پرش به محتوا

بسمله در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۹: خط ۱۹:
از [[اهل سنّت]] در این رابطه روایاتی وارد شده است که بخشی از آن بر قرائت نکردن بسمله در نماز نیز دلالت دارد<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۸ ـ ۳۴۹.</ref>؛ از جمله روایاتی که مشخصاً بر اخفات بسمله دلالت دارد روایت [[انس بن مالک]] است که می‌گوید: [[پیامبر]] {{صل}}، [[ابوبکر]] و عمر، بسمله را در قرائت به جهر نمی‌خواندند<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۵۱.</ref> که البته نقل‌های این روایت مختلف است؛ در برخی نقل‌ها آمده است آنان اصلاً بسمله را نمی‌خواندند و در برخی دیگر آمده است که [[انس]] می‌گوید: من بسمله را از آنان نشنیدم<ref>عون المعبود، ج ۲، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۷.</ref>. برای [[اثبات]] جهر به بسمله در نماز، نیز به [[روایات]] بسیاری از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] می‌توان [[تمسک]] کرد.
از [[اهل سنّت]] در این رابطه روایاتی وارد شده است که بخشی از آن بر قرائت نکردن بسمله در نماز نیز دلالت دارد<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۸ ـ ۳۴۹.</ref>؛ از جمله روایاتی که مشخصاً بر اخفات بسمله دلالت دارد روایت [[انس بن مالک]] است که می‌گوید: [[پیامبر]] {{صل}}، [[ابوبکر]] و عمر، بسمله را در قرائت به جهر نمی‌خواندند<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۵۱.</ref> که البته نقل‌های این روایت مختلف است؛ در برخی نقل‌ها آمده است آنان اصلاً بسمله را نمی‌خواندند و در برخی دیگر آمده است که [[انس]] می‌گوید: من بسمله را از آنان نشنیدم<ref>عون المعبود، ج ۲، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۷.</ref>. برای [[اثبات]] جهر به بسمله در نماز، نیز به [[روایات]] بسیاری از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] می‌توان [[تمسک]] کرد.


