عصمت امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''عصمت'''، به معنای "مصونیت از [[گناه]]، [[خطا]]، [[جهل]] و ناهنجاری‌های [[رفتاری]]" است. براساس برخی از [[آیات قرآن کریم]] و [[روایات]]، مانند [[آیه مباهله]]، [[آیه تطهیر]]، [[حدیث ثقلین]]؛ [[حدیث علی مع الحق]]؛ روایات [[عصمت]] و ادله عقلی '''[[امیرالمؤمنین]] {{ع}}''' دارای [[مقام عصمت]] بوده‌اند.

== مقدمه ==

[[عصمت]]، به معنای "[[مصونیت از گناه]]، [[خطا]]، [[جهل]] و ناهنجاری‌های [[رفتاری]]"، از ویژگی‌های قطعی [[پیامبران الهی]] است. متون متعددی در دست است که همگی یک [[پیام]] دارند و آن اینکه [[علی]] {{ع}} به‌ عنوان [[جانشین پیامبر خدا]] هیچ گاه نمی‌لغزد، نمی‌شکند، کژ نمی‌رود، [[استوار]] است، در نهایت [[سلامت]] است، مستقیم است، حق‌نگر و حق‌مدار است و.... [[علی]] {{ع}}، عنوان افتخارآمیز "[[عصمت]]" را بر پیشانی دارد و بدین‌سان، [[مردمان]]، در [[الگوگیری]]، [[پیروی]] و [[هدایت‌جویی]] از او، در امان‌اند و [[آیین]] و دینشان به [[سلامت]] است و...<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۰۷.</ref>.

== [[عصمت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} از نگاه [[آیات]] ==

براساس برخی از [[آیات قرآن کریم]] [[مقام عصمت]] برای [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[اثبات]] می‌شود مانند:

# [[آیه مباهله]]: در داستان مسیحیان نجران که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} از جانب [[خداوند]] [[مأموریت]] یافت آنها را دعوت به اسلام بکند اما آنها [[تسلیم]] [[منطق]] و [[برهان]] نشدند لذا پیشنهاد [[مباهله]] داده شد<ref>{{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ}} «بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref>؛ پیامبر اکرم {{صل}} [[علی بن ابی‌طالب]]، [[فاطمه زهرا]]، [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}} را برای مباهله با خود برد. براساس این آیه علی {{ع}} به منزله نفس [[پیامبر]] {{صل}} است و همه [[مقامات معنوی]] آن حضرت مانند عصمت را داراست، مگر [[مقام نبوت]] که استثنا شده است.

# [[آیه تطهیر]]: [[خداوند متعال]] [[اراده]] کرده است هر گونه [[پلیدی]] را از [[اهل‌بیت پیامبر]] اکرم {{صل}} دور سازد: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. مقصود از اهل‌بیت پیامبر در این [[آیه]]؛ [[امیرالمؤمنین]]، [[فاطمه]]، [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}} بوده است. در برخی از این روایات آمده است [[رسول خدا]] {{صل}} آنان را زیر عبای خود گرد آورد و به خداوند عرضه داشت: “اینان [[اهل‌بیت]] من هستند”. [[ام‌سلمه]]، [[همسر پیامبر]] {{صل}} از آن حضرت پرسید: “آیا من از اهل‌بیت نیستم؟ ” [[پیامبر]] فرمود: “تو بر [[خیر و خوبی]] هستی، ولی اینها اهل‌بیت من هستند”<ref>تفسیر طبری، ج۲۲، ص۱۱-۱۳؛ الدر المنشور، ج۶، ص۵۳۲-۵۳۳؛ اسباب النزول، ص۱۳۹؛ مسند احمد بن حنبل، ج۱۸، ص۳۱۴.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۵۷-۶۷.</ref>.

== [[عصمت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} از نگاه [[روایات]] ==

روایاتی وجود دارند که براساس آنها می‌توان عصمت امیرالمؤمنین {{ع}} را اثبات کرد، مانند:

# [[حدیث ثقلین]]: [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این [[حدیث]]، خطاب به [[مسلمانان]] فرموده است: "من دو چیز گرانبها را در میان شما باقی می‌گذارم که عبارت‌اند از [[قرآن]] و عترتم و آن دو هرگز از یکدیگر جدا نخواهند شد، و اگر شما به آن دو [[تمسک]] کنید، [[گمراه]] نخواهید شد". مقصود از اهل‌بیت پیامبر در حدیث ثقلین، معنای اخص آن است که به [[اهل کساء]] اختصاص دارد و شامل عموم [[خویشاوندان]] نسبی پیامبر (معنای خاص اهل‌بیت) و [[همسران پیامبر]] (معنای عام اهل‌بیت) نخواهد شد. از اینکه [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل‌بیت]] و [[عترت]] خود را در کنار [[قرآن]] قرار داده و [[تمسک]] به آنان را همانند [[تمسک به قرآن]] [[واجب]] دانسته است و از اینکه فرموده است، تمسک به آنان همچون تمسک به قرآن، [[انسان]] را از [[گمراهی]] [[نجات]] می‌دهد به روشنی به دست می‌آید که اهل‌بیت [[رسول اکرم]] {{صل}} از [[خطا]] و [[گناه]] معصوم‌اند و چون [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} در رأس آنان قرار دارد بنابراین، [[معصوم]] بوده است.

# [[حدیث علی مع الحق]]: در روایات متعدد [[نقل]] شده که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} درباره [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَارَ}}؛ [[علی]] با [[حق]] است و [[حق با علی است]] و هر جا که علی باشد حق با اوست”<ref>ر. ک: الغدیر، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۲.</ref>. در اینکه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} به [[دستور]] [[خداوند متعال]]، حق را دایر مدار علی قرار داده است، تردیدی وجود ندارد و مفاد روشن این مطلب آن است که علی، معیار و [[میزان]] [[شناخت حق]] از [[باطل]] است. این ویژگی جز با [[عصمت]] به دست نمی‌آید، زیرا همه آرا، اقوال و [[اعمال]] غیر [[معصوم]]، [[حق]] نخواهد بود، چراکه ممکن است از روی عمد یا [[سهو]] دچار [[خطا]] شود.

# [[روایات]] عصمت: در روایات بسیاری که در منابع [[شیعی]] و برخی از آنها در منابع [[سنّی]] [[نقل]] شده است، به عصمت [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و دیگر [[امامان شیعه]] تصریح شده است، چنان که [[ابن‌عباس]] گفته است: شنیدم که [[پیامبر]] {{صل}} می‌فرمود: “من و [[علی]] و [[حسن]] و [[حسین]] {{عم}} و نه نفر از [[فرزندان حسین]] {{ع}} [[مطهر]] و معصومیم”<ref>{{متن حدیث|أَنَا وَ عَلِيٌّ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ وَ تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ‌}}. فرائد السمطین، ج۲، ص۱۳۲، باب ۳۱، حدیث ۴۳۰، ص۳۱۳، باب ۱۶، حدیث ۵۶۳؛ کمال‌الدین، ج۱، ص۲۸۱.</ref>. [[ابوالطفیل]] از علی {{ع}} [[روایت]] کرده که گفته است: پیامبر فرمود: “ای علی! تو [[امام]] و پدر یازده امامی که همگی مطهر و معصوم‌اند”<ref>{{متن حدیث|يَا عَلِيُّ أَنْتَ الْإِمَامُ، وَ أَبُو الْأَئِمَّةِ الْإِحْدَى [الْأَحَدَ] عَشَرَ الَّذِينَ هُمُ الْمُطَهَّرُونَ الْمَعْصُومُونَ‌}}. ینابیع المودة، ج۱، ص۸۵ باب ۱۶؛ منتخب الاثر، ج۱، ص۱۰۳، حدیث ۱۴۹.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۵۷-۶۷؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۱۴۱.</ref>

== دلیل عقلی بر عصمت امام علی {{ع}} ==

برهان عقلی عصمت امیرالمؤمنین {{ع}} این است که پس از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} کسانی که به عنوان نامزد [[مقام امامت]] و [[خلافت]] مطرح بودند، عبارت‌اند از امیرالمؤمنین {{ع}}، [[ابوبکر]]، [[عباس]] و [[سعد بن عباده]]. [[معصوم]] نبودن سه [[فرد]] اخیر مورد [[اجماع]] [[مسلمانان]] است. هرگاه امیرالمؤمنین {{ع}} نیز معصوم نباشد، [[حق]] در باب [[امامت]] در [[امت اسلامی]] تحقق نخواهد یافت، در حالی که حق در هر مسئله‌ای از امت اسلامی بیرون نیست: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>؛ یعنی [[پیامبر]] {{صل}} [[اسوه]] [[اسلامی]] است و امت اسلامی اسوه دیگر [[انسان‌ها]]. اسوه بودن با [[حقانیت]] ملازمه دارد، زیرا [[باطل]] نمی‌تواند اسوه باشد<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۵۷.</ref>.