سوره منافقون در علوم قرآنی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

«منافق» به معنای دو چهره است. این سوره به تشریح اخلاق و شیوه‌های منافقان و ویژگی‌های روانی آنان و نیز توطئه‌ها و دروغ‌ پردازی ‌های ایشان پرداخته، از آنها به «دشمنانی سرسخت» تعبیر کرده و مسلمانان را از آنها برحذر داشته است؛ به این دلیل و به دلیل ذکر واژه «منافقون» در آیه اول، چنین نامی را برای سوره برگزیده‌اند.

این سوره در نماز جمعه خوانده می‌شود تا مسلمانان با یادآوری نقش منافقانه دشمنان، همیشه آگاهی خود را حفظ کنند. و مؤمنین را نصیحت می‌کند از کارهایی که سرانجامش نفاق است بپرهیزند، تا به هلاکت نفاق دچار نگردند، و کارشان به آتش دوزخ منجر نشود. این سوره در مدینه نازل شده است.

ویژگی‌های سوره منافقون

  1. یازده آیه، ۱۸۰ کلمه و ۷۶۶ یا ۷۷۶ حرف دارد.
  2. در ترتیب نزول، یکصد و چهارمین و در مصحف شریف شصت و سومین سوره قرآن است.
  3. پس از سوره حج و پیش از سوره مجادله در مدینه پس از هجرت نازل شد و هیچ آیه مکی ندارد.
  4. از نظر کمّیّت از سوره‌های مفصّل و از نوع طوال آن و شامل بخشی از یک حزب قرآن است.
  5. دومین سوره از سُوَر زمانیه است که با کلمه إِذَا آغاز می‌شود.
  6. آیه منسوخ ندارد؛ امّا یک آیه ناسخ در آن هست.

مهم‌ترین موضوعات این سوره

  1. نشانه‌های منافقان؛
  2. مراقبت دائم و کنترل توطئه‌های منافقان؛
  3. عوامل غفلت از یاد خدا؛
  4. انفاق در راه خدا[۱].[۲]

منابع

پانویس

  1. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۹،صفحه ۲۷۸؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱،صفحه ۳۱۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۱۹۴؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۴،صفحه ۱۴۱؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱،صفحه ۴۶۵
  2. فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۰۹۲.