ادعای نیابت از امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی از معروف‌ترین [[مدعیان دروغین]] عبارت‌اند از:

# [[ابو محمد حسن شریعی‌]]: یکی از [[مدعیان دروغین نیابت]]، [[حسن شریعی]] است. البته به [[یقین]] مشخص نیست اسم او "[[حسن]]" باشد؛ بلکه او با [[لقب]] معروف شده است. در روایتی که [[نقل]] خواهد شد، [[راوی حدیث]] به صورت حدس و [[گمان]] اسم او را "[[حسن]]" ذکر کرده است<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۷.</ref>. مؤلف [[قاموس الرجال (کتاب)|قاموس الرجال]] می‌نویسد: از [[حدیثی]] که [[شیخ طوسی]] [[نقل]] کرده است. روشن می‌شود اسم او به صورت‌ [[یقین]] روشن نیست و او به وسیله [[لقب]] معروف بوده است و این که "[[تلعکبری]]" [[راوی حدیث]]، به صورت [[گمان]] [[حکم]] کرده که اسم او "[[حسن]]" است؛ به سبب این است که او "[[ابو محمد]]" بوده و اغلب اسم کسانی که [[کنیه]] آنها "[[ابو محمد]]" است، حسن می‌باشد<ref>قاموس الرجال، ج ۳، ص ۲۶۲.</ref>. [[شریعی]] نخستین کسی است که به [[دروغ]] و افترا، [[ادعای نیابت]] [[امام زمان]] {{ع}} را کرد. او پیش‌تر از [[یاران امام]] [[هادی]] و [[امام حسن عسکری]] {{عم}} بود؛ ولی پس از آن [[منحرف]] شد. [[تاریخ]] [[ادعای نیابت]] دروغین او به صورت دقیق بیان نشده است؛ لکن چون این ادعاهای دروغین، از دوران [[نایب دوم]] آغاز شده است، به نظر می‌رسد وی در دوران [[سفارت]] و [[نیابت]] [[محمد بن عثمان]]، به چنین عملی دست زده است. دانشوران [[علم رجال]] درباره شرح‌حال او چندان بحث نکرده‌اند؛ لذا [[جامع‌ترین]] سخن درباره ایشان، [[کلام]] [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] است. [[شیخ طوسی]] درباره "[[شریعی]]" می‌نویسد: نخستین کسی که به [[دروغ]] و افترا، دعوی [[نیابت خاص]] از جانب [[امام زمان]] {{ع}} کرد، شخصی معروف به "[[شریعی]]" بود. جماعتی از [[عالمان]] از [[ابو محمد تلعکبری]] از [[ابو علی محمد بن همام]] [[نقل]] کرده‌اند: [[کنیه]] [[شریعی]] "[[ابو محمد]]" بود. [[تلعکبری]] می‌گفت: "[[گمان]] دارم نام وی [[حسن]] باشد". او از [[اصحاب امام هادی]] {{ع}} و [[امام حسن عسکری]] {{ع}} به شمار می‌آمد. او نخستین کسی است که مدعی مقامی شد که [[خداوند]] برای او قرار نداده بود و [[شایسته]] آن هم نبود. در این خصوص، بر [[خدا]] و [[حجت‌های پروردگار]] [[دروغ]] بست و چیزهایی به آنان نسبت داد که [[شایسته]] [[مقام]] والای آنان نبود و آنها از آن به دور بودند؛ از این رو، [[شیعیان]] هم او را [[ملعون]] دانسته و از وی دوری جستند و توقیعی از جانب [[ولی عصر]] {{ع}} درباره [[لعن]] و دوری از وی صادر شد<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۸.</ref>.

# [[ابو طاهر محمد بن علی بن هلال‌]]: همان‌گونه که پیش از این نیز یاد شد، [[ابو طاهر محمد بن علی بن بلال]] در ابتدای کار، نزد [[امام حسن عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[اعتماد]] بود و روایاتی چند از آن حضرت [[نقل]] کرده است؛ ولی رفته‌رفته به سبب [[پیروی]] از [[هوای نفس]]، راه [[انحراف]] در پیش گرفت و مورد [[مذمت]] [[خاندان وحی]] واقع شد. وی، ادعا کرد [[وکیل]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. او [[نیابت]] [[نایب دوم]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را منکر شد و درباره اموالی که نزد وی جمع شده بود تا به [[حضرت مهدی]] {{ع}} برساند، [[خیانت]] کرد<ref>ر. ک: شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۰۰.</ref>. [[نایب دوم]]، زمینه [[دیدار]] وی را با [[حضرت مهدی]] {{ع}} فراهم کرد. [[امام]] به وی [[فرمان]] داد: [[اموال]] را به نایبشان رد کند؛ اما او در [[دشمنی]] و [[انحراف]] خود باقی ماند. پایان کارش آن شد که توقیعی از [[ناحیه مقدسه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}}، مبنی بر [[لعن]] و نفرین و بیزاری از وی ـ در ضمن افرادی دیگر از جمله [[حلاج]] و [[شلمغانی]] ـ صادر شد.

