عبدالله بن مالک ازدی
| عبدالله بن مالک بن بحینه | |
|---|---|
 تصویری کهن از مدینه | |
| نام کامل | عبدالله بن مالک بن بحینه |
| جنسیت | مرد |
| کنیه |
|
| از قبیله | ازد |
| پدر | مالک بن قشب ازدی |
| مادر | بحینه بنت حارث بن مطلب بن عبدمناف |
| پسر | |
| برادر | جبیر بن مالک |
| محل زندگی | مدینه |
| درگذشت | ۵۹ هجری، مدینه |
| از اصحاب | پیامبر خاتم |
مقدمه
«ابو محمد عبدالله بن مالک ازدی» یا «عبدالله بن بُحَینه» گاه به پدرش «مالک» و بیشتر به مادرش «بُحَینه»، دختر حارث بن عبدالمطلب، منسوب و از این‌رو، به ابن بُحَینه شناخته می‌شود[۱].
ابن حجر در عنوان ابوبحینه یادآور شده که او «ابن‌بحینه» است، نه «ابوبحینه»؛ آنگونه که ذهبی در تجرید ثبت کرده است و از گذشتن شرح حال وی در عنوان عبدالله بن بحینه خبر داده است[۲].
اما ذهبی[۳] فردی را با عنوان و کنیه ابوحینه نیاورده و تنها در عنوان عبدالله بن بحینه، شرح حال وی را آورده است. ابن بحینه ازدی است، ولی اسدی (با سکون سین) -که قرائت دیگر آن است. نیز به او گفته‌اند[۴]. ابن حبان[۵] گفته این واژه اگر با الف و لام بیاید، الاشدی و بدون الف و لام، ازدی نوشته می‌شود. سمعانی[۶] و ابن ماکولا[۷] نیز با یاد از این بحینه، أشدی را همان ازدی دانسته‌اند که زاء تبدیل به سین شده است.
پدرش مالک بن قشب ازدی، صحابی رسول خدا (ص) از قبیله ازد شنوءه است که به دلیل اختلاف با طایفه خود بنو محضب، به مکه رفت و هم‌پیمان بنو مطلب بن عبدمناف شد و با بحینه دختر حارث بن مطلب ازدواج کرد[۸]. برخی نام پدر او را مالک ابن بحینه گفته‌اند که اشتباه است[۹]؛ زیرا بحینه، همسر اوست نه مادرش[۱۰]. بحینه از زنان صحابیه‌ای است که رسول خدا (ص) برای آنها سهمی از غینمت خیبر مقرر داشت[۱۱]. برادرش جبیر بن مالک نیز از اصحاب رسول خدا (ص) بود که در جنگ یمامه سال دوازدهم کشته شد[۱۲].
ابن بحینه، از مسلمانان نخستین است که صحابه‌نگاران با صفت ناسک، فاضل و همیشه روزه‌دار وی را ستوده‌اند[۱۳]. ابن بحینه، از محدثان مدینه[۱۴] و از جمله چند صحابی است که پس از قتل عثمان، در مدینه فتوا داده و احادیث آن رسول خدا (ص) را منتشر می‌کردند[۱۵]. با این حال ابن حبان[۱۶]، احادیث وی را اندک و علت آن را اشتغال وی به عبادت می‌داند. وی در بطن منطقه‌ای در سی میلی (شصت کیلومتری) مدینه مسکن داشت[۱۷] و مرگش به سال ۵۶ در امارت دوم مروان بر مدینه در همان جا فرارسید[۱۸]. خلیفة بن خیاط[۱۹] مرگ وی را در حوادث سال ۵۹ آورده است. ابن کثیر[۲۰] نیز از ابن جوزی که منبعش ابن سعد است، از اینکه سال درگذشت او را سال ۵۹ نوشته، تعجب کرده است؛ زیرا ابن سعد چنین مطلبی ندارد. ابن ابی‌عاصم[۲۱] به اشتباه درگذشت او را سال ۳۵ نوشته است.
