اسد بن کعب قرظی

اسد بن کعب قرظی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسد بن کعب قرظی در قرآن - اسد بن کعب قرظی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

وی از یهودیان بنی‌قریظه بود و همراه برادرش اُسَید اسلام را پذیرفت. از زندگانی او اطلاع بیشتری در دست نیست، جز اینکه مفسران در ذیل ۴ آیه و بیان شأن نزول آن، از این دو یاد کرده‌اند:

1. بنابر روایتی از عکرمه، اسد همراه برادرش اُسید و جمعی از یهودیان پس از مسلمان شدن از پیامبر خواستند همچنان بر اساس تورات عمل کنند و روزهای شنبه را نیز گرامی بدارند. آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ﴾ در پاسخ آنان نازل شد و آنان را به تسلیم محض فراخواند و از وساوس شیطان برحذر داشت. ابن‌کثیر این شأن نزول را گمان عکرمه دانسته است.
2. بر اساس روایتی از ابن‌عباس، اسد و برادرش و جمعی دیگر از یهودیان مسلمان شده، به پیامبر (ص) گفتند: ما به تو، موسی و عُزیر و نیز قرآن و تورات ایمان داریم؛ امّا به پیامبران دیگر و کتاب‌هایشان ایمان نداریم. پیامبر (ص) آنان را از این نظر بازداشت؛ ولی آنان نپذیرفتند، آنگاه آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نَزَّلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا بَعِيدًا﴾ نازل شد و خداوند از آنان خواست تا به آنچه بر پیامبر وحی شده، ایمان بیاورند. در این آیه، کسانی که به خدا، فرشتگان، پیامبران، کتاب‌های آسمانی و روز قیامت کفر ورزیده‌اند، گمراه شمرده شده‌اند
3. بنابه روایتی، چون این عده اسلام را پذیرفتند، دیگر یهودیان گفتند: اینان از فرومایگان ما بودند و گرنه آیین خود را رها نمی‌کردند. آیه ﴿لَيْسُوا سَوَاءً مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ﴾ در تأیید این دسته از مسلمانان نازل شد و آنان را با دیگر یهودیان غیر قابل مقایسه دانست.
4. ﴿الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ يَكْفُرْ بِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ﴾ بر اساس این آیه، فقط یهودیانی که به درستی بر اساس تورات عمل می‌کنند، به آن ایمان دارند؛ ولی دیگر یهودیان زیان خواهند کرد. بنابه روایتی از ضحّاک، آیه درباره یهودیان مسلمان شده چون اسد بن کعب، برادرش و جمعی دیگر نازل شده است

جستارهای وابسته

• اسید بن کعب قرظی (برادر)

منابع

1. سامانی، سید محمود، مقاله «اسد بن کعب قرظی»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۳