در روایات [[امامیه]] به دلالت [[اخبار]] [[مستفیضه]]، جهر به [[بسمله]] یکی از ۵ علامت [[مؤمن]] است<ref>جواهر الکلام، ج ۹، ص ۳۸۶.</ref>. [[فقهای امامیه]] تنها در [[نماز]] [[احتیاط]] و در رکعات سوم و چهارم نماز که [[نمازگزار]] به جای تسبیحات [[حمد]] قرائت می‌کند به اخفات بسمله [[فتوا]] داده‌اند<ref>تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۱۵۲.</ref>. در روایات [[اهل سنّت]]، [[بیهقی]] از [[ابوهریره]] [[روایت]] کرده است که [[پیامبر]] {{صل}} [[بسم الله]] را در نماز بلند می‌خواند<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۴.</ref>. [[سیوطی]] از [[حکم بن عمیر]] این‌گونه روایت می‌کند: پشت سر پیامبر {{صل}} نماز گزاردم و پیامبر در نمازهای صبح، شب‌ هنگام و [[نماز جمعه]] {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> را به جهر می‌خواندند<ref>الدر المنثور، ج ۱، ص ۲۱ ـ ۲۳.</ref>. بیهقی بلند خواندن آن را از [[ابن عباس]]،<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۴.</ref> [[عمر]]، ابن عمر<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۵.</ref> و [[ابن‌زبیر]]<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۶.</ref> روایت کرده است. بر اساس روایتی [[عمرو بن سعید بن عاص]] را در [[مدینه]]، اولین کسی می‌داند که بسمله را به اخفات خوانده است<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۸.</ref>. [[فخر رازی]] جهر به {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> را سنّت می‌داند و در ضمن ادلّه شش‌گانه‌اش بر این مطلب می‌گوید: "بلند خواندن {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}} [[مذهب]] [[علی]] {{ع}} است" و این قوی‌ترین دلیلی است که هیچ یک از سخنان [[مخالفان]] آن، نمی‌تواند [[دل انسان]] را نگران کند. همو در ادامه سخنانش می‌نویسد: به [[تواتر]] [[ثابت]] شده است که علی {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}} را بلند می‌خواند و هیچ اختلافی در آن نیست و هرکس در دینش به علی [[اقتدا]] کند [[هدایت]] شده است، زیرا پیامبر {{صل}} فرمودند: بار خدایا به هر سو علی گردید [[حق]] را با او بگردان. وی در پاسخ دو روایت که از [[انس بن مالک]] و ابن‌مغفل بر خلاف این نظر نقل شده است می‌گوید: [[روایت]] [[انس]] در نقل‌های مختلف مضطرب و متناقض است، افزون بر این در دَوَران بین قول و روش [[علی]] با نظر انس و ابن‌مغفل قطعا [[پیروی]] از نظر و روش علی {{ع}} اولی است، زیرا هرکس در دینش علی را [[امام]] خود قرار دهد یقیناً به دستگیره محکم [[الهی]] چنگ زده است<ref>التفسیر الکبیر؛ ج ۱، ص ۲۰۴ - ۲۰۸.</ref><ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[بسمله (مقاله)|مقاله «بسمله»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>
در روایات [[امامیه]] به دلالت [[اخبار]] [[مستفیضه]]، جهر به [[بسمله]] یکی از ۵ علامت [[مؤمن]] است<ref>جواهر الکلام، ج ۹، ص ۳۸۶.</ref>. [[فقهای امامیه]] تنها در [[نماز]] [[احتیاط]] و در رکعات سوم و چهارم نماز که [[نمازگزار]] به جای تسبیحات [[حمد]] قرائت می‌کند به اخفات بسمله [[فتوا]] داده‌اند<ref>تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۱۵۲.</ref>. در روایات [[اهل سنّت]]، [[بیهقی]] از [[ابوهریره]] [[روایت]] کرده است که [[پیامبر]] {{صل}} [[بسم الله]] را در نماز بلند می‌خواند<ref>السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۴.</ref>. [[سیوطی]] از [[حکم بن عمیر]] این‌گونه روایت می‌کند: پشت سر پیامبر {{صل}} نماز گزاردم و پیامبر در نمازهای صبح، شب‌ هنگام و [[نماز جمعه]] {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> را به جهر می‌خواندند<ref>الدر المنثور، ج ۱، ص ۲۱ ـ ۲۳.</ref>. بیهقی بلند خواندن آن را از [[ابن عباس]]،<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۴.</ref> [[عمر]]، ابن عمر<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۵.</ref> و [[ابن‌زبیر]]<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۶.</ref> روایت کرده است. بر اساس روایتی [[عمرو بن سعید بن عاص]] را در [[مدینه]]، اولین کسی می‌داند که بسمله را به اخفات خوانده است<ref> السنن الکبری، ج ۲، ص ۳۴۸.</ref>. [[فخر رازی]] جهر به {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> را سنّت می‌داند و در ضمن ادلّه شش‌گانه‌اش بر این مطلب می‌گوید: "بلند خواندن {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}} [[مذهب]] [[علی]] {{ع}} است" و این قوی‌ترین دلیلی است که هیچ یک از سخنان [[مخالفان]] آن، نمی‌تواند [[دل انسان]] را نگران کند. همو در ادامه سخنانش می‌نویسد: به [[تواتر]] [[ثابت]] شده است که علی {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}} را بلند می‌خواند و هیچ اختلافی در آن نیست و هرکس در دینش به علی [[اقتدا]] کند [[هدایت]] شده است، زیرا پیامبر {{صل}} فرمودند: بار خدایا به هر سو علی گردید [[حق]] را با او بگردان. وی در پاسخ دو روایت که از [[انس بن مالک]] و ابن‌مغفل بر خلاف این نظر نقل شده است می‌گوید: [[روایت]] [[انس]] در نقل‌های مختلف مضطرب و متناقض است، افزون بر این در دَوَران بین قول و روش [[علی]] با نظر انس و ابن‌مغفل قطعا [[پیروی]] از نظر و روش علی {{ع}} اولی است، زیرا هرکس در دینش علی را [[امام]] خود قرار دهد یقیناً به دستگیره محکم [[الهی]] چنگ زده است<ref>التفسیر الکبیر؛ ج ۱، ص ۲۰۴ - ۲۰۸.</ref>.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[بسمله (مقاله)|مقاله «بسمله»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>


== نتیجه ==
== نتیجه ==
خط ۳۰: خط ۳۰:
# خواندن هر ذکر و دعایی در [[قنوت]] نماز حتّی یک بار بسمله کفایت می‏‌کند<ref>تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۸۳.</ref>.
# خواندن هر ذکر و دعایی در [[قنوت]] نماز حتّی یک بار بسمله کفایت می‏‌کند<ref>تحریر الوسیلة، ج۱، ص:۱۸۳.</ref>.
# گفتن بسمله هنگام شروع به هر کاری مستحب است.
# گفتن بسمله هنگام شروع به هر کاری مستحب است.
# جزء ۷ آیه‌ای که قرائت بیشتر از آن برای جنب [[مکروه]] است محسوب می‌گردد<ref>تفسیر سید مصطفی خمینی، ج ۱، ص ۵۳.</ref> و به قصد سوره‌های [[عزائم]] قرائت آن بر جنب و حائض [[حرام]] است<ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص ۵۰۳.</ref><ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[بسمله (مقاله)|مقاله «بسمله»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵؛ [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، صفحه ۱۱۰-۱۱۱.</ref>
# جزء ۷ آیه‌ای که قرائت بیشتر از آن برای جنب [[مکروه]] است محسوب می‌گردد<ref>تفسیر سید مصطفی خمینی، ج ۱، ص ۵۳.</ref> و به قصد سوره‌های [[عزائم]] قرائت آن بر جنب و حائض [[حرام]] است<ref>العروة الوثقی، ج ۲، ص ۵۰۳.</ref>.<ref>[[غلام رضا قدمی|قدمی، غلام رضا]]، [[بسمله (مقاله)|مقاله «بسمله»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵؛ [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، صفحه ۱۱۰-۱۱۱.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۴٬۰۴۶

ویرایش