بنی امیه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی امیه در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۳۹

۸ بایت حذف‌شده ، ‏۱۶ مارس ۲۰۲۱

جز

جایگزینی متن - 'تکیه' به 'تکیه'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش

@@ خط ۸۳: / خط ۸۳: @@
 گسترش [[فتوحات]] از دیگر [[ویژگی‌های حکومت]] [[امویان]] است که در دوره حکومت [[ولید بن عبد الملک]]، [[مسلمانان]] در [[شرق]] به سرداری [[قتیبة بن مسلم باهلی]] در [[آسیای مرکزی]] بر قبایلی از ترکان چیره شده، مناطق وسیعی را [[فتح]] کردند.<ref>تاریخ ابن خیاط، ص ۲۲۵، ۲۳۲؛ مشاهیر علماء الامصار، ص ۲۳۸؛ الثقات، ج ۷، ص ۳۶۶.</ref> در [[غرب]] نیز به [[اندلس]] [[راه]] یافتند و به این ترتیب عصر طلایی فتوحات در این دوره رقم خورد و به اوج رسید. فتوحات و [[تسخیر]] [[شهرها]] جنبه «فی سبیل‌‌الله» نداشت و با [[غارت]] و [[کشتار]] همراه بود و به قول [[احمد]] [[امین]] نتیجه آنها جز برده بردن و برده نگهداشتن نبود.<ref>ضحی الاسلام، ص ۱۱۸.</ref> حکومت امویان تا [[سال ۱۳۲ هجری]] حدود ۹۰ سال ادامه یافت.<ref>مروج الذهب، ج ۳، ص ۲۳۴؛ نهایة الارب، ج ۲۱، ص ۵۳۹.</ref> در این مدت ۱۴ تن از امویان به حکومت رسیدند که از میان ایشان [[معاویه]]، [[عبدالملک بن مروان]]، [[هشام ‌‌بن‌‌ عبدالملک]] به جهت طولانی بودن حکومتشان (هریک به مدت حدود ۲۰ سال)<ref>اخبارالطوال، ص ۳۲۵، ۳۴۶؛ مروج‌‌الذهب، ج ۳، ص ۱۲، ۱۰۵، ۲۲۸.</ref> و [[عمر‌‌ بن‌‌ عبدالعزیز]] بر اثر در پیش گرفتن سیاست‌های متفاوت از دیگر [[حکمرانان]] بنی‌‌امیه، و عدم [[لعن امام علی]]{{ع}} و بازگرداندن [[فدک]] به [[فرزندان فاطمه]]{{س}}<ref>مروج الذهب، ج ۳، ص ۲۰۵؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۰۵ ـ ۳۰۶.</ref> و برخی [[اصلاحات]] از بقیه مشهورترند.
-[[حکومت امویان]]، از آغاز با چالش‌هایی رو به رو شد. [[علویان]] و هواداران ایشان، [[خوارج]] و [[عباسیان]] هریک جنبش‌هایی را برضد بنی‌‌امیه به [[راه]] انداختند. [[قیام]] [[حجر بن عدی]] (در دوران [[معاویه]])، قیام‌های [[امام حسین]]{{ع}}، [[ابن‌‌زبیر]]، [[مختار]]، [[توابین]]، [[زید بن علی]]، [[یحیی بن زید]]، [[عبدالله بن معاویه]] و قیام‌های متعدد خوارج از جمله آنهاست. در نهایت، [[نهضت]] عباسیان با [[تکیه]] بر قوای [[خراسانی]] و با [[شعار]] {{عربی|" اَلرِّضَا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ "}} تومار حکومت امویان را به [[سال ۱۳۲ هجری]] [[درهم]] پیچید.
+[[حکومت امویان]]، از آغاز با چالش‌هایی رو به رو شد. [[علویان]] و هواداران ایشان، [[خوارج]] و [[عباسیان]] هریک جنبش‌هایی را برضد بنی‌‌امیه به [[راه]] انداختند. [[قیام]] [[حجر بن عدی]] (در دوران [[معاویه]])، قیام‌های [[امام حسین]]{{ع}}، [[ابن‌‌زبیر]]، [[مختار]]، [[توابین]]، [[زید بن علی]]، [[یحیی بن زید]]، [[عبدالله بن معاویه]] و قیام‌های متعدد خوارج از جمله آنهاست. در نهایت، [[نهضت]] عباسیان با تکیه بر قوای [[خراسانی]] و با [[شعار]] {{عربی|" اَلرِّضَا مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ "}} تومار حکومت امویان را به [[سال ۱۳۲ هجری]] [[درهم]] پیچید.
