ابوجبیره بن ضحاک: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ابوجبیره بن ضحاک در تراجم و رجال]] - [[ابوجبیره بن ضحاک در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

نامش قیس<ref>ابن حبان، ج۳، ص۳۴۲؛ بغوی، ج۵، ص۱۵؛ ابن عبدالبر، ج۳، ص۳۶۱؛ ابن اثیر، ج۴، ص۴۰۹؛ ابن حجر، ج۳، ص۳۲۳.</ref> و فرزند [[ضحاک بن خلیفة بن ثعلبة بن عدی]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۴۶.</ref> از تیره بنی عبدالاشهل از [[قبیله اوس]] است<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۴۶.</ref>. اگرچه برخی [[نسب]] او را به [[قبیله]] [[بنی سلمه]] منسوب کرده‌اند<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۴۶.</ref>، ولی [[شهرت]] او به کنیه‌اش است<ref>ابن ابی خیثمه، ج۲، ص۵۵؛ طبرانی ج۲۲، ص۳۸۹؛ ابن جوزی، ص۲۷۲.</ref>. یا بعضی نام او و پدرش ضحاک را جابه جا - ابوجبیرة بن ضحاک يا ضحاک بن ابی جبیرة - آورده و به همین دلیل، برخی از شرح حال نویسان او را در دو مدخل جداگانه آورده‌اند<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۸۵۲ و ج۳، ص۱۵۳۹؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۵ و ج۲، ص۲۹۴؛ ابن اثیر، ج۶، ص۴۶ و ج۳، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۷، ص۵۴ و ج۳، ص۳۸۳.</ref>. گفته‌اند "ضحاک بن ابی جبیره"، همان "ضحاک بن خلیفه" است، ولی [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۳، ص۴۰۷.</ref>، می‌گوید: ضحاک، [[پدر]] ابوجبیره است. ابن حجر با استناد به سخن [[ابویعلی]]، [[بغوی]] و ابن سکن، این [[اشتباه]] را از [[راوی]] دانسته و گفته که [[قلب]] و جابه جایی صورت گرفته است، [[ابونعیم]] نیز همین را گفته و اشتباه را از [[حماد بن سلمه]]، [[راوی حدیث]] دانسته است<ref>ابن حجر، ج۳، ص۳۸۳ و ۴۰۶.</ref>. از این روی، دیگران و ابن حجر صحیح آن را ابوجبیرة بن ضحاک دانسته‌اند<ref>ابن ابی خیثمه، ج۲، ص۵۵؛ طبرانی، ج۲۲، ص۳۸۹؛ ابونعیم، ص۱۵۳۹؛ ابن حجر، ج۳، ص۳۸۳ و ۴۰۶.</ref>، [[ثابت]]<ref>بخاری، الکنی، ص۲۰؛ ابن حبان، ج۳، ص۴۴؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۵.</ref> و نبیته (ثبیته) [[برادر]] و [[خواهر]]<ref>ابن ماکولا، ج۱، ص۱۸۵؛ ابن اثیر، ج۵، ص۵۵۴ و ۴۱۳؛ ابن حجر، ج۸، ص۳۳۲ و ۶۱.</ref> او هستند.

ابوجبیره پس از آنکه [[رسول خدا]]{{صل}} به [[مدینه]] [[هجرت]] کرد، دیده به [[جهان]] گشود<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۴۶.</ref>. [[ابواحمد عسکری]] و به تبع او ابن عبدالبر و دیگران، او را [[صحابی]] دانسته‌اند<ref>ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۸۵؛ ابن اثیر، ج۵، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۷، ص۵۴.</ref>. [[ابن ابی حاتم]] به نقل از پدرش و احتمالا بر اساس مرسل بودن [[روایات]] این فرد، او را صحابی ندانسته است<ref>ابن حجر، ج۷، ص۵۴.</ref>. [[احمد بن حنبل]]<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۶۹.</ref>، از ابوجبیره به واسطه (یعنی از عموهایش) و در جایی دیگر بدون واسطه از [[رسول خدا]]{{صل}} [[روایت]] کرده است<ref>احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۶۰.</ref>. از این روی، می‌توان در صحابی بودن او خدشه کرد.

ابوجبیره گزارش کرده که رسول خدا{{صل}} بر ما وارد شد. مردی که دو اسم یا سه اسم داشت در میان ما بود، یکی از [[مردم]] او را با یکی از القابش صدا زد، گفتند: ای رسول خدا! او از این اسم ناراحت می‌شود و [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ}}<ref>«همدیگر را با لقب‌های ناپسند مخوانید» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref>. نازل شد <ref>بخاری، الادب المفرد، ص۷۷؛ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۱۵۰؛ بغوی، ج۵، ص۱۶؛ طبرانی، ج۲۲، ص۳۹۰؛ ابونعیم، ج۵، ص۲۸۵۲؛ جصاص، ج۳، ص۵۳۷.</ref>. [[راویان]] در [[شأن نزول]] این [[آیه]]، به گونه‌ای دیگر نیز به [[رسول خدا]]{{صل}} آن مرد را با یکی از [[القاب]] یا اسامی‌اش صدا کرد. گزارش کرده‌اند و گفته شده متن این [[حدیث]]، [[اضطراب]] زیادی دارد<ref>ابن اثیر، ج۴، ص۴۰۹.</ref>. گفته شده این آیه در [[شأن]] [[قبیله]] [[بنی سلمه]] نازل شده است. عجلی <ref>عجلی، ج۲، ص۳۹۱.</ref> فقط یک [[روایت]] را از ابو جبیره دانسته است.