سوء ظن در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
*[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "می‌خواستم [[مال]] التّجاره‌ای را به [[یمن]] فرستم. از این رو نزد پدرم آمده گفتم: می‌خواهم فلان کس را به عنوان [[رئیس]] کاروان برگزینم، پدرم فرمود: آیا نمی‌دانی که او شراب‌خوار است؟ گفتم: شنیده‌ام که گروهی از [[مؤمنان]] گفته‌اند او این‌چنین است! پدرم فرمود: آنان را [[تصدیق]] کن، چه [[خداوند]] می‌فرماید: [[پیامبر]]، به [[خدا]] [[ایمان]] دارد و [[مؤمنان]] را تأیید می‌نماید". این [[روایت]]، در آنچه گفتیم به‌خوبی [[ظهور]] داشته نشان می‌دهد که دائره [[حسن ظن]]، مؤمنانِ متّهم را در بر نمی‌گیرد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۱۱.</ref>. | *[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "می‌خواستم [[مال]] التّجاره‌ای را به [[یمن]] فرستم. از این رو نزد پدرم آمده گفتم: می‌خواهم فلان کس را به عنوان [[رئیس]] کاروان برگزینم، پدرم فرمود: آیا نمی‌دانی که او شراب‌خوار است؟ گفتم: شنیده‌ام که گروهی از [[مؤمنان]] گفته‌اند او این‌چنین است! پدرم فرمود: آنان را [[تصدیق]] کن، چه [[خداوند]] می‌فرماید: [[پیامبر]]، به [[خدا]] [[ایمان]] دارد و [[مؤمنان]] را تأیید می‌نماید". این [[روایت]]، در آنچه گفتیم به‌خوبی [[ظهور]] داشته نشان می‌دهد که دائره [[حسن ظن]]، مؤمنانِ متّهم را در بر نمی‌گیرد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۱۱۱.</ref>. | ||
==[[نکوهش]] [[سوء ظن]]== | |||
سوء ظن به عنوان یکی از زشت‌ترین [[رذایل اخلاقی]]، در [[آیات]] و [[روایات]]، [[نهی]] و نکوهش شده است. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref>. | |||
منظور از گمانی که باید از آن اجتناب کرد، سوء ظن و [[بدگمانی]] است<ref>سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۸، ص۳۲۲.</ref>؛ و منظور از اجتناب، این است که اگر گمانی بردید، بر مبنای آن عمل نکنید و آن را باز مگویید<ref>طبرسی، مجمع البیان ج۹، ص۲۲۷.</ref>. و منظور از [[اثم]] یا [[گناه]]، عملی است که [[خداوند متعال]] در برابر آن [[عذاب]] مقرّر کرده است<ref>. فیض کاشانی، صافی، ج۵، ص۵۳.</ref>؛ بنابراین، این [[آیه کریمه]] در صدد نهی از سوء ظن نسبت به سایر مسلمان‌هاست. قرآن کریم در صدد نهی و نکوهش سوء ظن به [[خدای متعال]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَذَلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنْتُمْ بِرَبِّكُمْ أَرْدَاكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}<ref>«و این پندار که در مورد پروردگارتان پنداشتید شما را تباه ساخت و از زیانکاران شدید» سوره فصلت، آیه ۲۳.</ref>. | |||
از روایاتی که در ذیل این آیه کریمه وارد شده<ref>ر.ک: طبرسی، مجمع البیان، ج۹، ص۱۷؛ عبدالرزاق صنعانی، تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۸۵.</ref> استفاده می‌شود این [[آیه]] درباره سوء ظن به [[خدای سبحان]] است<ref>مقاتل بن سلیمان، تفسیر، ج۳، ص۱۶۴.</ref>؛ بنابراین قرآن کریم به [[صراحت]] ما را از هرگونه بدگمانی چه نسبت به [[خدا]] و چه نسبت به [[بندگان خدا]] نهی کرده است. به [[پیروی]] از قرآن کریم، [[رسول خدا]]{{صل}} و [[امامان]] [[اهل‌بیت]]{{عم}} نیز ما را از سوء ظن بر [[حذر]] داشته‌اند. رسول خدا{{صل}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى حَرَّمَ مِنَ الْمُسْلِمِ دَمَهُ وَ مَالَهُ وَ أَنْ يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْءِ}}<ref>«خداوند تعالی، از مسلمان جان و مالش را بر دیگران حرام کرده و حرام کرده است که کسی به او گمان بد ببرد»محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۷۲، ص۲۰۱.</ref>. | |||
و فرمود: {{متن حدیث|إِيَّاكُمْ وَ الظَّنَ فَإِنَ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْكَذِبِ}}<ref>«از گمان [بد] بپرهیزید که بدترین دروغ است»سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۱، ص۳۸۴.</ref>. | |||
[[امیر المؤمنین]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|اطْرَحُوا سُوءَ الظَّنِّ بَيْنَكُمْ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ نَهَى عَنْ ذَلِكَ}}<ref>«سوء ظن را از میان خودتان طرد کنید، زیرا خدای عزوجل از آن نهی کرده است»صدوق، خصال، ص۶۲۴؛ علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۹۰.</ref>. | |||
[[امام کاظم]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنِ اتَّهَمَ أَخَاهُ}}<ref>«ملعون است کسی که برادر دینی‌اش را متهم کند [یعنی به او گمان بد ببرد]»محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعه (آل البیت)، ج۱۲، ص۲۳۱.</ref>. | |||
امیر المؤمنین{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|لَا إِيمَانَ مَعَ سُوءِ ظَنٍّ}}<ref>«با سوء ظن ایمان نمی‌ماند»علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۵۳۶.</ref>. | |||
امیر المؤمنین می‌فرماید: {{متن حدیث|إِيَّاكَ أَنْ تُسِيءَ الظَّنَّ فَإِنَّ سُوءَ الظَّنِ يُفْسِدُ الْعِبَادَةَ وَ يُعَظِّمُ الْوِزْرَ}}<ref>«بر حذر باش از اینکه گمان بد بری، که گمان بد عبادت را تباه و بار گناه را بزرگ می‌کند»علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ، ص۹۹.</ref>. | |||
[[امام صادق]]{{ع}} می‌فرماید: {{متن حدیث|إِذَا اتَّهَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ انْمَاثَ الْإِيمَانُ مِنْ قَلْبِهِ، كَمَا يَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِي الْمَاءِ}}<ref>«هنگامی که مؤمن برادر ایمانی‌اش را متهم می‌کند، ایمان از قلبش آب می‌شود چنان‌که نمک در آب حل می‌شود»محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۳۶۱.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، ج۱۴، ص ۲۲۸.</ref>. | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:10115255.jpg|22px]] [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|'''دانش اخلاق اسلامی ج۲''']] | # [[پرونده:10115255.jpg|22px]] [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|'''دانش اخلاق اسلامی ج۲''']] | ||
#[[پرونده:1100254.jpg|22px]] [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|'''اخلاق الاهی ج۱۴''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||