اطاعت حاکم جائر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

“احتراماتی که ما برای شما قابلیم و تعبیر {{عربی|خلد الله ملكه}} را که در مورد شما به کار می‌بریم، در صورتی است که شما شاهی باشید که طبق [[موازین]] [[شیعه]] عمل کنید که [[مخالفت]] با آتش‌پرستی است. اگر بخواهید با این امر موافقت کنید، [[روابط]] ما با شما قطع خواهد شد و [[اختلاف]] ما همان اختلافی است که از اول، [[اسلام]] با آتش‌پرستی داشت”<ref>[[سید حسین بدلا|بدلا، سید حسین]]، هفتاد سال خاطره، ص۱۷۲.</ref>.

[[حضرت]] [[امام]] با استناد به دسته‌ای از [[روایات]]، [[نافرمانی]] و [[مبارزه با حاکم جائر]] را نتیجه گرفته‌اند که به بیان پاره‌ای از آنها می‌پردازیم. ایشان در بررسی [[روایات]] [[اذعان]] داشته‌اند که [[روایات]] بسیاری وجود دارد که به [[مبارزه]] با [[ظالمان]] [[تشویق]] کرده است: “روایات بسیاری هست که در آنها به [[مبارزه]] با [[ظلمه]] و کسانی که در [[دین]] [[تصرف]] می‌کنند [[تشویق]] شده است”<ref>[[امام خمینی|روح‌الله موسوی خمینی]]، ولایت فقیه: حکومت اسلامی، ص۱۵۰.</ref>. از نظر ایشان، بیش از پنجاه [[روایت]] دال [[همکاری]] نکردن با [[حاکمان جائر]] در کتب وسائل الشیعه و مستدرک [[ثبت]] شده است: “بیش از پنجاه [[روایت]] در وسائل الشیعه و مستدرک و دیگر کتب هست که از [[سلاطین]] و دستگاه [[ظلمه]] [[کناره‌گیری]] کنید؛ به دهان مداحان آنها [[خاک]] بریزید؛ هرکس یک مداد به آنها بدهد یا آب در دواتشان بریزد، چنین و چنان می‌شود. خلاصه [[دستور]] داده‌اند که با آنها به هیچ‌وجه [[همکاری]] نشود و قطع رابطه بشود”<ref>[[امام خمینی|روح‌الله موسوی خمینی]]، ولایت فقیه: حکومت اسلامی، ص۱۵۲-۱۵۳.</ref>. در [[مقبوله عمر بن حنظله]]<ref>{{متن حدیث|سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} عَنْ رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِنَا بَيْنَهُمَا مُنَازَعَةٌ فِي دَيْنٍ أَوْ مِيرَاثٍ فَتَحَاكَمَا إِلَى السُّلْطَانِ وَ إِلَى الْقُضَاةِ أَ يَحِلُّ ذَلِكَ قَالَ مَنْ تَحَاكَمَ إِلَيْهِمْ فِي حَقٍّ أَوْ بَاطِلٍ فَإِنَّمَا تَحَاكَمَ إِلَى الطَّاغُوتِ وَ مَا يُحْكَمُ لَهُ فَإِنَّمَا يَأْخُذُ سُحْتاً وَ إِنْ كَانَ حَقّاً ثَابِتاً لَهُ لِأَنَّهُ أَخَذَهُ بِحُكْمِ الطَّاغُوتِ وَ مَا أَمَرَ اللَّهُ أَنْ يُكْفَرَ بِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى {{متن قرآن|يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ}} قُلْتُ فَكَيْفَ يَصْنَعَانِ قَالَ يَنْظُرَانِ مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِماً...}} (ر.ک: محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۸، باب ۱۱، ح۱).</ref> از مراجعه به [[مقامات]] [[حکومتی]] [[طاغوت]] و [[نامشروع]]، خواه دستگاه‌های اجرایی و خواه [[دستگاه قضایی]]، [[نهی]] شده است. [[ملت]] [[اسلام]] در امور خود نباید به [[سلاطین]] و [[حکام جور]] و قضاتی که عمال آنها به شمار می‌روند مراجعه کنند؛ هرچند [[حق]] ثابت داشته باشند. چنانچه مراجعه کنند و بر فرض [[حق]] خود را بگیرند، مطابق [[روایت]] {{متن حدیث|فَإِنَّمَا يَأْخُذُ سُحْتاً وَ إِنْ كَانَ حَقُّهُ ثَابِتاً لَهُ}}<ref>محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۲۷، ص۱۳۶.</ref>، به [[حرام]] [[دست]] یافته و “بر [[تصرف]] آن [[حق]] ندارد”<ref>حضرت امام به نقل از برخی فقها مثل محقق سبزواری می‌گویند: در «عین شخصی»، گفته‌اند که مثلاً اگر عبای شما را بردند و شما به وسیله حمام جور پس گرفتید، نمی‌توانید در آن تصرف کنید محقق سبزواری در کفایة الأحکام به احتمال آن قائل شده است. (محقق آشتیانی، القضاء، ص۲۲؛ به نقل از: [[امام خمینی|روح‌الله موسوی خمینی]]، ولایت فیه، حکومت اسلامی، ص۹۱).</ref>. شاید این [[پرسش]] به [[ذهن]] بیاید که مراجعه نکردن به دستگاه‌های [[طاغوت]]، هنگامی که طرف مقابل [[یقین]] دارد که [[حق]] قطعی از آنِ اوست، مشکلی را حل نمی‌کند. [[حضرت]] [[امام]] در پاسخ به این [[پرسش]] مقدر می‌فرمایند که این [[حکم]] زمینه را برای برچیده شدن دستگاه‌های دولتی و مراجعه [[مردم]] به [[ائمه]]{{عم}} منصوبان آنان فراهم می‌آورد. در واقع مقصد اصلی آن بوده است که عمال [[حاکم جائر]] از [[مرجعیت سیاسی]] و [[حقوقی]] ساقط شوند.