از او روایاتی در کتب سته باقی مانده[۲۲] که منشأ برخی اختلاف نظرهای فقهی شده است. از جمله آنها، روایتی است مربوط به سهو رسول خدا (ص) در نماز جماعت[۲۳] او در روایت دیگری نقل کرده که پیامبر در سجده، دستانش را به اندازه‌ای باز می‌کرد که سفیدی زیر بغلش پیدا بود[۲۴]. روایت دیگر او درباره خواندن نماز صبح هنگام اقامه است[۲۵] بر اساس برخی روایات آن مرد خود ابن بحینه[۲۶] یا پدر او بوده است[۲۷]. او همچنین روایت کرده رسول خدا (ص) در حجة الوداع و در حال احرام حجامت کرد[۲۸]. فرزندش علی و عده‌ای دیگر از او روایت کرده‌اند[۲۹]. فرزند دیگرش جعفر، در قیام حره در سال ۶۳ کشته شد[۳۰]. عبیدالله فرزند دیگر اوست[۳۱].[۳۲]
جستارهای وابسته
- ازد (قبیله)
- حارث بن عبدالمطلب (جد مادری)
- مالک بن قشب ازدی (پدر)
- بحینه (مادر)
- جبیر بن مالک ازدی (برادر)
- جعفر بن عبدالله بن مالک (فرزند)
- عبیدالله بن عبدالله بن مالک (فرزند)
منابع
پانویس
- ↑ ابن اثیر، ج۳، ص۱۸۲. بحبنه نوعی نخل بلند است؛ ر. ک: ابن منظور، ج۱۳، ص۴۶. بخاری نام مادر وی را مجیبه نوشته، ر. ک: ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۱۸۹ که تصحیف بحینه است.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۳۰.
- ↑ تجرید، ج۱، ص۲۹۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۴، ص۱۸۹.
- ↑ الثقات، ج۳، ص۲۱۶.
- ↑ سمعانی، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ ابن ماکولا، ج۱، ص۱۵۳.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۱۰.
- ↑ ابن عبدالبر، ج۳، ص۸؛ ابن اثیر، ج۳، ص۳۷۳.
- ↑ ابن هشام، ج۳، ص۳۶۶؛ ابن سعد، ج۸، ص۱۸۲؛ ابن اثیر، ج۷، ص۳۴.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۵۵؛ خلیفة بن خیاط، التاریخ، ص۷۳.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۵۵؛ ابن عبدالبر، ج۳، ص۸؛ ابن اثیر، ج۳، ص۱۸۲؛ ذهبی، تجرید، ج۱، ص۲۹۹.
- ↑ خلیفة بن خیاط، الطبقات، ص۳۸.
- ↑ ابن سعد، ج۲، ص۲۸۴.
- ↑ ابن حبان، مشاهیر، ص۳۵.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۵۵؛ ابن عبدالبر، ج۳، ص۸؛ ابن حجر، الاصابه، ج۴، ص۱۹۰؛ همو، تهذیب، ج۵، ص۳۳۳.
- ↑ خلیفه بن خیاط، تاریخ، ص۱۷۲.
- ↑ ابن کثیر، ج۸، ص۱۰۷.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۲، ص۱۵۶.
- ↑ ذهبی، الکاشف، ج۱، ص۵۹۱.
- ↑ مالک، ج۱، ص۹۶؛ شافعی، ج۱، ص۱۴۲؛ عبدالرزاق صنعانی، ج۲، ص۳۰۰؛ بخاری، صحیح، ج۱، ص۲۰۲ و ج۲، ص۶۵؛ مسلم، ج۲، ص۸۴.
- ↑ بخاری، صحیح، ج۱، ص۱۰۲و ج۱، ص۱۹۷؛ مسلم، ج۲، ص۵۳؛ ترمذی، ج۱، ص۲۴۲.
- ↑ مسلم، ج۲، ص۱۵۴؛ نسائی، ج۲، ص۱۱۷؛ ابویعلی، ج۲، ص۲۱۸؛ طبرانی، ج۲، ص۱۲۴؛ ابن سلمه، ج۱، ص۳۷۳.
- ↑ بخاری، تاریخ، ج۱، ص۱۴۵؛ حاکم، ج۳، ص۴۳۰؛ بیهقی، ج۲، ص۴۸۲.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۵، ص۳۴۶.
- ↑ واقدی، ص۱۰۹۵؛ ابن ابی شیبه، جج۴، ص۴۰۹ و ج۵، ص۴۳۳؛ بخاری، صحیح، ج۲، ص۲۱۴ و ج۷، ص۱۵؛ مسلم، ج۴، ص۲۲؛ شاسی، ج۱۲، ص۱۴۳.
- ↑ بخاری، تاریخ، ج۵، ص۱۱؛ ابن ابی حاتم، ج۵، ص۱۵۰؛ ابن حبان، مشاهیر، ص۳۵؛ ابن اثیر، ج۳، ص۳۷۳؛ مزی، ج۱۵، ص۵۰۹.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۱۳۴.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۲۸۷.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «عبدالله بن مالک بن بحینه»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۱۰۵-۱۰۶.