عبرت در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

[[عبرت]] از ماده “عبر” و اصل آن به معنای انتقال از حالی به حالی است. اعتبار و عبرت دریافتی است که [[انسان]] را از [[شناخت]] امور محسوس به شناخت امور نامحسوس انتقال می‌دهد و از امور مشهود به امور نامشهود [[هدایت]] می‌کند<ref>حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۴۳.</ref>. به بیان دیگر، عبرت، بهره‌گیری [[فکری]] و [[تجربی]] از [[مشاهده]] امور و قضایای مفید و استفاده از آن در جریان [[حیات مادی]] و [[معنوی]] است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۸، ص۱۹.</ref>.

بررسی [[تاریخ]] [[حیات]] گذشتگان، منبع بسیار [[ارزشمندی]] برای [[درک]] [[منطق]] [[حاکم]] بر عالم [[انسانی]] و تغییرات آن و شناخت سنت‌های [[لایتغیر]] [[الهی]] و درس‌آموزی برای [[تدبیر]] و تمشیت [[حیات اجتماعی]] است. [[قرآن کریم]] در آیاتی چند [[مؤمنان]] را به درنگ در احوال پیشینیان و عبرت‌آموزی [[ترغیب]] کرده است. [[علامه طباطبایی]] در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ سُنَنٌ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ}}<ref>«پیش از شما سنّت‌هایی (بوده و) از میان رفته‌اند پس روی زمین گردش کنید تا بنگرید سرانجام دروغ‌انگاران چگونه بوده است» سوره آل عمران، آیه ۱۳۷.</ref> می‌نویسد: اینکه فرموده در [[زمین]] [[سیر]] کنند برای این است که از سرگذشت امت‌های گذشته عبرت بگیرند، و سرانجام [[پادشاهان]] و فراعنه [[طاغی]] را ببینند که چگونه قصرهای رفیعشان به دردشان نخورد و ذخیره‌های موزه سلطنتی‌شان و تخت مزین به جواهرشان و [[لشکر]] و هوادارانشان سودی به آنان نبخشید و [[خدای تعالی]] همه را از بین برد، و چیزی به جز سرگذشتی که مایه عبرت باشد از آنان باقی نماند<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۳۰.</ref>. این [[آیات]] معرفی دیگری از [[وحدت]] و [[یکپارچگی]] [[سنت‌های الهی]] جریان یافته در تاریخ و [[سرنوشت]] مشترک نسل‌های مختلف بشری است. آنچه در گذشته به [[گرفتاری]]، [[سقوط]]، [[ذلت]]، [[نزول بلا]] و نقمت و [[هلاکت]] و زوال منجر شد، امروز نیز هرچند به اشکال و [[صور]] دیگری امکان وقوع دارد و متقابلاً آنچه موجب [[گشایش]]، توسعه، [[عزتمندی]]، [[سروری]] و [[سیادت]]، و [[نزول]] نعمات و [[برکات]] ویژه شده است، امروز نیز در صورت تحقق شرط، امکان وقوع دارد. چه اولاً، در [[سنت‌های الهی]] [[تغییر]] و تبدیل نیست و ثانیاً، اگر [[سرنوشت]] هر نسلی جدا و متمایز از سایر نسل‌ها رقم می‌خورد، توصیه به [[عبرت‌آموزی]] از سرنوشت نسل‌هایی که [[زمان]] و [[منطق]] زیستشان با ما متفاوت بوده است، قطعاً بی‌وجه می‌بود. این عبرت‌آموزی و کسب تجربه اگر به رویه [[فرهنگی]] [[تربیتی]] عمومی و همگانی تبدیل شود، نتیجه‌های بسیار مهمی به دنبال دارد و [[جامعه]] و سازمان‌های [[اجتماعی]] باید زمینه‌های این انتقال اطلاعات و تجربه را فراهم سازند.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۳۸۸.</ref>

== منابع ==