آیا جمله و عرجت بروحه مخالف با معراج جسمانی است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::#[[محدّث نوری]] در "تحیّة الزائر"<ref>تحیّة الزائر، ص ۲۶۰.</ref> فرموده است: در کتاب [[مزار]] [[محمّد]] بن المشهدی و کتاب [[مزار]] قدیم که تألیف هر دو مدّت‌ها قبل از تألیف "مصباح الزائر" بوده عبارت [[دعا]] چنین است که [[نقل]] کردیم: {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِهِ إِلَى سَمَائِكَ}}، و در بعضی از نُسخ مصباح الزائر که حقیر دیدم نیز چنین بود، و لکن در جمله‌ای از [[نسخ]] مصباح، این فقره چنین است: {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِرُوحِهِ إِلَى سَمَائِكَ}} و نسخه مصباح [[مجلسی]] نیز از این [[نسخ]] بوده. پس معلوم می‌‌شود در [[نسخ]] مصباح به وسیله بعضی از ناسخین که [[مبتلا]] به امراض قلبی و [[عقاید]] [[فاسد]] بوده‌اند، تحریفی شده است.

:::::#مرحوم حاج [[شیخ]] [[عباس محدث قمی]] نیز در "هدیة الزائر"<ref>هدیة الزائر، ص ۵۰۶-۵۰۷.</ref> همین سخن استاد خود، [[محدث نوری]] را شرح داده و تأیید کرده است.

:::::#در نسخه خطّی قدیمی نفیسی از [[مزار]] [[کبیر]] [[محمّد بن المشهدی]]، که قبلاً به آن اشاره کردیم، این جمله {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِهِ إِلَى سَمَائِكَ}} ضبط شده است.

:::::#جمله: {{متن حدیث|وَ أَوْطَأْتَهُ مَشَارِقَكَ وَ مَغَارِبَكَ}} نیز [[شاهد]] و مؤید این است که نسخه {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِهِ}} صحیح است؛ زیرا {{متن حدیث|أَوْطَأَتَ}} ظاهر در جسمانی بودن است، چنان که {{متن حدیث|وَ سَخَّرْتَ لَهُ الْبُراقَ}} نیز همین معنی را تأیید می‌‌کند؛ چون عروج روحی احتیاج به مرکب ندارد.

:::::#همین دو جمله دلالت دارند بر اینکه: فرضاً نسخه {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِرُوحِهِ}} صحیح باشد، مراد عروج روحی تنها نیست.

:::::#علاوه بر وجه پنجم، بر فرض صحّت نسخه {{متن حدیث|وَ عَرَجْتَ بِرُوحِهِ}}، می‌‌گوییم: این فقره صراحت ندارد که [[معراج]] فقط با [[روح]] بوده است؛ زیرا در زبان [[عرب]] و [[عجم]]، استعمال لفظ موضوع برای جزء در کلّ بسیار متداول است؛ مانند استعمال لفظ رقبه در [[انسان]]. و شاید به همین معنا باشد: {{متن حدیث|رُوحِي لَكَ الفِداءُ}} و {{متن حدیث|جِئْتُكَ بِرُوحِي}}. در [[فارسی]] نیز استعمال در [[جان]] می‌‌شود و از آن، اعم از [[جان]] و [[بدن]]؛ بلکه گاهی خصوص [[بدن]]، [[اراده]] می‌‌شود»<ref>[[لطف‌الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف‌الله]]، [[ فروغ ولایت در دعای ندبه (کتاب)|فروغ ولایت در دعای ندبه]]، [[سلسله مباحث امامت و مهدویت ج۱ (کتاب)|سلسله مباحث امامت و مهدویت]]، ج۱، ص۳۹۹-۴۰۰.</ref>.

:::::#محدّث نوری  در کتاب تحیّه الزائر می‌گوید: در نسخه‌ای که من از مزار [[محمد]] بن مشهدی دارم: {{عربی| وَ عَرَجْتَ بِهِ إِلَى سَمَائِك‏}} ثبت شده است<ref>تحیه الزائر، ص ۲۶۰</ref>.

:::::#[[شیخ عباس قمی]]  نیز در کتاب هدیه الزائر عبارت استاد خود حاجی نوری را [[نقل]] کرده و آن را تأیید نموده است.

:::::#الآن نیز نسخه‌ای خطّی و نفیس از کتاب مزار [[محمد بن مشهدی]] موجود است که در آن وعرجت به ثبت شده است.

:::::#جمله‌های دیگر در [[دعا]] نیز [[مؤیّد]] [[معراج]] جسمانی است از قبیل: {{عربی|وَ أَوْطَأْتَهُ مَشَارِقَكَ وَ مَغَارِبَكَ وَ سَخَّرْتَ لَهُ الْبُرَاقَ}}.

:::::#بر فرض صحّت نسخه وعرجت بروحه این جمله دلالت بر [[معاد]] [[روحانی]] فقط ندارد، از باب استخدام لفظ موضوع برای جزء و [[اراده]] کلّ، مقصود [[معراج]] جسمانی و [[روحانی]] است. از قبیل اینکه گفته می‌شود: {{عربی|روحي لك الفداء}}. مرحوم حاج میرزا [[ابوالفضل تهرانی]] می‌گوید: گاهی کلمه [[روح]] را در معنای جسم با [[روح]] به کار می‌برند به جهت ارتباط بین حالّ و محلّ یا علاقه ملابست که بین آن دو است...<ref>شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، ص ۱۰۸</ref>»<ref>[[علی ‎اصغر رضوانی|رضوانی، علی ‎اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۴۹۷.</ref>.