عبادت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

# '''قسم دوم:''' [[بنده]] [[دنیا]] و امور ناپایدار دنیا و آن کسی است که بر [[خدمت]] به دنیا و محافظت آن کمر [[همت]] بربسته است و چنین شخصی را [[رسول اکرم]] {{صل}} مورد توجه قرار داده است در آنجا که فرمود: {{متن حدیث|تَعِسَ عَبْدُ الدِّرْهَمِ، تَعِسَ عَبْدُ الدِّينَارِ}}<ref>بحارالانوار، ج ۷۰، ص۳۲۰.</ref>: "هلاک شد بنده [[درهم]]، هلاک شد بنده [[دینار]]".

# خضوع یا نهایت خضوع: بیشتر واژه‌شناسان همین را پذیرفته‌اند<ref>المصباح المنیر، ج۲، ص۱۴۲؛ شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۲۳۶؛ شیخ بهائی، مفتاح الفلاح، ص۲۸۷. همچنان که در پیش گفته آمد، بیشتر کتاب‌های لغت و بسیاری از کتاب‌های تفسیر همین معنا را مورد تأیید قرار داده‌اند.</ref>.

# معانی گوناگونی همچون خضوع، اطاعت و... به تناسب موارد<ref>طباطبایی، سید محمد حسین المیزان، ذیل آیه {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ...}}.</ref>.

# عملی که همراه با [[قصد قربت]] و به [[انگیزه]] [[الهی]] باشد.

نظریه چهارم را بیشتر [[عالمان]] [[فقه]] و اصول<ref>امام خمینی، تهذیب الاصول، ج۱، ص۱۱۱؛ بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره، ج۲، ص۱۷۷؛ عراقی، آقاضیاء، نهایة الافکار، ج۱، ص۱۸۳؛ کاظمی، محمد علی، فوائد الاصول، ج۱، ص۱۲۸، فیاض، محمد اسحاق، محاضرات فی اصول الفقه، ج۲، ص۱۸۴.</ref> و برخی دیگر پذیرفته‌اند<ref> خاطر نشان می‌شود که مقصود اکثر عالمان فقه و اصول از این تعریف، عبادتی است که در اسلام مطرح است، نه دقیقاً بیان معنای لغوی آن.</ref>. به نظر می‌رسد این معنا نزدیک‌ترین معنا به مفهوم عبادت باشد؛ زیرا بنابر اینکه مفهوم اصلی عبادت، همان [[خضوع]] و [[خشوع]] باشد، منظور از آن خضوعی است که همراه با گونه‌ای «[[تقدیس]]»<ref>مقصود از «تقدیس» هرگونه تقدیسی نیست (مثل تقدیس امام با پیامبر)، بلکه مقصود قداستی است که جنبه الوهیت و ربوبیت داشته باشد.</ref> است؛ یعنی خضوعی که با [[اعتقاد]] به [[الوهیت]] و [[ربوبیت]] [[معبود]]<ref>اعم از اینکه خدای حقیقی باشد یا پنداری و اعم از اینکه رب مطلق باشد یا رب النوع و....</ref> انجام شود<ref>این تفسیر از عبادت را علامه بلاغی در تفسیر آلاء الرحمن (ذیل آیه {{متن قرآن|إِيَّاكَ نَعْبُدُ...}}) و همچنین شهید مطهری در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران (ص ۲۰۵)، بیان کرده است. سید مصطفی خمینی نیز در تفسیر خود آن را به عنوان «وضع تعینی» - و نه تعیینی - برای عبادت تأیید می‌کند. (ج ۲، ص۹).</ref>، و اگر خشوع آمیخته با تقدیس نباشد - مانند خضوع کسی در برابر [[انسانی]]<ref>بدون اعتقاد به ربوبیت وی.</ref> - مصداق [[ادب]] و [[احترام]] است، نه عبادت. شاید مقصود برخی اهل لغت و [[تفسیر]] که [[عبادت]] را به مفهوم نهایت [[خضوع]]<ref>لسان العرب، ج۳، ص۲۷۳؛ مفردات راغب، ص۳۱۹.</ref> یا [[اطاعت]] خاشعانه<ref>لسان العرب، ج۳، ص۲۷۳.</ref> دانسته‌اند نیز همین معنا باشد<ref>لسان العرب، در یک مورد، «عبد» را به «تأله» تفسیر کرده که شاید به مفهومی که گفته شد، نزدیک‌تر باشد.</ref>. این مفهوم، دست‌کم معنای [[حقیقی]] و شایع عبادت است<ref>عبادت می‌تواند معنای «اسم مصدری» داشته باشد، که بدین معنا بر نماز و روزه و مانند آن اطلاق می‌شود و می‌تواند «مصدر متعدی» باشد که به معنای «عبادت کردن» (به جا آوردن نماز و...) است.</ref> و معانی دیگر نیاز به قرینه دارند<ref>مؤید این مطلب، سخن امام صادق {{ع}} درباره حقیقت عبادت است که فرمود: «نیت خوب = قصد قربت داشتن در اطاعت، آن‌گونه که خدا دستور داده است». (مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۷، ص۲۰۸).</ref>. یادآوری می‌شود که منظور از [[قصد قربت]] در تعریف عبادت، آن است که عمل دارای [[انگیزه]] و جهت [[الهی]] باشد؛ اعم از این که برای [[محبت]] و رضای [[حق]] باشد یا [[امتثال امر]] او و یا [[شکرگزاری]] و یا دستیابی به [[بهشت]] و یا گریختن از [[عذاب]] و....

به نظر می‌رسد واژه [[عبودیبت]] ـ به دلیل کاربردهایش ـ به مفهوم [[بندگی]]، [[بردگی]]، مملوکیت، عبدیت و مانند آن است<ref>علامه مجلسی، قضیه‌ای را از یکی از اصحاب امام صادق {{ع}} نقل می‌کند که مشتمل بر جمله‌ای است که می‌تواند شاهدی بر مطلب فوق باشد. وی می‌گوید: در مسافرت به مدینه همسفری داشتم که به دلیلی کمر به خدمت و «عبودیت» او بستم. (بحارالانوار، ج۲۷، ص۱۵۴).</ref>. عبودیّت اگر به [[خدا]] انتساب یابد، شخص به جهت آن، عنوان «عبدالله» می‌یابد<ref>در روایات متعدد آمده است: بهترین نام‌ها آن است که دلالت بر عبودیت کند؛ مثل عبدالله و عبدالرحمان و.... (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۶، ص۱۸).</ref> و اگر به غیر خدا انتساب یابد، عنوان «[[عبد]] غیر خدا» می‌یابد. در کتاب شرح [[الاسماء الحسنی]]، نوشته [[ملا هادی سبزواری]] آمده است: در [[شب معراج]] به [[پیامبر]] خطاب شد: «هرچه از [[سعادت‌ها]] که می‌خواهی بخواه!» پیامبر گفت: «من را به عبودیت خودت منتسب کن!» در این هنگام [[آیه]] {{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ...}}<ref>«پاکا آن (خداوند) که شبی بنده خویش را از مسجد الحرام تا مسجد الاقصی ـ که پیرامون آن را خجسته گردانده‌ایم ـ برد تا از نشانه‌هایمان بدو نشان دهیم، بی‌گمان اوست که شنوای بیناست» سوره اسراء، آیه ۱.</ref> نازل شد<ref>سبزواری، ملاهادی، شرح الاسماء الحسنی، ص۹۰.</ref>.