتزم به نفی [[وجوب امامت]] شویم و یا چون [[حشویه]] [[امامت]] افراد غیر [[معصوم]]، مانند [[بنی امیه]] را بپذیریم<ref>علم الهدی، سید مرتضی، شرح جمل العلم والعمل، ص۲۲۱؛ شریف مرتضی، الشافی فی الإمامه، ج۳، ص۱۴۸.</ref>.

#[[ظهور]] [[معجزات]] و خوارق عادات از [[امام حسین]]{{ع}} [[دلیل]] دیگر [[امامت]] آن [[حضرت]] است<ref>اثبات الهدایه، ج۵، ص۲۱۰.</ref>. [[قطب]] راوندی در کتاب الخرائج والجرائح چندین [[معجزه]] برای [[امام حسین]]{{ع}} برشمرده است<ref>قطب راوندی، الخرائج، ص۲۰۱.</ref>.

#گستردگی [[علم]] [[امام حسین]]{{ع}} از [[دلایل]] روشن [[امامت]] آن [[حضرت]] است. [[ائمه اهل بیت]]{{عم}} از هیچ کس کسب [[علم]] نکردند و در عین حال از همه [[مردم]] زمان خود به [[احکام دین]] و حوادث [[جهان]] داناتر بودند و هر مسئله‌ای که از ایشان سؤال می‌شد بی‌درنگ و به [[بهترین]] وجه پاسخ می‌گفتند، بنابراین روشن می‌شود سرچشمه [[علم]] و [[دانش]] آنان [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و در نتیجه [[جهان غیب]] بوده است<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین، ص۹۱.</ref>.<ref>[[رحمت الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت الله]]، [[ امامت امام حسین (مقاله)|امامت امام حسین]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۳۳.</ref>

==موضوعات کلامی مطرح شده در زمان امامت امام حسین {{ع}}==

برخی از مباحث [[کلامی]] مهم و قابل توجه و مطرح در زمان [[امام حسین]]{{ع}} عبارت‌اند از:

#مسئله [[امامت]] که آیا تنصیصی است و یا انتخابی؟

#مسئله [[قضا و قدر]]، ممکن است مسائل [[کلامی]] دیگر نیز به طور مبهم مطرح بوده باشد، اما اینکه [[امام حسین]]{{ع}} در مورد این‌گونه مسائل با کسی [[مناظره]] داشته است و یا مورد پرسش قرار گرفته است، شواهدی در دست نیست، اما از بررسی [[روایات]] که از آن [[حضرت]] به ما رسیده است، خصوصاً دعای [[عرفه]] می‌توان گفت در بسیاری از آموزه‌های [[کلامی]] نظر و اشاره دارد.  

 

برخی از دیدگاه‌های [[امام حسین]] {{ع}} در موضوعاتی مانند [[توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]]، [[قضا و قدر]] و... عبارت است از:  

#[[توحید]]: ریشه همه باورهای [[اسلامی]] است و در [[کلام امام]] به روشنی و [[زیبایی]] خاص بیان شده است. [[امام]]، [[خداوند]] را منزه از داشتن [[فرزند]] و شریک در ملک و صنع می‌داند: [[ستایش]] مخصوص خدایی است که فرزندی ندارد، تا وارثی برای او باشد و شریکی در [[ملک]] و [[سلطنت]] ندارد تا در [[آفرینش]] کسی با او [[مخالفت]] ورزد و [[قدرت]] کامله‌اش در صنع و ابداع محتاج به معاونت کسی نیست تا او را [[یاری]] کند<ref>{{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً فَيَكُونَ مَوْرُوثاً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ فَيُضَادَّهُ فِيمَا ابْتَدَعَ...}}؛ دعای عرفه.</ref>. از دیدگاه [[امام]]، [[خشم خدا]] بر [[یهود]] آنگاه سخت گردید که برای او [[فرزند]] قائل گردیدند و [[خشم]] بر [[مسیحیان]] زمانی شدید شد که به خدایان سه گانه [[معتقد]] شدند و [[غضب]] [[خدا]] بر [[آتش]] پرستان وقتی بیشتر شد که به جای [[خدا]] [[آفتاب]] و ماه پرستیدند<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین، ص۲۳۹.</ref>.

#توصیف خداوند: آن [[حضرت]] در توصیف [[خدا]] خطاب به ابن ارزق می‌فرماید: ای ابن ارزق خدای خودم را آن‌گونه [[وصف]] می‌کنم که او خودش را توصیف کرده و او را چنان معرفی می‌کنم که خویش را معرفی کرده است، به حواس [[درک]] نمی‌شود و به [[مردم]] [[قیاس]] نمی‌گردد، او نزدیکی غیر چسبیده و دوری غیر جداست، یگانه است و تجزیه نمی‌پذیرد به آیه‌ها و [[نشانه‌ها]] شناخته می‌شود و به علامت‌ها توصیف می‌گردد، خدایی جز او که بزرگ و [[متعال]] است وجود ندارد<ref>ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، ص۸۵.</ref>. در [[دعای عرفه]] که دوره کامل و [[عالی]] درس [[توحید]] و [[خداشناسی]] است می‌فرماید: "بارالها از رفت و آمد آثار و جا به جایی اطوار دریافتم که خواست تو از من این است که در هر چیزی خود را به من معرفی نمایی و در هیچ چیز نسبت به تو ناشناس نباشم"<ref>دعای عرفه.</ref> و همین طور می‌فرماید: "کی [[نهان]] بودی تا یافتنت نیاز به [[دلیل]] باشد که به تو دلالت کند و کی دور بودی تا همان آثار به تو رساند، کور [[باد]] چشمی که تو را مراقب بر آثار نبیند"<ref>دعای عرفه.</ref>.