نکته‌ای که باید بدان توجه داشت این است که وجود [[تقیه]] ناشی از هدفمند بودن [[مبارزه]] است؛ زیرا توجه به [[آرمان]]، ترسیم‌کننده [[استراتژی]] [[مبارزه]] و تعیین‌کننده تاکتیک‌ها و ابزارهای مناسب آن است. بنابراین [[تقیه]] راهی برای [[گریز]] از [[مبارزه]] و درگیری نییست؛ بلکه وضعیتی است که با توجه به [[حاکمیت]] [[هدف]] بر [[مبارزه]] حاصل می‌شود<ref>ر.ک: حمید پارسانیا، حدیث پیمانه، ص۷۳.</ref>. پس نباید از این اصل اساسی در [[اسلام]] سوءبرداشت و سوءاستفاده شود و سبب انعطاف و [[انفعال]] [[شیعیان]] در برابر [[حاکمان جائر]] گردد. متأسفانه امروزه این کلمه کم‌کم از مفهوم اصلی خود به کلی تهی شده و مفهوم ضد [[مبارزه]] به خود گرفته است<ref>ر.ک: مرتضی مطهری، مجموعه آثار (سنگر قهرمانی و پرخاشگری)، ج۱، ص۵۷۸.</ref>. با نگاهی گذرا به [[تاریخ شیعه]] می‌توان دریافت که درباره این اصل در دوره‌هایی از [[تاریخ]] [[تشیع]] افراط‌هایی شده که موجب خمودگی و [[ظلم‌پذیری]] [[شیعیان]] در برابر [[حکام جور]] گردیده است؛ در حالی که پنهان داشتن [[اعتقاد]] ترفندی هدفمند است که هرگز کوشش‌های انجام شده در جهت [[پیروزی]] نهایی را قطع نمی‌کند و در [[حکم]] ضمانتی برای تعلیق [[وظایف]] اساسی [[دینی]] است<ref>ر.ک: حمید عنایت، اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، ص۳۰۳-۳۰۴.</ref>. در برابر اصل اساسی [[تقیه]] در [[شیعه]]، [[فریضه]] [[امر به معروف و نهی از منکر]] نیز وجود دارد. باید میان این دو موضوع مهم جمع کرد. [[تقیه]] به معنای استفاده از تاکتیک در [[امر به معروف و نهی از منکر]] است<ref>ر.ک: مرتضی مطهری، مجموعه آثار (حماسه حسینی)، ج۱۷، ص۳۰۳.</ref>. این [[انحراف]] و سوءبرداشت از مفهوم [[تقیه]] متأسفانه میان گروهی از علمای دوره پهلوی نیز وجود داشت.

قطع رابطه با کشورها [[شیطنت]] دیگری است که امروزه استعمارگران [[علم]] کرده‌اند. ما باید با [[ملت‌ها]] [[روابط]] داشته باشیم، که این هم نقشه تازه و مسئله بسیار خطرناک و [[شیطنت]] دقیقی است. ما باید همان‌گونه که در زمان [[صدر اسلام]]، [[پیامبر]] [[سفیر]] به این طرف و آن طرف می‌فرستاد که [[روابط]] درست کند، عمل کنیم و نمی‌توانیم بنشینیم و بگوییم که با [[دولت‌ها]] چه کار داریم. این برخلاف [[عقل]] و برخلاف [[شرع]] است و ما باید همه با هم رابطه داشته باشیم، منتها چند تا استثنا می‌شود که الآن هم با آنها رابطه نداریم<ref>[[امام خمینی|روح‌الله موسوی خمینی]]، صحیفه نور، ج۱۹، ص۹۳.</ref>.