پرش به محتوا

شبیخون‌های عمال معاویه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - 'ارطات' به 'ارطأه'
جز (جایگزینی متن - 'معاویة بن ابی سفیان' به 'معاویة بن ابی‌سفیان')
جز (جایگزینی متن - 'ارطات' به 'ارطأه')
خط ۲۷: خط ۲۷:
در رخدادهای سال ۳۹ [[هجری]]-: و در این سال، [[معاویه]]، [[عبد الرحمان بن قباث بن اشیم]] را به سوی شهرهای جزیره فرستاد و [[شبیب بن عامر]] - جد کرمانی که در [[خراسان]] بود- آنجا بود. شبیب در نَصیبین‌<ref>شهری آباد بر سر راه کاروان‌هایی که از موصل به شام می‌روند، در نُه فرسخی سنجار. این شهر به‌دست‌رومیان ساخته شده بود و انوشیروان آن را فتح کرد (ر. ک: معجم البلدان، ج ۵، ص ۲۸۸).</ref> بود. نامه‌ای به [[کمیل بن زیاد]] که در هِیت بود، نوشت و خبر آنان را به او اطلاع داد. [[کمیل]] برای کمک به او همراه ششصد سوار حرکت کرد. به [[عبد]] [[الرحمان]] رسیدند که معن بن [[یزید]] [[سلمی]] هم همراهش بود. [[کمیل]] با آنان جنگید و فراری‌شان داد و سپاهشان را [[شکست]] داد و از [[شامیان]] بسیار کشت و [[دستور]] داد که فراری را تعقیب نکنند و زخمی را نکشند. از [[یاران]] [[کمیل]] نیز دو نفر کشته شدند. خبر [[پیروزی]] را به [[علی]] {{ع}} نوشت. [[علی]] {{ع}} هم به او [[پاداش]] خوبی داد و پاسخی [[نیکو]] نوشت و از او [[راضی]] شد، در حالی که قبلًا از او ناراحت بود.... [[شبیب بن عامر]] از نصیبین آمد و [[کمیل]] را دید که با آن گروه جنگیده است. بر [[پیروزی]] تبریکش گفت و [[شامیان]] را تعقیب کرد، ولی به آنان نرسید. از [[فرات]] [[گذشت]] و [[سپاه]] خود را هر سو پراکنْد و بر [[شامیان]] [[شبیخون]] زد تا به بعلبک‌<ref>شهری قدیمی از شهرهای لبنان که فاصله آن تا دمشق، سه روز است (ر. ک: معجم البلدان، ج ۱، ص ۴۵۳).</ref> رسید. [[معاویه]] [[حبیب]] بن مَسلَمه را در پی او روان کرد، ولی به او نرسید. شبیب بازگشت و بر اطراف رَقه‌<ref>از شهرهای فعلی سوریه. شهری مشهور بر کرانه فرات که فاصله آن تا حَران سه روز است (ر. ک: معجم البلدان، ج ۳، ص ۵۹).</ref> [[شبیخون]] زد. هیچ [[هوادار]] [[عثمان]] را پیاده ندید، مگر آنکه [به اسارت‌] به همراه آورد و هیچ اسب و سلاحی را نگذاشت، مگر آنکه به [[غنیمت]] گرفت و به نصیبین برگشت و به [[علی]] {{ع}} گزارش داد. [[علی]] {{ع}} به او [[نامه]] نوشت و از گرفتن [[اموال]]، بجز اسب و اسلحه‌ای که با آن می‌جنگند، [[نهی]] کرد و فرمود: "[[رحمت خدا]] بر شبیب! [[شبیخون]] را دور ساخت و [[پیروزی]] را نزدیک کرد"<ref>الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۴۲۸.</ref>.