#[[علم خداوند]]: در مورد گستردگی [[علم]] [[خداوند]] می‌فرماید: "ای خدایی که بر تو پوشیده نیست بر هم نهادن پلک‌ها و بر هم زدن چشم‌ها و پس پرده‌ها و آنچه در [[نهان]] دل‌هاست"<ref>سید ابن طاووس، اقبال الاعمال، ص۸۶.</ref>. [[امام]] [[خداوند]] را فعال ما یشاء می‌داند، آنجا که می‌فرماید: پیش‌آمدها از سوی [[پروردگار]] است و آنچه خود [[صلاح]] بداند انجام می‌دهد و [[خداوند]] هر روز به مقتضای زمان [[اراده]] خاصی دارد<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْأَمْرَ لِلَّهِ يَفْعَلُ ما يَشاءُ}}؛ ابن اعثم کوفی، احمد، الفتوح، ج۵، ص۷۱.</ref>. در پاسخ به خواهرش [[زینب]] در مورد حتمیت [[قضای الهی]] فرمود: [[خواهر]] آنچه [[خدا]] تقدیر کرده حتماً به وقوع خواهد پیوست<ref>{{متن حدیث|يَا أُخْتَاهْ كُلُّ الَّذِي قُضِيَ فَهُوَ كَائِنٌ}}؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۴۴، ص۳۷۲.</ref>.

#[[پیامبر اسلام]]: از دیدگاه [[امام]]، [[خداوند]] [[پیامبر اسلام]] را از میان خلق برای [[رسالت]] برگزید و به سبب [[نزول قرآن]]، [[نبوت]] را به وسیله او ختم نمود<ref>فاضل، ملا محمدعلی، شرح دعای عرفه، ص۱۱۲.</ref>.

#[[امامت]]: از دیگر مباحث [[کلامی]] که در [[سخنان امام حسین]]{{ع}} تصریح شده مبحث [[امامت]] است، آن [[حضرت]] به [[دلیل]] شرط [[طهارت]] در [[امام]]، [[امامت]] را منحصر به [[اهل بیت پیامبر]] می‌داند<ref>مفید، محمد بن محمد، ارشاد، ج۲، ص۷۹.</ref>. [[امام]] خطاب به استاندار [[مدینه]]، خود و [[اهل بیت]]{{عم}} را چنین معرفی می‌کند: "ماییم [[خاندان]] [[نبوت]] و معدن [[رسالت]]، [[خاندان]] ما محل آمد و شد [[فرشتگان]] و محل [[نزول]] [[رحمت خدا]] هستند، [[خدا]] [[اسلام]] را از [[خاندان]] ما شروع و افتتاح کرد. اما [[یزید]] مردی است شراب [[خوار]] که دستش به [[خون]] افراد بی‌گناه آلوده شده، شخصی است که [[حریم]] [[دستورهای الهی]] را درهم می‌شکند و آشکارا مرتکب [[فسق]] و [[فجور]] می‌شود، آیا رواست شخصی همچون من با آن سوابق درخشان با چنین مرد فاسدی [[بیعت]] کند<ref>خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین، ج۱، ص۱۸۴؛ لهوف، ص۱۹؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج۴۴، ص۳۲۵.</ref>. بنابراین، از نگاه [[امام]]، [[پیشوایی]] [[راستین]] و [[امام]] بر [[حق]] کسی است که از [[خاندان وحی]] و [[نبوت]] باشد و دارای [[طهارت]] و مصون از [[گناه]] و اشتباه<ref>[[رحمت الله ضیائی ارزگانی|ضیائی ارزگانی، رحمت الله]]، [[ امامت امام حسین (مقاله)|امامت امام حسین]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۳۳.</ref>.

 

#'''[[فضائل]] [[امام حسین]] {{ع}} در [[روایات]]''': در [[روایات]] معتبر نزد [[شیعه]] و [[سنی]] [[فضائل]] بسیاری برای [[امام حسین]] {{ع}} از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[نقل]] شده است که همگی بر علو [[مقام]] و [[برتری]] آن [[حضرت]] و [[شایستگی]] برای [[مقام]] و [[منصب امامت]] و [[جانشینی]] [[رسول خدا]] {{صل}} دلالت دارد<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۷-۲۹.</ref>.

[[ابن قبه رازی]] ابتدا به [[فضائل امام حسین]]{{ع}} می‌پردازد، فضائلی چون [[پاکی]] و [[راستگویی]] و بهشتی بودن و [[شباب]] [[اهل]] الجنه<ref>ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، النقض علی ابوالحسن علی بن احمد بن بشار، ص۵۹.</ref> و این واقع که [[پیامبر اسلام]] با مشخصه‌های روشنی [[امام حسین]]{{ع}} را از سایر [[عترت]] جدا کرده‌اند <ref>ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۹۸.</ref>.

 

[[ابن قبه رازی]] [[معتقد]] است [[امام حسن]]{{ع}} به [[دستور]] [[رسول خدا]] [[امام حسین]]{{ع}} را به [[امامت]] [[منصوب]] کرد<ref>ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۹۹.</ref>. [[ابن قبه رازی]] به [[نصّ صریح]] [[امام حسن]]{{ع}} بر [[امامت]] [[برادر]] اشاره می‌کند<ref>ابن قبه رازی رازی، نقض الاشهاد، ص۹۶.</ref>.<ref>[[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابن قبه رازی (کتاب)| ابن قبه رازی]]، ص۱۹۹.</ref>