علم در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = علم| عنوان مدخل  = علم| مداخل مرتبط = [[علم در لغت]] - [[علم در قرآن]] - [[علم در اخلاق اسلامی]] - [[علم در معارف دعا و زیارات]] - [[علم در معارف و سیره نبوی]] - [[علم در معارف و سیره سجادی]] - [[علم در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}

== چیستی [[علم]] و [[علمی]] ==

واژه علمی با یای نسبتی، برگرفته از ماده «علم»، به معنای [[دانش]] و [[ادراک]] است<ref>قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۳۲.</ref>، فراهیدی، علم را به نقیض [[جهل]] تعریف کرده است<ref>فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۱۵۲.</ref>. برخی علم را به معنای حضور و احاطه بر چیزی (معلوم) اطلاق کرده‌اند<ref>مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۸، ص۲۰۷.</ref>. راغب در مفردات، علم را به معنای ادراک الشیء بحقیقته معنا کرده است<ref>راغب اصفهانی، المفردات، ص۵۸۰.</ref>. [[امام خمینی]]، نیز شبیه همین معنای اخیر را [[معتقد]] است؛ به نظر [[امام]]، الفاظ برای [[روح]] و [[حقیقت]] معانی وضع شده است<ref>امام خمینی، مصباح الهدایة، ص۳۹.</ref> که تمامی زوایای معانی در نظر بوده و در جای خود درخور دقت بسیار است. علم به معنای (Science) و واژه علمی با یای نسبتی به معنای (scientific) استعمال می‌شود، بنابراین، [[نظام]] علمی به معنای (scientific system) به کار می‌رود<ref>حییم، سلیمان، فرهنگ معاصر انگلیسی – فارسی (یک جلدی)؛ امامی، کریم، فرهنگ معاصر کیمیا، ذیل واژه.</ref> که مسائل علمی به طور نظام‌مند و سیستماتیک و موافق اصول علمی (scientfically) ارائه می‌گردد. علم در اصطلاح [[فلسفه]] و [[منطق]]، به [[قوه]] درک‌کننده آمده است که به عنوان فصل جداکننده [[انسان]] از سایر حیوانات، تعریف شده است<ref>تهاونی، محمدعلی، موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم، ج۳، ص۱۲۱۹؛ خوانساری، محمد، منطق صوری، ج۱، ص۳.</ref>. در اصطلاح [[قرآنی]] علم، در مقابل جهل و به معنای [[دانایی]] و به عنوان [[برترین]] [[حجت الهی]] مطرح گردیده است {{متن قرآن|قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ هُوَ الْغَنِيُّ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ إِنْ عِنْدَكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ بِهَذَا أَتَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ}} <ref>«گفتند: خداوند فرزندی برگزیده است، پاکاکه اوست، او بی‌نیاز است؛ آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است، از آن اوست شما را در این (گفته) برهانی نیست؛ آیا چیزی که نمی‌دانید درباره خداوند می‌گویید؟» سوره یونس، آیه ۶۸</ref>؛ {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا حَرَّمَ رَبِّيَ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَمَا بَطَنَ وَالْإِثْمَ وَالْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَأَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ}} <ref>«بگو جز این نیست که پروردگارم زشتکاری‌های آشکار و پنهان و گناه و افزونجویی ناروا را حرام کرده است و (نیز) اینکه برای خداوند چیزی را که برهانی بر آن فرو نفرستاده است شریک آورید و اینکه درباره خداوند چیزی بگویید که نمی‌دانید» سوره اعراف، آیه ۳۳</ref>؛ {{متن قرآن|وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا}} «و آنان را بدان دانشی نیست؛ جز از گمان پیروی نمی‌کنند و گمان برای (رسیدن به) حق، بسنده نیست» سوره نجم، آیه ۲۸.</ref>. ارائه و به‌کارگیری [[دانش]]، به شکل نظام‌مند و در قالب یک [[سیستم]] منطقی، بهره‌گیری بهتری را سبب خواهد شد.