منشأ دين: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'تجلی' به 'تجلی'
جز (جایگزینی متن - 'وسیله' به 'وسیله') |
جز (جایگزینی متن - 'تجلی' به 'تجلی') |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
*بنابر نظریۀ [[الحادی]] دربارۀ [[منشأ دین]]، سه دیدگاه و رویکرد کلان و عمده وجود دارد: | *بنابر نظریۀ [[الحادی]] دربارۀ [[منشأ دین]]، سه دیدگاه و رویکرد کلان و عمده وجود دارد: | ||
===دیدگاه [[جامعه]] شناختی=== | ===دیدگاه [[جامعه]] شناختی=== | ||
*محور آموزههای همۀ [[ادیان]] تقسیم اشیاء به [[مقدس]] و نامقدس است و منشأ همۀ آنها توتم پرستی است. در [[حقیقت]] [[پرستش]] توتم نمادی از [[پرستش]] [[جامعه]] است. [[اقوام]] ابتدایی [[روح جمعی]] خود یا [[جامعه]] را در قالب توتم [[تقدیس]] میکنند که دارای تواناییهای فردی است. اصل توتمی یا [[روح جمعی]] در قالب [[مراسم مذهبی]] به اوج خود رسیده و [[باور]] به عالم [[برتر]] و در مراحل بعدی [[باور]] به خدای واحد در آنها شکل میگیرد<ref>ر.ک: دین پژوهی در جهان معاصر، ۵۲- ۴۱.</ref>. بر اساس نظریه کارکرگرایی امیل دورکیم توتمپرستی ([[دین]] [[قبایل]] بومی استرالیا) سادهترین [[دین]] موجود و ابتداییترین شکل [[دینداری]] در دوران کنونی است. او [[معتقد]] است گونههای دیگر [[پرستش]] [[دینی]] از همین جا برخاستهاند. توتم نیرویی قدرتمند، پنهان، بینام و نشان و غیر متشخص است که در طول زمان به صورتهای گوناگون از جمله مفهوم [[خدا]] | *محور آموزههای همۀ [[ادیان]] تقسیم اشیاء به [[مقدس]] و نامقدس است و منشأ همۀ آنها توتم پرستی است. در [[حقیقت]] [[پرستش]] توتم نمادی از [[پرستش]] [[جامعه]] است. [[اقوام]] ابتدایی [[روح جمعی]] خود یا [[جامعه]] را در قالب توتم [[تقدیس]] میکنند که دارای تواناییهای فردی است. اصل توتمی یا [[روح جمعی]] در قالب [[مراسم مذهبی]] به اوج خود رسیده و [[باور]] به عالم [[برتر]] و در مراحل بعدی [[باور]] به خدای واحد در آنها شکل میگیرد<ref>ر.ک: دین پژوهی در جهان معاصر، ۵۲- ۴۱.</ref>. بر اساس نظریه کارکرگرایی امیل دورکیم توتمپرستی ([[دین]] [[قبایل]] بومی استرالیا) سادهترین [[دین]] موجود و ابتداییترین شکل [[دینداری]] در دوران کنونی است. او [[معتقد]] است گونههای دیگر [[پرستش]] [[دینی]] از همین جا برخاستهاند. توتم نیرویی قدرتمند، پنهان، بینام و نشان و غیر متشخص است که در طول زمان به صورتهای گوناگون از جمله مفهوم [[خدا]] تجلی یافته است<ref>ر.ک: جامعهشناسی دین، ص۱۷۳-۱۷۴؛ منشأ دین، ص۱۰۹-۱۱۰، ۱۱۴-۱۱۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۲۵۳- ۲۶۲.</ref> | ||
====نقد دیدگاه [[جامعه]] شناختی==== | ====نقد دیدگاه [[جامعه]] شناختی==== | ||
*این رویکرد با [[دلایل]] مفصلی رد شده است<ref>ر.ک: درآمدی بر منشأ دین، ۱۱۹- ۱۱۴.</ref>: | *این رویکرد با [[دلایل]] مفصلی رد شده است<ref>ر.ک: درآمدی بر منشأ دین، ۱۱۹- ۱۱۴.</ref>: | ||