در رخدادهای سال ۳۹ [[هجری]]-: و در این سال، [[معاویه]]، [[عبد الرحمان بن قباث بن اشیم]] را به سوی شهرهای جزیره فرستاد و [[شبیب بن عامر]] - جد کرمانی که در [[خراسان]] بود- آنجا بود. شبیب در نَصیبین‌<ref>شهری آباد بر سر راه کاروان‌هایی که از موصل به شام می‌روند، در نُه فرسخی سنجار. این شهر به‌دست‌رومیان ساخته شده بود و انوشیروان آن را فتح کرد (ر. ک: معجم البلدان، ج ۵، ص ۲۸۸).</ref> بود. نامه‌ای به [[کمیل بن زیاد]] که در هِیت بود، نوشت و خبر آنان را به او اطلاع داد. [[کمیل]] برای کمک به او همراه ششصد سوار حرکت کرد. به [[عبد]] [[الرحمان]] رسیدند که معن بن [[یزید]] [[سلمی]] هم همراهش بود. [[کمیل]] با آنان جنگید و فراری‌شان داد و سپاهشان را [[شکست]] داد و از [[شامیان]] بسیار کشت و [[دستور]] داد که فراری را تعقیب نکنند و زخمی را نکشند. از [[یاران]] [[کمیل]] نیز دو نفر کشته شدند. خبر [[پیروزی]] را به [[علی]] {{ع}} نوشت. [[علی]] {{ع}} هم به او [[پاداش]] خوبی داد و پاسخی [[نیکو]] نوشت و از او [[راضی]] شد، در حالی که قبلًا از او ناراحت بود.... [[شبیب بن عامر]] از نصیبین آمد و [[کمیل]] را دید که با آن گروه جنگیده است. بر [[پیروزی]] تبریکش گفت و [[شامیان]] را تعقیب کرد، ولی به آنان نرسید. از [[فرات]] [[گذشت]] و [[سپاه]] خود را هر سو پراکنْد و بر [[شامیان]] [[شبیخون]] زد تا به بعلبک‌<ref>شهری قدیمی از شهرهای لبنان که فاصله آن تا دمشق، سه روز است (ر. ک: معجم البلدان، ج ۱، ص ۴۵۳).</ref> رسید. [[معاویه]] [[حبیب]] بن مَسلَمه را در پی او روان کرد، ولی به او نرسید. شبیب بازگشت و بر اطراف رَقه‌<ref>از شهرهای فعلی سوریه. شهری مشهور بر کرانه فرات که فاصله آن تا حَران سه روز است (ر. ک: معجم البلدان، ج ۳، ص ۵۹).</ref> [[شبیخون]] زد. هیچ [[هوادار]] [[عثمان]] را پیاده ندید، مگر آنکه [به اسارت‌] به همراه آورد و هیچ اسب و سلاحی را نگذاشت، مگر آنکه به [[غنیمت]] گرفت و به نصیبین برگشت و به [[علی]] {{ع}} گزارش داد. [[علی]] {{ع}} به او [[نامه]] نوشت و از گرفتن [[اموال]]، بجز اسب و اسلحه‌ای که با آن می‌جنگند، [[نهی]] کرد و فرمود: "[[رحمت خدا]] بر شبیب! [[شبیخون]] را دور ساخت و [[پیروزی]] را نزدیک کرد"<ref>الکامل فی التاریخ، ج ۲، ص ۴۲۸.</ref>.


