شعر عاشورا: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = شعر عاشورا (پرسش) | | پرسش مرتبط = شعر عاشورا (پرسش) | ||
}} | }} | ||
'''شعر عاشورا''' استفاده از قالب نافذ و ماندگار [[شعر]] برای زنده نگهداشتن حماسۀ [[عاشورا]] و یاد [[امام حسین]]{{ع}} از دیرباز رواج داشته و مورد [[تشویق]] [[اهل بیت]] بوده است و مرثیه، از محورهای عمدۀ سرودههای [[شاعران]] [[شیعی]] و علاقه مند به [[خاندان]] [[نبوّت]] به شمار میآمده و میآید. | '''شعر عاشورا''' استفاده از قالب نافذ و ماندگار [[شعر]] برای زنده نگهداشتن حماسۀ [[عاشورا]] و یاد [[امام حسین]] {{ع}} از دیرباز رواج داشته و مورد [[تشویق]] [[اهل بیت]] بوده است و مرثیه، از محورهای عمدۀ سرودههای [[شاعران]] [[شیعی]] و علاقه مند به [[خاندان]] [[نبوّت]] به شمار میآمده و میآید. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[امام حسین]]{{ع}} کشتۀ اشکها و زندۀ مرثیههاست. از [[حضرت صادق]]{{ع}} [[روایت]] است: {{متن حدیث|مَا مِنْ أَحَدٍ قَالَ فِي الْحُسَيْنِ شِعْراً فَبَكَى وَ أَبْكَى بِهِ إِلاَّ أَوْجَبَ الله لَهُ الْجَنَّةَ وَ غَفَرَ لَهُ}}<ref>رجال شیخ طوسی، ص۲۸۹.</ref>. از این رهگذر، انبوهی از سرودههای [[عاشورایی]] در قالب قصیده، مثنوی، رباعی، دو بیتی، ترکیب بند، [[نوحه]] و [[تعزیه]] در [[فرهنگ دینی]] ما وجود دارد که در سوگواریها و مناسبتهای گوناگون مورد بهره برداری قرار میگیرد. | [[امام حسین]] {{ع}} کشتۀ اشکها و زندۀ مرثیههاست. از [[حضرت صادق]] {{ع}} [[روایت]] است: {{متن حدیث|مَا مِنْ أَحَدٍ قَالَ فِي الْحُسَيْنِ شِعْراً فَبَكَى وَ أَبْكَى بِهِ إِلاَّ أَوْجَبَ الله لَهُ الْجَنَّةَ وَ غَفَرَ لَهُ}}<ref>رجال شیخ طوسی، ص۲۸۹.</ref>. از این رهگذر، انبوهی از سرودههای [[عاشورایی]] در قالب قصیده، مثنوی، رباعی، دو بیتی، ترکیب بند، [[نوحه]] و [[تعزیه]] در [[فرهنگ دینی]] ما وجود دارد که در سوگواریها و مناسبتهای گوناگون مورد بهره برداری قرار میگیرد. | ||
[[شاعران]] [[عاشورایی]]، [[احساس]] خویش را نسبت به آن [[حماسه]] در قالب [[شعر]]، بیان میکنند و از این [[راه]]، بخشی از ادبیّات [[غنی]] [[شیعه]] در زبانهای مختلف شکل میگیرد. در [[زبان عربی]]، از همان آغاز، پس از [[حادثۀ کربلا]]، آن ماجرا به [[شعر]] [[راه]] یافت و بازماندگان [[شهدا]] از [[اهل بیت]]{{ع}} به سرودن مرثیه پرداختند. سپس [[شاعران]] دیگر در سالها و قرنهای دیگر، همواره [[شعر]] را در ترسیم [[نهضت]] [[کربلا]] و مصیبتهای [[اهل بیت]] به کار گرفتند. سلسلۀ [[شاعران]] مرثیه سرا طولانی است. از جمله میتوان از اینان یاد کرد: [[سلیمان بن قته]] (م ۱۲۶)، [[کمیت بن زید]] (م ۱۲۶)، [[سید حمیری]] (م ۱۸۳)، [[منصور نمری]] (م ۱۹۰)، [[دعبل خزاعی]] (م ۲۴۶)، [[صنوبری]] (م ۳۳۴)، [[زاهی]] (م ۳۵۲)، [[ابو فراس حمدانی]] (م ۳۵۷)، [[سیّد رضی]] (م ۴۰۶)، [[علاء الدین حلی]] (م ۷۸۶)، [[ابراهیم]] کفعمی(م ۹۰۵) و... دیگران. | [[شاعران]] [[عاشورایی]]، [[احساس]] خویش را نسبت به آن [[حماسه]] در قالب [[شعر]]، بیان میکنند و از این [[راه]]، بخشی از ادبیّات [[غنی]] [[شیعه]] در زبانهای مختلف شکل میگیرد. در [[زبان عربی]]، از همان آغاز، پس از [[حادثۀ کربلا]]، آن ماجرا به [[شعر]] [[راه]] یافت و بازماندگان [[شهدا]] از [[اهل بیت]] {{ع}} به سرودن مرثیه پرداختند. سپس [[شاعران]] دیگر در سالها و قرنهای دیگر، همواره [[شعر]] را در ترسیم [[نهضت]] [[کربلا]] و مصیبتهای [[اهل بیت]] به کار گرفتند. سلسلۀ [[شاعران]] مرثیه سرا طولانی است. از جمله میتوان از اینان یاد کرد: [[سلیمان بن قته]] (م ۱۲۶)، [[کمیت بن زید]] (م ۱۲۶)، [[سید حمیری]] (م ۱۸۳)، [[منصور نمری]] (م ۱۹۰)، [[دعبل خزاعی]] (م ۲۴۶)، [[صنوبری]] (م ۳۳۴)، [[زاهی]] (م ۳۵۲)، [[ابو فراس حمدانی]] (م ۳۵۷)، [[سیّد رضی]] (م ۴۰۶)، [[علاء الدین حلی]] (م ۷۸۶)، [[ابراهیم]] کفعمی(م ۹۰۵) و... دیگران. | ||
سبک [[شاعران]] در سرودن شعر عاشورا نیز متفاوت بوده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیهها، [[عواطف]] را بر انگیختهاند و به جنبههای [[عاطفی]] و [[روحی]] بیشتر تکیه داشتهاند، برخی حالت [[مقتل]] و واقعه نگاری و [[ثبت]] قضایا را دارد، برخی هم بخصوص از [[شاعران]] متأخّر و معاصر، چه [[عرب]] و چه [[فارس]]، در سرودههای خویش حالت نقد نسبت به [[عزاداری]] و گریۀ صرف دارند و [[عاشورا]] را از زاویۀ حماسی و انقلابیاش نگریسته و مطرح ساختهاند، تا الگویی برای [[مبارزه با ستم]] و [[ستمگران]] و [[فقر]] آفرینان و [[دفاع از حق]] و [[عدل]] و [[انسانیت]] و [[آزادگی]] باشد و از اینکه [[شیعه]] و [[مسلمانان]]، از [[حادثۀ عاشورا]] تنها به [[گریه]] و ماتم بسنده کنند و درس [[تعهّد]] [[اجتماعی]] و تلاش و تحرّک [[سیاسی]] نگیرند، [[نکوهش]] کردهاند. در هر صورت، آنچه در شعر عاشورا ضروری است، آن است که هم مستند و صحیح و متّکی به منابع معتبر [[تاریخی]] و [[حدیثی]] باشد، هم چهرۀ منفی و [[انحرافی]] از شخصیتهای [[عاشورا]] و واقعۀ [[کربلا]] که رنگ [[ذلت]] و [[زبونی]] دارد یا آمیخته به اغراق و گزافه گویی است، نداشته باشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۷۳.</ref>. | سبک [[شاعران]] در سرودن شعر عاشورا نیز متفاوت بوده است. برخی در قالب سوزناکترین مرثیهها، [[عواطف]] را بر انگیختهاند و به جنبههای [[عاطفی]] و [[روحی]] بیشتر تکیه داشتهاند، برخی حالت [[مقتل]] و واقعه نگاری و [[ثبت]] قضایا را دارد، برخی هم بخصوص از [[شاعران]] متأخّر و معاصر، چه [[عرب]] و چه [[فارس]]، در سرودههای خویش حالت نقد نسبت به [[عزاداری]] و گریۀ صرف دارند و [[عاشورا]] را از زاویۀ حماسی و انقلابیاش نگریسته و مطرح ساختهاند، تا الگویی برای [[مبارزه با ستم]] و [[ستمگران]] و [[فقر]] آفرینان و [[دفاع از حق]] و [[عدل]] و [[انسانیت]] و [[آزادگی]] باشد و از اینکه [[شیعه]] و [[مسلمانان]]، از [[حادثۀ عاشورا]] تنها به [[گریه]] و ماتم بسنده کنند و درس [[تعهّد]] [[اجتماعی]] و تلاش و تحرّک [[سیاسی]] نگیرند، [[نکوهش]] کردهاند. در هر صورت، آنچه در شعر عاشورا ضروری است، آن است که هم مستند و صحیح و متّکی به منابع معتبر [[تاریخی]] و [[حدیثی]] باشد، هم چهرۀ منفی و [[انحرافی]] از شخصیتهای [[عاشورا]] و واقعۀ [[کربلا]] که رنگ [[ذلت]] و [[زبونی]] دارد یا آمیخته به اغراق و گزافه گویی است، نداشته باشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۷۳.</ref>. |