 با [[سقوط]] [[حکومت اموی]]، کسان بسیاری از [[بنی امیه]] به دست عباسیان کشته شدند <ref>الامامة والسیاسه، ج ۲، ص ۱۶۶ ـ ۱۶۸؛ المحبر، ۴۸۵؛ الاغانی، ج ۴، ص ۳۴۳ ـ ۳۵۱.</ref> و یکی از [[امویان]] به [[اندلس]] که حدود ۳۰ سال قبل [[فتح]] شده بود گریخت و در آنجا [[حکومتی]] تأسیس کرد که به حکومت امویان اندلس [[شهرت]] یافت و حدود سه قرن دوام آورد <ref>التنبیه والاشراف، ص ۲۸۵.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی]] و [[سید محمود سامانی|سامانی]]، [[بنی امیه (مقاله)| مقاله «بنی امیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.
@@ خط ۱۳۷: / خط ۱۳۷: @@
 #در روایتی از امام صادق{{ع}} [[نزول]] بخشی از [[آیات]] {{متن قرآن| إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَى لَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الأَمْرِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ }}<ref>«بی‌گمان، شیطان (کفر را) در چشم آنان که به گذشته خود- پس از آنکه رهنمود برایشان روشن شد- بازگشتند، آراست و به آنان میدان داد این از آن روست که آنان به کسانی که فرو فرستاده‌های خداوند را نمی‌پسندیدند، می‌گفتند: در برخی کارها از شما فرمان خواهیم برد و خداوند پنهانکاری آنان را می‌داند» سوره محمد، آیه ۲۵-۲۶.</ref> در [[شأن]] بنی‌‌امیه دانسته شده است. در این [[روایت]] آمده است گروهی که پس از [[رسول خدا]]{{صل}} از [[ولایت]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} [[مرتد]] شدند، [[بنی امیه]] را به پیمانی [[دعوت]] کردند تا بر اساس آن مانع بازگشت [[خلافت]] و پرداخت [[خمس]] به ما ([[اهل بیت]]) شوند. آنان می‌‌گفتند که پرداختن خمس به [[اهل بیت پیامبر]] آنان را از نظر [[مالی]] بی‌‌نیاز می‌‌کند و [[راه]] دستیابی آنان به خلافت هموار می‌‌گردد. بنی‌‌امیه نیز در پاسخ به دعوت آنان گفتند: در برخی امور (عدم پرداخت خمس به اهل بیت{{ع}}) از شما [[اطاعت]] می‌‌کنیم: {{متن قرآن|سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الأَمْرِ}}.<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۱۴؛ الکافی، ج ۱، ص ۴۲۰ ـ ۴۲۱.</ref> در روایت دیگری که [[طبرسی]] به [[نقل]] از [[امام باقر]] و [[امام صادق]] ({{ع}}) آورده است عبارت {{متن قرآن|لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ }} بر بنی‌‌امیه [[تطبیق]] شده است که از [[نزول]] آیاتِ مربوط به ولایت امیرمؤمنان، ‌‌علی{{ع}} ناخشنود بودند.<ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۶۰.</ref>
 #در [[تفسیر قمی]] نزول [[آیات]] {{متن قرآن|فَسَتُبْصِرُ وَيُبْصِرُونَ بِأَييِّكُمُ الْمَفْتُونُ}}<ref>«پس به زودی می‌بینی و خواهند دید؛که کدام‌یک از شما دیوانه‌اید» سوره قلم، آیه ۵.-۶</ref> در [[شأن]] بنی‌‌امیه دانسته شده است<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۹۸؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۹۲.</ref>
-#در روایتی از امام صادق{{ع}} [[آیه]] {{متن قرآن|فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَنْ تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَى مَا أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ}}<ref>«آنگاه بیماردلان را خواهی دید که برای آنان سر و دست می‌شکنند؛ می‌گویند بیم داریم که بلایی به ما رسد ؛ بسا خداوند پیروزی یا امری (دیگر، پیش) آورد تا آنان از آنچه در دل می‌نهفتند پشیمان گردند» سوره مائده، آیه ۵۲.</ref> بر بنی‌‌امیه تطبیق شده است. این [[آیه شریفه]] درباره گروهی از [[مسلمانان]] ضعیف‌‌الایمان نازل شده که به [[دوستی]] با [[یهود]] [[تمایل]] داشتند و خبر می‌‌دهد که [[خداوند]] [[پیروزی]] یا امر دیگری را که مایه [[عزت]] مسلمانان باشد برای آنان پیش خواهد آورد و آنگاه [[بیمار]] دلانِ [[ضعیف]] الایمان از آنچه در [[دل]] خود پنهان می‌‌داشتند در راستای نزدیک شدن به [[اهل کتاب]] پشیمان خواهند شد؛ اما در روایتی که [[داود]] رقی [[نقل]] کرده آمده است که مردی از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این [[آیه]] پرسید و [[امام]] در پاسخ فرمود: ۷ [[روز]] پس از آنکه [[بنی امیه]] [[بدن]] [[زید بن علی]] را سوزاندند به [[هلاکت]] آنان [[اذن]] داده شد.