حرم امام حسین در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از [[شهادت امام حسین]] {{ع}} و آن گاه که [[دشمنان]]، میدان [[جنگ]] را با بدن‌های برهنه [[شهیدان]]، ترک کردند، [[طایفه بنی اسد]] - که از [[دوستداران]] [[اهل بیت]] {{عم}} بودند و [[مسکن]] آنان، غاضریّه بود - در میدان، حاضر شدند و [[شهدای کربلا]] را [[دفن]] کردند. اهمّیتی که آنان برای [[امام حسین]]، فرزندش [[علی اکبر]] و برادرش عبّاس {{عم}}، قائل بودند سبب شد برای هر یک از آن بزرگواران مزاری ایجاد گردد. مزاری هم برای سایر شهیدان برپا شد که بعدها به [[حرم امام حسین]] {{ع}} ملحق گردید. [[جابر بن عبداللّه بن حزام انصاری]]، [[روز]] [[اربعین]] شهادت امام حسین {{ع}}، وارد [[کربلا]] شد و بر سرِ مزار امام {{ع}} رفت. این، نشان از آن دارد که [[قبر]]، کاملاً مشخّص و معیّن بوده است.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۸۹۱.</ref>

ده‌ها [[روایت]] از [[امام باقر]] {{ع}} و [[امام صادق]] {{ع}} وجود دارد که از [[شیعیان]] می‌خواهند تا به [[زیارت قبر امام حسین]] {{ع}} بروند. گرچه به لحاظ [[سیاسی]]، دشوار است که بپذیریم در دوره اُمَویان، بر [[قبر امام حسین]] {{ع}} بنایی هر چند مختصر، بوده است، اما اشاراتی در برخی از نقل‌ها آمده است که حکایت از آن دارد که پیش از [[سال ۱۴۸ هجری]] - که سال [[رحلت امام صادق]] {{ع}} است - بر مزار امام حسین {{ع}}، بنایی هر چند مختصر، بوده است. [[جسارت]] به قبر امام حسین {{ع}}، می‌تواند از دوران [[سختگیری]] [[هارون الرشید]] ([[خلافت]] از ۱۷۰ - ۱۹۳ق) نسبت به [[علویان]]، آغاز شده باشد. اشاراتی در این باره در برخی از منابع، آمده است. گفته شده در نزدیکی قبر امام حسین {{ع}}، درخت سِدری بوده است که آن را کَنْدند. تحلیل شیعیان، این بود که [[هدف]] از این کار، «تغییرُ مَصْرَعِ الحسین ([[تغییر]] دادن [[قتلگاه]] [[حسین]] {{ع}})» بوده تا [[مردم]] از محلّ آن، [[آگاه]] نباشند و قبر ایشان را نیابند.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۸۹۱.</ref>

