ابراهیم بن محمد خزاز

مقدمه

از راویان امام رضا (ع). وی به سبب روایتی که از ایشان نقل می‌کند. جزو اصحاب آن حضرت شمرده شده است^[۱]. در مورد زیست نامه وی اطلاعاتی در منابع موجود نیست و اغلب وی را مجهول و مهمل دانسته‌اند^[۲]. از لقب وی به خزاز بر می‌آید شغل او یا اجداد وی خرید و فروش پارچه خز (نوعی پارچه ابریشمی) بوده که حرفه گروهی از اهالی عراق بوده است^[۳].

روایت ابراهیم از امام رضا (ع) را حسن بن سعید بن حماد بن سعید بن مهران اهوازی، از دیگر اصحاب آن امام و امام جواد (ع)^[۴]، نقل کرده که کلینی آن را با سند کامل شنیده و در الکافی آورده است^[۵]. روایت حاکی از حضور وی و ابوجعفر زیات محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب همدانی نزد آن حضرت است که درباره حدیثی مبنی بر اینکه پیامبر (ص)، خداوند را به صورت آدمی و جوانی آراسته و سی ساله دید، پرسیدند و گفتند: هشام بن سالم و صاحب طاق و میثمی می‌گویند: خداوند تا ناف میان تهی و بقیه بدنش تو پر بود. اما امام رضا (ع) با شنیدن این سخن به سجده در افتاد و این تشبیه را وهم افراد دانست و فرمود: خداوند از این اوصاف منزه است. حضرت تأکید کرد: باید خداوند را آن گونه که خود وصف کرده است، توصیف کرد. حضرت ادامه داد: روش ما آل محمد (ص) حرکت در مسیر میانه، یعنی عدل در علم و عمل^[۶]، است که غلوکنندگان به آنها نرسند و عقب افتادگان نیز از آنان سبقت نجویند. خداوند از این تشبیهات برتر است. پیامبر (ص) با قلب خود حضرت باری تعالی را مشاهده کرد. سرانجام، امام رضا (ع) حجت را برای آن دو تمام کرد و فرمود: هر چه کتاب و سنت گواه آن باشد، ما به همان عقیده داریم^[۷]. در این روایت امام دو بار به محمد خطاب فرمود و شخص محمد نیز با امام صحبت می‌کرد و از ایشان سؤال می‌نمود.

به نظر می‌رسد ابراهیم تنها به عنوان همراه با محمد در آن جلسه حضور داشته و سخن خاصی با امام نگفته است و بعدها با محمد بن حسین به عنوان ناقل، این روایت را برای حسن بن سعید نقل کرده‌اند.^[۸]^[۹]

منابع

شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن محمد خزاز»، دانشنامه امام رضا ج۱

پانویس

↑ مسند الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۵۱۲.
↑ تنقیح المقال، ج۴، ص۲۹۹؛ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۱۴؛ مستدر کات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۹۳.
↑ الأنساب، سمعانی، ج۲، ص۳۵۶؛ تاج العروس، ج۸ ص۶۲.
↑ موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۱۸۶.
↑ الکافی، ج۱، ص۱۰۰۔۱۰۲؛ حیاة الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۹۲.
↑ شرح أصول الکافی، ملاصدرا، ج۳، ص۲۰۴.
↑ التوحید، ص۱۱۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۳۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۵۶.
↑ منابع: الأنساب، عبد الکریم بن محمد معروف به سمعانی (۵۶۲ق)، تعلیق: عبدالله عمر بارودی، بیروت، دار الجنان، اول، ۱۴۰۸ق؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تاج العروس من جواهر القاموس، سید محمد مرتضی زبیدی حسینی (۱۲۰۵ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت علا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۶ق، التوحید، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سیدهاشم حسینی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۳۹۸ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، مکتبة المحمدی، بی تا، حیاة الإمام علی بن موسی الرضا باقر بن شریف قرشی (۱۴۳۳ق)، قم، انتشارات سعید بن جبیر، اول، ۱۳۷۲ق؛ شرح أصول الکافی، محمد صالح بن احمد مازندرانی (۱۰۸۱ق)، تحقیق: میرزا ابوالحسن شعرانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۲۱ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ش؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ مسند الإمام الرضا، عزیزالله بن محمد عطاردی قوچانی معاصر)، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، اول، ۱۴۰۶ق؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابو القاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق، المفید من معجم رجال الحدیث، محمد جواهری (معاصر)، قم، نشر محلاتی، دوم، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر: جعفر بن محمد حسین سبحانی (معاصر)، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۴۱۸ق.
↑ شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن محمد خزاز»، دانشنامه امام رضا ص ۳۷۰.

[1] مسند الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۵۱۲.

[2] تنقیح المقال، ج۴، ص۲۹۹؛ المفید من معجم رجال الحدیث، ص۱۴؛ مستدر کات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۹۳.

[3] الأنساب، سمعانی، ج۲، ص۳۵۶؛ تاج العروس، ج۸ ص۶۲.

[4] موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۱۸۶.

[5] الکافی، ج۱، ص۱۰۰۔۱۰۲؛ حیاة الإمام الرضا (ع)، ج۲، ص۹۲.

[6] شرح أصول الکافی، ملاصدرا، ج۳، ص۲۰۴.

[7] التوحید، ص۱۱۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۳۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۵۶.

[8] منابع: الأنساب، عبد الکریم بن محمد معروف به سمعانی (۵۶۲ق)، تعلیق: عبدالله عمر بارودی، بیروت، دار الجنان، اول، ۱۴۰۸ق؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، محمدباقر بن محمدتقی معروف به علامه مجلسی (۱۱۱۰ق)، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ تاج العروس من جواهر القاموس، سید محمد مرتضی زبیدی حسینی (۱۲۰۵ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق؛ تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت علا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۶ق، التوحید، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سیدهاشم حسینی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۳۹۸ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، مکتبة المحمدی، بی تا، حیاة الإمام علی بن موسی الرضا باقر بن شریف قرشی (۱۴۳۳ق)، قم، انتشارات سعید بن جبیر، اول، ۱۳۷۲ق؛ شرح أصول الکافی، محمد صالح بن احمد مازندرانی (۱۰۸۱ق)، تحقیق: میرزا ابوالحسن شعرانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۲۱ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ش؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ مسند الإمام الرضا، عزیزالله بن محمد عطاردی قوچانی معاصر)، مشهد، کنگره جهانی امام رضا، اول، ۱۴۰۶ق؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابو القاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق، المفید من معجم رجال الحدیث، محمد جواهری (معاصر)، قم، نشر محلاتی، دوم، ۱۴۲۴ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء، زیر نظر: جعفر بن محمد حسین سبحانی (معاصر)، قم، مؤسسه امام صادق، ۱۴۱۸ق.

[9] شریفی، مرضیه، مقاله «ابراهیم بن محمد خزاز»، دانشنامه امام رضا ص ۳۷۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]