<ref> تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۳۲۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۴۰؛ بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۹۱.</ref> احتمالاً مقصود [[روایت]] این است که پس از [[شهادت]] [[زید]] در سال‌‌۱۲۱‌‌ قمری و [[سوزاندن]] بدن وی <ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۲۶.</ref> [[حکومت]] بنی امیه رو به [[ضعف]] نهاد و به تدریج زمینه [[فروپاشی]] و [[شکست]] آنان فراهم آمد تا آنکه در سال ۱۳۲ قمری [[بنی عباس]] با شکست [[امویان]] بر [[مسند]] [[خلافت اسلامی]] [[تکیه]] زدند.<ref>موسوعة دول العالم، ج ۱، ص ۷۵؛ دائرة‌‌المعارف بستانی، ج ۴، ص ۴۲۱.</ref>
+#در روایتی از امام صادق{{ع}} [[آیه]] {{متن قرآن|فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَنْ تُصِيبَنَا دَائِرَةٌ فَعَسَى اللَّهُ أَنْ يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَيُصْبِحُوا عَلَى مَا أَسَرُّوا فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ}}<ref>«آنگاه بیماردلان را خواهی دید که برای آنان سر و دست می‌شکنند؛ می‌گویند بیم داریم که بلایی به ما رسد ؛ بسا خداوند پیروزی یا امری (دیگر، پیش) آورد تا آنان از آنچه در دل می‌نهفتند پشیمان گردند» سوره مائده، آیه ۵۲.</ref> بر بنی‌‌امیه تطبیق شده است. این [[آیه شریفه]] درباره گروهی از [[مسلمانان]] ضعیف‌‌الایمان نازل شده که به [[دوستی]] با [[یهود]] [[تمایل]] داشتند و خبر می‌‌دهد که [[خداوند]] [[پیروزی]] یا امر دیگری را که مایه [[عزت]] مسلمانان باشد برای آنان پیش خواهد آورد و آنگاه [[بیمار]] دلانِ [[ضعیف]] الایمان از آنچه در [[دل]] خود پنهان می‌‌داشتند در راستای نزدیک شدن به [[اهل کتاب]] پشیمان خواهند شد؛ اما در روایتی که [[داود]] رقی [[نقل]] کرده آمده است که مردی از [[امام صادق]]{{ع}} درباره این [[آیه]] پرسید و [[امام]] در پاسخ فرمود: ۷ [[روز]] پس از آنکه [[بنی امیه]] [[بدن]] [[زید بن علی]] را سوزاندند به [[هلاکت]] آنان [[اذن]] داده شد.<ref> تفسیر عیاشی، ج ۱، ص ۳۲۶؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۴۰؛ بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۹۱.</ref> احتمالاً مقصود [[روایت]] این است که پس از [[شهادت]] [[زید]] در سال‌‌۱۲۱‌‌ قمری و [[سوزاندن]] بدن وی <ref>تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۳۲۶.</ref> [[حکومت]] بنی امیه رو به [[ضعف]] نهاد و به تدریج زمینه [[فروپاشی]] و [[شکست]] آنان فراهم آمد تا آنکه در سال ۱۳۲ قمری [[بنی عباس]] با شکست [[امویان]] بر [[مسند]] [[خلافت اسلامی]] تکیه زدند.<ref>موسوعة دول العالم، ج ۱، ص ۷۵؛ دائرة‌‌المعارف بستانی، ج ۴، ص ۴۲۱.</ref>
 #در روایتی از امام صادق{{ع}} مقصود از {{متن قرآن|قَوْمًا لُدًّا}} که [[رسول خدا]]{{صل}} [[مأمور]] [[انذار]] آنان بود بنی‌‌امیه بودند{{متن قرآن|فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَتُنْذِرَ بِهِ قَوْمًا لُدًّا}}<ref>«باری، جز این نیست که ما آن (قرآن) را به زبان تو آسان (بیان) کردیم تا بدان پرهیزگاران را نوید رسانی و گروهی ستیزه‌جو را بیم دهی» سوره مریم، آیه ۹۷.</ref>.<ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۱۴۲؛ نورالثقلین، ج ۲، ص ۳۴۳.</ref>. در روایت دیگری مقصود از این گروه بنی امیه و بنی‌‌مغیره دانسته شده است.<ref>شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۴۷۳.</ref>
 #نیز مقصود از [[مجرمان]] در آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ}}<ref>«بی‌گمان بزهکاران (در دنیا) به مؤمنان می‌خندیدند» سوره مطففین، آیه ۲۹.</ref> که به [[مؤمنان]] می‌‌خندیدند و آنان را [[استهزا]] می‌‌کردند، بنی امیه دانسته شده است که از روی استهزا به [[علی]]{{ع}} می‌‌خندیدند و این هنگامی بود که رسول خدا{{صل}} او را از میان بنی‌‌هاشم و [[اهل]] بیتش برگزید<ref>البرهان، ج ۵، ص ۶۱۰ ـ ۶۱۱.</ref>.