ایمان در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←ایمان در فرق اسلامی
(←معتزله) |
|||
خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
معتزله در بحث از ماهیت ایمان عمدتاً بر فعل مؤمنانه تأکید نمودند و آن را محور ایمان دینی به شمار آوردند. آنان معتقد بودند که ایمان در مرتبۀ نخست تبعیت عملی از ایجابهای عقلی است و در درجۀ دوم تبعیت عملی از ایجابهای شرعی. در نظر معتزله نیز مرتکب گناهان کبیره نمیتواند مؤمن باشد، چون ارتکاب این گناهان تخلف آشکار از عمل به وظیفه است <ref>[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج۱۰، ص۷۱۴.</ref>. چنین انسانی در مرتبهای میان ایمان و کفر قرار دارد که در اصطلاح ایشان {{عربی|مَنْزِلَةٌ بَيْنَ الْمَنْزِلَتَيْنِ}} گفته میشود<ref>مقالات الإسلامیین، ص۲۶۹، ۲۷۰؛ المنیة و الأمل، ص۸؛ التبصیر فی الدین، ص۵۷-۵۸.</ref>. | معتزله در بحث از ماهیت ایمان عمدتاً بر فعل مؤمنانه تأکید نمودند و آن را محور ایمان دینی به شمار آوردند. آنان معتقد بودند که ایمان در مرتبۀ نخست تبعیت عملی از ایجابهای عقلی است و در درجۀ دوم تبعیت عملی از ایجابهای شرعی. در نظر معتزله نیز مرتکب گناهان کبیره نمیتواند مؤمن باشد، چون ارتکاب این گناهان تخلف آشکار از عمل به وظیفه است <ref>[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج۱۰، ص۷۱۴.</ref>. چنین انسانی در مرتبهای میان ایمان و کفر قرار دارد که در اصطلاح ایشان {{عربی|مَنْزِلَةٌ بَيْنَ الْمَنْزِلَتَيْنِ}} گفته میشود<ref>مقالات الإسلامیین، ص۲۶۹، ۲۷۰؛ المنیة و الأمل، ص۸؛ التبصیر فی الدین، ص۵۷-۵۸.</ref>. | ||
تفاوت میان خوارج و معتزله این | تفاوت میان خوارج و معتزله این است که خوارج مرتکب گناه کبیره را کافر و مستحق خلود در جهنم میدانستند؛ همۀ گناهان نزد خوارج کبیره به حساب میآمد ولی | ||
معتزله گناهان را به کبیره و صغیره تقسیم کردند و مرتکب کبائر را نه داخل در ایمان و نه داخل در کفر میدانستند و مرتکب گناهان صغیره را مستحق خلود در جهنم نمیدانستند<ref>جامع العلوم، ج۱، ص۲۲۱.</ref>. | معتزله گناهان را به کبیره و صغیره تقسیم کردند و مرتکب کبائر را نه داخل در ایمان و نه داخل در کفر میدانستند و مرتکب گناهان صغیره را مستحق خلود در جهنم نمیدانستند<ref>جامع العلوم، ج۱، ص۲۲۱.</ref>. | ||
===مرجئه=== | ===مرجئه=== | ||
{{همچنین ببینید|مرجئه}} | {{همچنین ببینید|مرجئه}} | ||
مرجئه در مقابل | مرجئه در مقابل نگرش عملگرایانهی معتزله، در بحث از ماهیت ایمان بر "معرفت" تأکید کردند و ایمان به خدا را مساوی با معرفت به او و کفر به حق را مساوی با جهل به او دانستند. آنان عمل و اقرار زبانی را در حقیقت ایمان دخیل نمیدانستند و بر این باور بودند که اگر کسی مؤمن باشد، گناهان به او آسیبی نمیزند، کما اینکه اگر کافر باشد، اعمال نیک کمکی به وی نمیکند. ایشان مرتکب کبیره را کافر نمیدانستند و معتقد بودند که چنین شخصی مؤمن گناهکار یا نهایتاً فاسق است.اشعری در گزارشی تفصیلی از جماعات مختلف مرجئه به این مطلب تصریح میکند<ref>مقالات الإسلامیین، ص۱۳۲.</ref>. | ||
برخی وجه تسمیه این فرقه را با دیدگاهشان دربارۀ ماهیت ایمان مرتبط دانستهاند و گفتهاند که چون آنان عمل را مؤخر از ایمان میدانستند {{یادداشت|مرجئه عمل را از اعتقاد و ایمان موخر مى دانند و معتقدند كه هيچ گناهى به ايمان ضرر نمى رساند و در تعریف مرجئه آمده: {{عربی|الإرجاء هو التأخير}} }} به مرجئه ملقب شدند<ref>المسائل و الرسائل المرویة، ج۲، ص۳۷۱؛ الفرق بین الفرق، ص۱۹۰.</ref>. | برخی وجه تسمیه این فرقه را با دیدگاهشان دربارۀ ماهیت ایمان مرتبط دانستهاند و گفتهاند که چون آنان عمل را مؤخر از ایمان میدانستند {{یادداشت|مرجئه عمل را از اعتقاد و ایمان موخر مى دانند و معتقدند كه هيچ گناهى به ايمان ضرر نمى رساند و در تعریف مرجئه آمده: {{عربی|الإرجاء هو التأخير}} }} به مرجئه ملقب شدند<ref>المسائل و الرسائل المرویة، ج۲، ص۳۷۱؛ الفرق بین الفرق، ص۱۹۰.</ref>. |