# [[حسین بن منصور حلاج‌]]: [[حسین بن منصور حلاج]]، حدود سال ۲۴۴ ق در قریه "طور" از قرای بیضای [[فارس]] (هفت فرسنگی [[شیراز]]) زاده شد. وی با پدرش [[منصور]] از بیضا، به واسط رفت و در آنجا [[علوم اسلامی]] را آموخت و در بیست سالگی به [[بصره]] رفت. [[مرید]] [[صوفی]] آن سامان شد و به دست او خرقه تصوف پوشید. در سال ۲۷۰ ق به [[مکه]] سفر کرد و از آنجا به [[اهواز]] رفت و به [[دعوت]] پرداخت. [[حلاج]] برای [[دعوت]] به [[مذهب]] صوفیانه خود ـ که جنبه "حلولی" داشت ـ به مسافرت می‌پرداخت. وی در آغاز خود را [[رسول]] [[امام غایب]] و باب آن حضرت معرفی می‌کرد؛ به همین سبب [[علمای علم رجال]] [[شیعه]]، او را از مدعیان "[[بابیت]]" شمرده‌اند. نام او [[ابو المغیث حسین بن منصور حلاج]] بود که در سال ۳۰۹ ق کشته شد. [[حلاج]] پس از [[ادعای بابیت]]، بر این شد که ابو سهل [[اسماعیل بن علی]] [[نوبختی]] ([[متکلم]] امامی) را در سلک [[یاران]] خود درآورد و به تبع او، هزاران [[شیعه]] امامی را که در [[قول و فعل]] تابع او بودند، به [[عقاید]] حلولی خویش [[معتقد]] سازد؛ به ویژه آن که جماعتی از درباریان [[خلیفه]] به [[حلاج]]، [[حسن]] نظر نشان داده و جانب او را گرفته بودند. ولی [[ابو سهل]] که [[پیری]] مجرب بود، نمی‌توانست ببیند او با مقالاتی تازه، خود را معارض [[حسین بن روح نوبختی]] [[وکیل]] [[امام غایب]] معرفی می‌کند. [[اسماعیل]] در پاسخ گفت: "[[وکیل امام زمان]] {{ع}} باید [[معجزه]] داشته باشد. اگر راست می‌گویی، موهای مرا سیاه کن. اگر چنین کاری انجام دهی، همه ادعاهایت را می‌پذیرم". ابن [[حلاج]] که می‌دانست [[ناتوان]] است، با استهزای [[مردم]] روبه‌رو شد و از [[شهر]] بیرون رفت. آن‌گاه به [[قم]] شتافت و به مغازه [[علی بن بابویه]]، ([[پدر]] بزرگوار [[شیخ صدوق]]) رفت و خود را [[نماینده]] [[امام زمان]] {{ع}} خواند. [[مردم]] بر وی شوریدند و او را با [[خشونت]] از [[شهر]] بیرون افکندند. [[ابن حلاج]]، پس از آن که جمعی از خراسانیان ادعایش را پذیرفتند، دیگر بار به [[عراق]] شتافت<ref>ر. ک: سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۴۸؛ صدر، سید محمد، تاریخ الغیبة الصغری، ص ۵۳۲.</ref>. در این زمان، چون [[فقه]] [[امامیه]] از سوی [[خلفا]] به رسمیت شناخته نشده بود، [[شیعیان]] در میان [[مذاهب]] [[اهل سنت]] "[[مذهب]] ظاهری" را که مؤسس آن، [[ابوبکر محمد بن داوود اصفهانی]] است، پذیرفته بودند. رؤسای [[امامیه]] و [[خاندان نوبختی]]، برای برانداختن [[حلاج]] ناچار به [[محمد بن داوود]] ظاهری [[متوسل]] شدند و او را به صدور فتوایی وا داشتند که در سال ۲۹۷ ق و اندکی پیش از [[مرگ]] خود در [[وجوب]] [[قتل]] [[حلاج]] انتشار داده بود. [[ابو الحسن علی بن فرات]]، [[وزیر]] [[شیعی]] [[مذهب]] [[مقتدر]] ([[خلیفه عباسی]]) نیز در [[تکفیر]] [[حلاج]] به [[آل نوبخت]] [[کمک]] کرد. [[حلاج]] در سال ۲۹۶ ق به [[بغداد]] رفت و [[مردم]] را به طریقه خاصی مبتنی بر نوعی تصوف آمیخته با گونه‌ای "[[حلول]]" [[دعوت]] کرد. [[ابو الحسن بن فرات]]، وی را تعقیب کرد و ابن [[داوود]] فتوای معروف خود را در حلیت [[خون]] او صادر نمود. وی در سال ۳۰۱ ق به دست [[کارگزاران]] [[خلیفه]] گرفتار شد و به زندان افتاد. پس از هفت ماه [[محاکمه]]، علمای [[شرع]] او را [[مرتد]] و خارج از [[دین اسلام]] شمردند (۲۴ ذیقعده ۳۰۹ ق) و به [[فرمان]] [[مقتدر]] و [[وزیر]] او [[حامد]] بن [[عباس]] به دار آویخته شد<ref>شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۰۱، فرهنگ فرق اسلامی، ص ۱۶۲.</ref>. سپس جسد او را سوزاندند و سرش را بر بالای [[جسر بغداد]] زدند.