#آنچه به همۀ [[ادیان]] نسبت داده میشود، مبتنی بر استقرای ناقص دربارۀ یک قبیلۀ استرالیایی است، روشن است [[معتقدات]] یکی قبیلۀ دور افتاده را نمیتوان به همۀ [[ادیان]] نسبت داد<ref>ر.ک: آموزش دین ص ۷۷ ـ ۸۵؛ جامعهشناسی دین، ص۱۸۰؛ منشأ دین، ص۱۲۰.</ref>. | #آنچه به همۀ [[ادیان]] نسبت داده میشود، مبتنی بر استقرای ناقص دربارۀ یک قبیلۀ استرالیایی است، روشن است [[معتقدات]] یکی قبیلۀ دور افتاده را نمیتوان به همۀ [[ادیان]] نسبت داد<ref>ر.ک: آموزش دین ص ۷۷ ـ ۸۵؛ جامعهشناسی دین، ص۱۸۰؛ منشأ دین، ص۱۲۰.</ref>. | ||
#بسیاری از باورهای مذهبی بیشتر از جامعهای که فرد در آن [[زندگی]] میکند، بر او [[سلطه]] دارند؛ چنانکه حتی گاه فرد برای [[دفاع]] از [[باورهای دینی]] خویش در برابر [[جامعه]] میایستد. این دیدگاه در [[حقیقت]] [[دین]] را وسیلهای برای [[یکپارچگی]] و [[یگانگی]] [[جامعه]] میداند؛ در حالی که [[دین]] آسمانی، [[جامعۀ بشری]] را به دو [[قطب]] [[حق و باطل]] تقسیم میکند<ref>ر.ک: جامعهشناسی دین، ص۱۸۰؛ منشأ دین، ص۱۲۰، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]] ص ۴۳۲.</ref>. دورکیم با معرفی [[دین]] به عنوان | #بسیاری از باورهای مذهبی بیشتر از جامعهای که فرد در آن [[زندگی]] میکند، بر او [[سلطه]] دارند؛ چنانکه حتی گاه فرد برای [[دفاع]] از [[باورهای دینی]] خویش در برابر [[جامعه]] میایستد. این دیدگاه در [[حقیقت]] [[دین]] را وسیلهای برای [[یکپارچگی]] و [[یگانگی]] [[جامعه]] میداند؛ در حالی که [[دین]] آسمانی، [[جامعۀ بشری]] را به دو [[قطب]] [[حق و باطل]] تقسیم میکند<ref>ر.ک: جامعهشناسی دین، ص۱۸۰؛ منشأ دین، ص۱۲۰، [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]] ص ۴۳۲.</ref>. دورکیم با معرفی [[دین]] به عنوان تجلی [[روح جمعی]]، [[قداست]] [[دین]] را زدوده است و نقش [[خداوند]] و [[انبیای الهی]]، در پیدایش [[ادیان الهی]] و ابعاد و آموزههای فردی [[ادیان]] نادیده گرفته شده است<ref>ر.ک: منشأ دین، ص۱۲۴.</ref>. [[ادیان الهی]] از آغاز پیدایش [[جامعۀ بشری]] به عنوان اصلیترین و تنها جریان معارض با همۀ گونههای [[شرک]] و [[بتپرستی]] به [[تقابل]] با آنها پرداختهاند و بر این اساس [[یگانهپرستی]] نمیتواند یکی از اشکال توتمپرستی باشد که متناسب با تحول [[جامعه]] شکل نوینی به خود گرفته است<ref>ر.ک: [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۲۵۳- ۲۶۲.</ref>. | ||
===دیدگاه [[روانشناختی]]=== | ===دیدگاه [[روانشناختی]]=== | ||
*بنابراین دیدگاه، [[دین]] برآیند هیجانها و تعارضهای [[روحی]] [[انسان]] است. دو [[تفسیر]] از این دیدگاه وجود دارد: | *بنابراین دیدگاه، [[دین]] برآیند هیجانها و تعارضهای [[روحی]] [[انسان]] است. دو [[تفسیر]] از این دیدگاه وجود دارد: |