== [[غارت]] [[بسر بن أبی ارطات‌]]==
== [[غارت]] [[بسر بن أبی ارطأه‌]]==
پس از ماجرای [[حکمیت]]، معاویة بن ابی‌سفیانْ بُسْر پسر ابو ارطات را که مردی از [[بنی عامر]] بن لُؤَی بود، همراه سپاهی روانه ساخت. از [[شام]] حرکت کردند تا به [[مدینه]] رسیدند. آن روز، [[ابو ایوب انصاری]] [[کارگزار]] [[علی]] {{ع}} در [[مدینه]] بود. [[ابو ایوب]] از آنان گریخت و در [[کوفه]] به نزد [[علی]] {{ع}} رفت. بُسْر وارد [[مدینه]] شد، به [[منبر]] رفت و کسی با او نجنگید. از روی [[منبر]] فریاد برآورد: ای دیناریان، ای نجاریان، ای زریقیان! ای پیرِ من، ای پیر من! دیروز با او بودم. اینک او کجاست؟ مقصودش [[عثمان]] بود. سپس گفت: ای [[مردم]] [[مدینه]]! به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر [[فرمان]] [[معاویه]] به من نبود، هیچ‌کس از مردانتان را در [[مدینه]] زنده نمی‌گذاشتم. [[مردم]] [[مدینه]] با او [[بیعت]] کردند. کسانی نزد بنی‌سلمه فرستاد و گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، نزد من نه امانی دارید و نه بیعتی، تا آنکه [[جابر]] بن [[عبد الله]] را بیاورید. [[جابر]] به نزد [[ام سلمه]] [[همسر پیامبر]] {{صل}} رفت و به او گفت: تو چه [[صلاح]] می‌بینی؟ می‌ترسم کشته شوم، و این هم بیعتی گم‌راهانه است. [[ام سلمه]] گفت: من [[صلاح]] می‌بینم که بروی و [[بیعت]] کنی. من پسرم [[عمر بن ابی‌سلمه]] را هم گفتم که [[بیعت]] کند. به دامادم [[عبد الله بن زمعه]] هم گفتم که [[بیعت]] کند- [[زینب]] دختر [[ابو سلمه]] [[زن]] وی بود-. [[جابر]] نیز رفت و [[بیعت]] کرد. [[بُسر]] خانه‌هایی را در [[مدینه]] خراب کرد. سپس به [[مکه]] رفت. [[ابو موسی]] ترسید که وی را بکشد. بسر به او گفت: با [[صحابی پیامبر]] [[خدا]] چنین نخواهم کرد، و رهایش ساخت. پیش از آن [[ابو موسی]] به [[یمن]] نوشته بود که لشکری از سوی [[معاویه]] آمده است که [[مردم]] را می‌کشد، هر کس را به [[حکومت]] گردن ننهد، می‌کشد. سپس [[بُسر]] به سوی [[یمن]] رفت. [[عبید الله بن عباس]]، [[کارگزار]] [[علی]] {{ع}} در [[یمن]] بود. چون از آمدن آن [[لشکر]] خبر یافت، به [[کوفه]] گریخت و نزد [[علی]] {{ع}} رفت و [[عبد الله بن عبد المدان حارثی]] را به‌جای خود بر [[یمن]] گماشت. [[بُسر]] آمد و او و پسرش را کشت. [[بُسر]]، بار و بُنه [[عبید الله بن عباس]] را دید که دو [[کودک]] خردسال او نیز درمیان آنها بود. هر دو را سر بُرید. برخی گفته‌اند: دو [[فرزند]] [[عبید الله بن عباس]] را نزد مردی از بنی [[کنانه]] از [[بادیه‌نشینان]] دید. چون خواست آن دو را بکشد، آن مرد گفت: این دو بی‌گناه را چرا می‌کشی؟ اگر آنان را می‌کشی، پس مرا بکش. گفت: می‌کشم. ابتدا آن مرد را کشت و سپس آن دو [[فرزند]] را. آن گاه [[بُسر]] به [[شام]] بازگشت. نیز گفته‌اند: آن مرد کنانی در [[دفاع]] از آن دو [[کودک]] جنگید تا کشته شد. نام یکی از آن دو [[کودک]] که [[بُسر]] آنان را کشت، [[عبد]] [[الرحمان]] بود و دیگری قُثَم. [[بُسر]] در این شبیخونش تعداد زیادی از [[پیروان]] [[علی]] {{ع}} را در [[یمن]] به [[قتل]] رساند. خبر [[بُسر]] به [[علی]] {{ع}} رسید. جاریة بن قُدامه را با دو هزار نفر و وَهْب بن مسعود را هم با دو هزار فرستاد. جاریه آمد تا به [[نجران]] رسید و آنجا را [[آتش]] زد و شماری از [[پیروان]] [[عثمان]] را گرفت و کشت. [[بُسر]] و همراهانش از آنجا گریختند. آنان را تعقیب کرد تا به [[مکه]] رسید. جاریه به آنان گفت: با ما [[بیعت]] کنید. گفتند: [[امیر مؤمنان]] کشته شده است. به سود چه کسی [[بیعت]] کنیم؟ گفت: به نفع هر کس که [[یاران علی]] با او [[بیعت]] کردند. ابتدا نپذیرفتند. سپس [[بیعت]] کردند. آن‌گاه جاریه به [[مدینه]] رفت که [[ابو هریره]] با [[مردم]] [[نماز]] می‌خواند. او گریخت. جاریه گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر او را بگیرم، گردنش را خواهم زد. سپس به [[مردم]] [[مدینه]] گفت: با [[حسن بن علی]] {{ع}} [[بیعت]] کنید. پس [[بیعت]] کردند. آن روز را در [[مدینه]] ماند. آن گاه به [[کوفه]] رهسپار شد. [[ابو هریره]] دوباره برگشت و با [[مردم]] [[نماز]] خواند<ref>تاریخ الطبری، ج ۵، ص ۱۳۹.</ref>.
پس از ماجرای [[حکمیت]]، معاویة بن ابی‌سفیانْ بُسْر پسر ابو ارطأه را که مردی از [[بنی عامر]] بن لُؤَی بود، همراه سپاهی روانه ساخت. از [[شام]] حرکت کردند تا به [[مدینه]] رسیدند. آن روز، [[ابو ایوب انصاری]] [[کارگزار]] [[علی]] {{ع}} در [[مدینه]] بود. [[ابو ایوب]] از آنان گریخت و در [[کوفه]] به نزد [[علی]] {{ع}} رفت. بُسْر وارد [[مدینه]] شد، به [[منبر]] رفت و کسی با او نجنگید. از روی [[منبر]] فریاد برآورد: ای دیناریان، ای نجاریان، ای زریقیان! ای پیرِ من، ای پیر من! دیروز با او بودم. اینک او کجاست؟ مقصودش [[عثمان]] بود. سپس گفت: ای [[مردم]] [[مدینه]]! به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر [[فرمان]] [[معاویه]] به من نبود، هیچ‌کس از مردانتان را در [[مدینه]] زنده نمی‌گذاشتم. [[مردم]] [[مدینه]] با او [[بیعت]] کردند. کسانی نزد بنی‌سلمه فرستاد و گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، نزد من نه امانی دارید و نه بیعتی، تا آنکه [[جابر]] بن [[عبد الله]] را بیاورید. [[جابر]] به نزد [[ام سلمه]] [[همسر پیامبر]] {{صل}} رفت و به او گفت: تو چه [[صلاح]] می‌بینی؟ می‌ترسم کشته شوم، و این هم بیعتی گم‌راهانه است. [[ام سلمه]] گفت: من [[صلاح]] می‌بینم که بروی و [[بیعت]] کنی. من پسرم [[عمر بن ابی‌سلمه]] را هم گفتم که [[بیعت]] کند. به دامادم [[عبد الله بن زمعه]] هم گفتم که [[بیعت]] کند- [[زینب]] دختر [[ابو سلمه]] [[زن]] وی بود-. [[جابر]] نیز رفت و [[بیعت]] کرد. [[بُسر]] خانه‌هایی را در [[مدینه]] خراب کرد. سپس به [[مکه]] رفت. [[ابو موسی]] ترسید که وی را بکشد. بسر به او گفت: با [[صحابی پیامبر]] [[خدا]] چنین نخواهم کرد، و رهایش ساخت. پیش از آن [[ابو موسی]] به [[یمن]] نوشته بود که لشکری از سوی [[معاویه]] آمده است که [[مردم]] را می‌کشد، هر کس را به [[حکومت]] گردن ننهد، می‌کشد. سپس [[بُسر]] به سوی [[یمن]] رفت. [[عبید الله بن عباس]]، [[کارگزار]] [[علی]] {{ع}} در [[یمن]] بود. چون از آمدن آن [[لشکر]] خبر یافت، به [[کوفه]] گریخت و نزد [[علی]] {{ع}} رفت و [[عبد الله بن عبد المدان حارثی]] را به‌جای خود بر [[یمن]] گماشت. [[بُسر]] آمد و او و پسرش را کشت. [[بُسر]]، بار و بُنه [[عبید الله بن عباس]] را دید که دو [[کودک]] خردسال او نیز درمیان آنها بود. هر دو را سر بُرید. برخی گفته‌اند: دو [[فرزند]] [[عبید الله بن عباس]] را نزد مردی از بنی [[کنانه]] از [[بادیه‌نشینان]] دید. چون خواست آن دو را بکشد، آن مرد گفت: این دو بی‌گناه را چرا می‌کشی؟ اگر آنان را می‌کشی، پس مرا بکش. گفت: می‌کشم. ابتدا آن مرد را کشت و سپس آن دو [[فرزند]] را. آن گاه [[بُسر]] به [[شام]] بازگشت. نیز گفته‌اند: آن مرد کنانی در [[دفاع]] از آن دو [[کودک]] جنگید تا کشته شد. نام یکی از آن دو [[کودک]] که [[بُسر]] آنان را کشت، [[عبد]] [[الرحمان]] بود و دیگری قُثَم. [[بُسر]] در این شبیخونش تعداد زیادی از [[پیروان]] [[علی]] {{ع}} را در [[یمن]] به [[قتل]] رساند. خبر [[بُسر]] به [[علی]] {{ع}} رسید. جاریة بن قُدامه را با دو هزار نفر و وَهْب بن مسعود را هم با دو هزار فرستاد. جاریه آمد تا به [[نجران]] رسید و آنجا را [[آتش]] زد و شماری از [[پیروان]] [[عثمان]] را گرفت و کشت. [[بُسر]] و همراهانش از آنجا گریختند. آنان را تعقیب کرد تا به [[مکه]] رسید. جاریه به آنان گفت: با ما [[بیعت]] کنید. گفتند: [[امیر مؤمنان]] کشته شده است. به سود چه کسی [[بیعت]] کنیم؟ گفت: به نفع هر کس که [[یاران علی]] با او [[بیعت]] کردند. ابتدا نپذیرفتند. سپس [[بیعت]] کردند. آن‌گاه جاریه به [[مدینه]] رفت که [[ابو هریره]] با [[مردم]] [[نماز]] می‌خواند. او گریخت. جاریه گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر او را بگیرم، گردنش را خواهم زد. سپس به [[مردم]] [[مدینه]] گفت: با [[حسن بن علی]] {{ع}} [[بیعت]] کنید. پس [[بیعت]] کردند. آن روز را در [[مدینه]] ماند. آن گاه به [[کوفه]] رهسپار شد. [[ابو هریره]] دوباره برگشت و با [[مردم]] [[نماز]] خواند<ref>تاریخ الطبری، ج ۵، ص ۱۳۹.</ref>.


[[معاویه]]، بُسْر بن أرطأة را به [[یمن]] فرستاد. او هم [[زنان]] [[مسلمان]] را به [[اسارت]] گرفت و آنان در بازار به فروش گذاشته شدند<ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۴۳ ش ۱۷۵.</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۵۴۱-۵۵۰.</ref>.
[[معاویه]]، بُسْر بن أرطأة را به [[یمن]] فرستاد. او هم [[زنان]] [[مسلمان]] را به [[اسارت]] گرفت و آنان در بازار به فروش گذاشته شدند<ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۴۳ ش ۱۷۵.</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۵۴۱-۵۵۰.</ref>.
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش