سوء ظن در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

سوء ظن در اخلاق اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۱۹

۴٬۲۳۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۱

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۲٬۴۶۷

ویرایش

@@ خط ۶۸: / خط ۶۸: @@
 امیر المؤمنین می‌فرماید: {{متن حدیث|إِيَّاكَ أَنْ تُسِي‏ءَ الظَّنَّ فَإِنَّ سُوءَ الظَّنِ‏ يُفْسِدُ الْعِبَادَةَ وَ يُعَظِّمُ الْوِزْرَ}}<ref>«بر حذر باش از اینکه گمان بد بری، که گمان بد عبادت را تباه و بار گناه را بزرگ می‌کند»علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۹۹.</ref>.
 [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|إِذَا اتَّهَمَ‏ الْمُؤْمِنُ‏ أَخَاهُ‏ انْمَاثَ‏ الْإِيمَانُ‏ مِنْ قَلْبِهِ، كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ}}<ref>«هنگامی که مؤمن برادر ایمانی‌اش را متهم می‌کند، ایمان از قلبش آب می‌شود چنان‌که نمک در آب حل می‌شود»محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۳۶۱.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۲۸.</ref>.
+==سرچشمه‌های [[سوء ظن]]==
+سوء ظن در تحلیل [[نفسانی]] ناشی‌از [[ترس]] ([[جبن]]) و [[ضعف نفس]] است. [[انسان]] ضعیف‌النفس و [[ترسو]] هر [[فکر]] فاسدی را در واهمه خود می‌پذیرد و به آن ترتیب اثر می‌‌دهد<ref>نراقی، جامع السعادت، ج۱، ص۲۸۱.</ref>. علاوه بر این، عوامل نفسانی و بیرونی دیگری در پیدایش سوء ظن تأثیر دارند، از آن جمله است:
+===[[قیاس]] به نفس===
+افرادی که خودشان آلوده‌اند دیگران را همچون خود [[آلوده]] می‌پندارند<ref>ر.ک: نراقی، جامع السعادت، ج۱، ص۲۸۳.</ref> و از طریق «مقایسه به نفس»، [[مردم]] را به [[کیش]] خود و به روش خود می‌پندارند. در [[حدیثی]] از [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌خوانیم: {{متن حدیث|الشَّرِيرُ لَا يَظُنُّ‏ بِأَحَدٍ خَيْراً لِأَنَّهُ‏ لَا يَرَاهُ إِلَّا بِطَبْعِ نَفْسِهِ}}<ref>«آدم بد به هیچ‌کس گمان خوب نمی‌برد؛ زیرا دیگران را همچون خود می‌پندارد»علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۵۷.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۴۰.</ref>.
+===[[هم‌نشینی]] با بدان===
+کسی که با افراد [[فاسد]] [[معاشرت]] کند، طبیعی است که نسبت به همه سوء ظن پیدا می‌کند؛ چراکه [[تصور]] می‌کند معاشران او نمونه‌هایی از سایر مردمند. [[حضرت علی]]{{ع}} فرمود:
+{{متن حدیث|مُجَالَسَةُ الْأَشْرَارِ تُورِثُ‏ سُوءَ الظَّنِّ‏ بِالْأَخْيَارِ}}<ref>«هم‌نشینی با بدان، سبب بدگمانی نسبت به نیکان می‌شود»صدوق، امالی، ص۵۳۱.</ref>.
+[[زندگی]] در محیط‌های فاسد نیز همین [[حکم]] را دارد. هنگامی که انسان در [[خانواده]] یا در [[شهر]] و کشوری که [[فساد]] بر آن [[حاکم]] شده است زندگی کند، نظر او نسبت به همه افراد حتی به [[نیکان]]، منفی می‌شود. هر چند معاشران او افراد خوبی باشند، ولی [[غلبه فساد]] بر محیط باعث سوء ظن می‌شود.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۴۰.</ref>.
+===[[حسد]]، [[کینه‌توزی]]، [[تکبر]] و [[غرور]]===
+[[حسود]] به دیده [[خشم]] می‌نگرد، [[خوبی‌ها]] را مخفی می‌کند و به دنبال [[عیب‌ها]] می‌گردد<ref>ر.ک: نراقی، جامع السعادت، ج۱، ص۲۸۳.</ref> تا از [[مقام]] شخص محسود بکاهد و [[کینه]] خود را از این طریق [[اعمال]] کند. افراد [[متکبر]] برای [[تحقیر]] دیگران [[متوسل]] به سوء ظن می‌شوند تا آنها را در نظر خود و [[جامعه]]، افرادی [[پست]] و حقیر جلوه دهند.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۴۱.</ref>.
+===[[عقده]] [[حقارت]]===
+کسی که گرفتار [[خودکم‌بینی]] شده یا دیگران تحقیرش کرده‌اند، سعی می‌کند دیگران را هم در محیط [[فکر]] خود، حقیر و [[پست]] و [[آلوده]] و [[گنهکار]] حساب کند تا از [[رنج]] درون خود بکاهد و [[آرامش]] کاذبی برای خویش فراهم سازد.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۴۱.</ref>.
 ==منابع==
 {{منابع}}