مهم‌ترین جسارت نسبت به مزار امام حسین {{ع}} در [[تاریخ]]، مربوط به [[متوکّل]] عبّاسی است<ref>در الأمالی شیخ طوسی، به نقل از ابراهیم دیزج آمده است: متوکّل، مرا برای تغییر دادن قبر حسین {{ع}} فرستاد و نامه‌ای را که برای جعفر بن محمّد بن عمّار قاضی بود، با من همراه کرد که در آن، نوشته بود: «تو را از روانه کردن ابراهیم دیزج به کربلا برای نبش قبر حسین، آگاه می‌کنم. چون نامه ام را خواندی، به کار، سرکشی کن». دیزج می‌گوید: جعفر بن محمّد بن عمّار، نامه را به من نشان داد و من، فرمان او را به انجام رساندم و نزد او آمدم. به من گفت: چه کردی؟ گفتم: آنچه را فرمان داده بودی، انجام دادم؛ اما چیزی ندیدم و چیزی نیافتم. او به من گفت: آیا خوب گود کردی [و تا ته قبر رفتی]؟ گفتم: چنین کردم و چیزی ندیدم. او هم به خلیفه نوشت: «ابراهیم دیزج، نبش قبر کرده و چیزی نیافته است. به او فرمان داده ام و او قبر را به آب بسته و با گاو، شیار انداخته است». ابو علی عمّار می‌گوید: ابراهیم دیزج برایم گفت و من هم از ماجرا پرسیدم. او به من گفت: من فقط با غلامان ویژه ام رفتم و نبشِ قبر کردم. بوریایی نو یافتم که پیکر حسین بن علی بر آن قرار داشت و بوی مُشک از آن می‌آمد. بوریا و پیکر حسین را بر آن، به همان حال، رها کردم و فرمان دادم تا خاک بر روی آن بریزند و آب را بر آن گشودم و فرمان دادم که با گاو، آنجا را شیار بیندازند و شخم بزنند؛ اما وقتی گاو بر آنجا گام می‌نهاد، چون به جایگاه [قبر] می‌رسید، از آنجا باز می‌گشت. من غلامانم را به خدا و سوگندهای شدید قسم دادم که اگر کسی این ماجرا را ذکر کند، او را خواهم کُشت» (الأمالی، طوسی، ص۳۲۶، ح۶۵۳؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۹۴، ح۲).</ref>. وی [[تصمیم]] گرفت [[مرقد]] [[امام حسین]] {{ع}} را - که مهم‌ترین نماد [[تشیّع]] بود - ویران کند. [[متوکّل]]، ضمن انهدام [[مرقد]]، با گذاشتن نگهبانان در راه‌های ورودی به آن جا، [[دستور]] داد که هر زائری را در مسیر یافتند، دستگیر کرده، او را یا بکُشند و یا به شدّت، [[تنبیه]] کنند. از برخی [[روایات]]، چنین به دست می‌آید که [[شیعیان]]، نگران فشارهای [[حکومت]] برای [[زائران]] بوده‌اند؛ اما [[امامان]] {{عم}} بر رفتن به [[زیارت]]، تأکید داشته‌اند.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۸۹۲.</ref>

در آغاز قرن پنجم هجری، برخی از [[بادیه نشینان]] - که [[زندگی]] [[سختی]] داشتند - به [[کربلا]] [[یورش]] آوردند. این امر، سبب شد تا در سال ۴۰۰ ق، با حمایت [[حسن بن فضل بن سهلان رامهرمزی]]، [[وزیر]] [[بهاء الدوله بویه]]، دیواری دور [[شهر]] کربلا کشیده شود. در چهاردهم [[ربیع]] اوّل سال ۴۰۷ق، به دلیل بی‌احتیاطی، حرم [[مطهّر]] [[امام حسین]] {{ع}} [[آتش]] گرفت که [[علی]] القاعده، باید به سرعت، بازسازی شده باشد. در این [[زمان]]، [[خاندان]] بویه، گرچه [[ضعیف]] شده بودند، اما هنوز در بغداد، [[حکمرانی]] می‌کردند. جلال الدوله ابو [[طاهر]]، فرزند بهاء الدوله، در سال ۴۳۱ ق، با [[تواضع]] تمام، به زیارت عتبات مقدّس عراق رفت. وی از یک فرسنگ پیش از رسیدن به [[حرم امام حسین]] {{ع}}، پیاده شد و پا برهنه به زیارت رفت. [[سال]] ۴۷۹ ق، [[سلطان]] ابو الفتح [[ملک]] شاه سلجوقی، [[مرقد مطهّر]] امام {{ع}} را زیارت کرد و دستور تعمیر دیوارهای آن را صادر نمود.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۸۹۳.</ref>

ترکمانان قَرا قویونلو و آق قویونلو، به امور عتبات [[مقدّس]] در عراق، توجّه داشتند. [[میر]] اسپهبد میرزا، از امیران قرا قویونلو - که گفته‌اند به خاطر [[پیروزی]] [[ابن فهد حلی]] در [[مناظره]] با علمای [[اهل]] [[سنّت]]، [[شیعه]] شده بود - توجّه خاصّی نسبت به [[کربلا]]، مبذول می‌داشت. وقف‌نامه‌ای هم برای درِ [[ضریح امام حسین]] {{ع}} از روزگارِ [[دولت]] ترکمانان یافت شده که بر اساس آن، مقدار قابل توجّهی از [[اراضی]] کربلا، به وسیله آنان [[وقف]] حرم امام حسین {{ع}} شده است.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۸۹۳.</ref>